Έβδομη μέρα πολέμου στην Ουκρανία. Μία εβδομάδα με συνεχείς επιθέσεις των Ρώσων και συγκλονιστικές εικόνες να αναρτώνται στα κοινωνικά δίκτυα, που πραγματικά είναι γροθιά στο στομάχι. Το γεγονός, δε, πως η Ουκρανία συνεχίζει να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, είναι και ένα «όπλο» που κρατούν στα χέρια τους οι Ουκρανοί, ώστε να σαμποτάρουν την εισβολή των Ρώσων.
Κι αυτό γιατί επιτρέπει τον συντονισμό της ουκρανικής πολιτικής αντίστασης, καθώς και την επικοινωνία του Volodymyr Zelensky με τον λαό της χώρας, που βρίσκεται κρυμμένος στα καταφύγια, αλλά και τον ίδιο τον λαό να επικοινωνεί με τον υπόλοιπο κόσμο. Μην ξεχνάτε, πως η προπαγάνδα είναι τεραστίων διαστάσεων, ενώ και στη Ρωσία, οι πολίτες μαθαίνουν ελάχιστα από αυτά που συμβαίνουν στην πραγματικότητα.
Ένα μεγάλο κομμάτι της Ουκρανίας, παραμένει συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο, κυρίως στα μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα. Σαφέστατα τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας ζορίζονται, με συνεχείς διακοπές, ειδικά εκεί που οι μάχες είναι σφοδρές. Ωστόσο, σε εθνικό επίπεδο, η πρόσβαση στο διαδίκτυο δεν έχει επηρεαστεί από τη ρωσική εισβολή και, μάλλον, είναι δύσκολο και να γίνει.
Σημειώνεται πως ο μεγάλος ουκρανικός πάροχος υπηρεσιών Διαδικτύου, Triolan, είχε προσωρινά πέσει, σε ένα μπλακ άουτ που επηρέασε κυρίως τη βορειοανατολική περιοχή του Χάρκοβο, που ήταν και είναι στόχος της ρωσικής εισβολής. Ακόμη και όταν το δίκτυο επανήλθε την επόμενη μέρα, μικρότερες διακοπές το ταλαιπώρησαν καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, σύμφωνα με στοιχεία από το Internet Outage Detection and Analysis (IODA) , ένα παρατηρητήριο συνδεσιμότητας στο Διαδίκτυο που συνδέεται με την Georgia Tech. Οι ρωσικά κατεχόμενες περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ παρουσίασαν επίσης πτώση στη συνδεσιμότητα.
Από την αρχή της σύγκρουσης, υπήρξαν ανησυχίες ότι χάκερ που υποστηρίζονται από τη Ρωσία μπορεί να επιχειρήσουν να αποσυνδέσουν το Διαδίκτυο της Ουκρανίας, με τον ίδιο τρόπο που κατέστρεψαν το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας το 2015. Από τις 23 Φεβρουαρίου, ο κυβερνοστρατός της Ρωσίας πραγματοποιεί επανειλημμένες επιθέσεις εναντίον κυβερνητικών ιστότοπων, κατακλύζοντάς τους με ψευδή επισκεψιμότητα προκειμένου να τους οδηγήσει εκτός σύνδεσης. Όμως, παρά τα όσα συνέβησαν με τον Triolan, οι πιθανότητες της Ρωσίας να πραγματοποιήσει πλήρη διακοπή λειτουργίας του Διαδικτύου κατά της Ουκρανίας είναι χαμηλές.
Kyiv's mayor, Vitali Klitschko, was silent for several seconds when asked if there were plans to evacuate civilians if Russian troops managed to take Kyiv.
“We can’t do that, because all ways are blocked,” “Right now we are encircled.”
(AP Photo/Efrem Lukatsky) pic.twitter.com/MkUZ9ce1We
— Rez 🪷 (@REZ_777) February 27, 2022
Πώς θα μπορούσε η Ρωσία να κλείσει το Διαδίκτυο στην Ουκρανία;
Τα τελευταία χρόνια, το καθεστώς αυταρχισμού κινείται όλο και περισσότερο στην απενεργοποίηση των συνδέσεων στο Διαδίκτυο, όταν αντιμετωπίζονται εξεγέρσεις, όπως για παράδειγμα στο Καζακστάν, τον Ιανουάριο. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις μάχες που έγιναν μετά την αύξηση των τιμών της ενέργειας, που είχαν ως αποτέλεσμα την οργή των πολιτών απέναντι στην κυβέρνηση. Επιπλέον, πολλά έθνη της Αφρικής, έχουν επίσης επιβάλει πλήρη ή μερική διακοπή λειτουργίας του Διαδικτύου, κυρίως όταν υπάρχουν εσωτερικές συγκρούσεις ή κατά τη διάρκεια εκλογών.
Επομένως, το να γίνει shut down στο Διαδίκτυο, είναι μια εύκολη για την εκάστοτε κυβέρνηση. Μια εντολή αρκεί για να απενεργοποιήσουν οι υπάλληλοι τις υπηρεσίες και τα δίκτυα. Είναι όμως το ίδιο εύκολο και για μια χώρα που επιχειρεί εισβολή, όπως τώρα η Ρωσία; Η απάντηση είναι όχι.
Η Ρωσία, φυσικά, θα μπορούσε να επιχειρήσει κυβερνοεπιθέσεις στους συνοριακούς διακομιστές που συνδέουν το δίκτυο ενός ISP με το παγκόσμιο διαδίκτυο, λέει ο Doug Madory, διευθυντής ανάλυσης Διαδικτύου στην εταιρεία μετρήσεων Διαδικτύου Kentik, αλλά μια επίθεση που θα μπορούσε να καταστρέψει έναν ιστότοπο είναι πιο δύσκολη. «Αν ήταν εύκολο, θα το είχαν κάνει μέχρι τώρα», πρόσθεσε ο Madory.
Βέβαια, νωρίτερα φέτος, ένας Αμερικανός χάκερ ενορχήστρωσε μια επίθεση DDoS για να καταστρέψει τους διακομιστές της Βόρειας Κορέας, η διαφορά όμως είναι ότι η Ουκρανία έχει οχυρωθεί από τις προηγούμενες κυβερνοεπιθέσεις της Ρωσίας και η ετοιμότητά της είναι σε υψηλότερα επίπεδα από της Βόρειας Κορέας. Το μέγεθος και η γεωγραφική θέση της Ουκρανίας σημαίνουν ότι είναι βαθιά διασυνδεδεμένη με τη ραχοκοκαλιά της Ευρώπης στο Διαδίκτυο.
Ένας εκπρόσωπος της Ουκρανικής Ένωσης Διαδικτύου λέει ότι η χώρα διέθετε πάνω από 4.900 ISP από τον Δεκέμβριο του 2021. Μερικοί από αυτούς προετοιμάζονται εν όψει της κρίσης, δημιουργώντας ασφαλείς συνδέσεις μεταξύ τους και δημιουργώντας νέα εφεδρικά κέντρα δικτύου, σύμφωνα με τους New York Times.
Η ανθεκτικότητα της Ουκρανίας, ωστόσο, εκτείνεται πέρα από τον τεράστιο αριθμό των παρόχων. Αν οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο δεν λειτουργήσουν για την κατάργηση ενός ISP, ένας ρωσικός στρατός αποφασισμένος να αποσυνδέσει την Ουκρανία μπορεί να αποφασίσει να χτυπήσει απλώς την υποδομή συνδεσιμότητας βομβαρδίζοντας διακομιστές ή κόβοντας καλώδια οπτικών ινών. Στην πραγματικότητα, μια πιθανή εξήγηση για τη διακοπή της Πέμπτης είναι ότι οι ρωσικές βόμβες κατέστρεψαν την υποδομή του Triolan στο Χάρκοβο . Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν μια πιο μεθοδική στόχευση του εξοπλισμού δικτύου θα οδηγούσε σε πλήρη διακοπή του Διαδικτύου.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η τρέχουσα διαδικτυακή υποδομή της χώρας θα είναι σε θέση να αντέξει μια συντονισμένη ρωσική προσπάθεια να την καταστρέψει. Αυτή η σκέψη μπορεί να οδήγησε την ουκρανική κυβέρνηση να ζητήσει υποστήριξη από τον CEO της SpaceX, Elon Musk, για να ενεργοποιήσει την υπηρεσία δορυφορικού διαδικτύου Starlink στη χώρα. Αλλά τελικά, θέλει η Ρωσία να καταργήσει πλήρως το διαδίκτυο;
Το σημαντικό, για την ώρα, είναι πως ο λαός της Ουκρανίας μπορεί να ενημερωθεί, να επικοινωνεί και ταυτόχρονα να είναι σε ετοιμότητα. Κι αυτό είναι ένα «όπλο» απέναντι στις ρωσικές επιθέσεις.
