Την ώρα που ο πόλεμος μαίνεται στην Ουκρανία, η Φινλανδία και η Σουηδία υπέβαλαν αίτημα για ένταξη τους στο ΝΑΤΟ, μετά από δεκαετίες ουδέτερης στάσης των δύο σκανδιναβικών χωρών. Η εξέλιξη αυτή, δε, μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιθυμούσε η Μόσχα, δηλαδή τον τερματισμό της επέκτασης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Τα δύο βασικά ερωτήματα όμως είναι τα εξής:
Πώς ακριβώς γίνεται μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσει η διαδικασία για τη Φινλανδία και τη Σουηδία;
Το πρώτο βήμα είναι να δείξει η εκάστοτε χώρα το ενδιαφέρον της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, επίσημα. Στη συνέχεια ξεκινούν οι συζητήσεις. Για τη Σουηδία και τη Φινλανδία, θα πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα κριτήρια, που ορίζονται στη «Μελέτη για τη Διεύρυνση» του 1995 της συμμαχίας.
Σε αυτά περιλαμβάνονται ένα «λειτουργικό δημοκρατικό πολιτικό σύστημα που βασίζεται στην οικονομία της αγοράς, δίκαιη μεταχείριση των μειονοτήτων, δέσμευση για ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, ικανότητα και προθυμία να συνεισφέρουν στρατιωτικά στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και δέσμευση για δημοκρατικές πολιτικοστρατιωτικές σχέσεις και θεσμούς».
Σύμφωνα με τον Alexander Lanoszka, επίκουρο καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Waterloo, «η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν εδώ και καιρό εκπληρώσει τις βασικές προϋποθέσεις για να είναι στο ΝΑΤΟ, κυρίως λόγω της ισχύος των δημοκρατικών τους θεσμών και του ισχυρού πολιτικού ελέγχου επί των στρατευμάτων τους. Ως εκ τούτου, η διαδικασία ένταξης θα πρέπει να είναι ταχύτερη και επομένως πιο ομαλή από ό,τι ίσχυε με εκείνες τις χώρες που ήταν υπό κομμουνιστική κυριαρχία, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου».
Το κατά πόσο μια χώρα πληροί τις προϋποθέσεις, αξιολογείται από συνομιλίες με το ΝΑΤΟ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι χώρες καλούνται αρχικά να συμμετάσχουν σε ένα λεγόμενο «Σχέδιο Δράσης Μέλους» (MAP), ένα είδος προπαρασκευαστικού προγράμματος στο οποίο ένα κράτος συμβουλεύεται και υποστηρίζεται εντατικά από το ΝΑΤΟ, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ένταξης στο μέλλον. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη βρίσκεται επί του παρόντος, σε αυτό το στάδιο.
Ωστόσο, για τη Σουηδία και τη Φινλανδία, η ένταξη είναι σχετικά απλή, δήλωσε στο Al Jazeera ο Alistair Shepherd, ανώτερος λέκτορας Ευρωπαϊκής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Aberystwyth. «Και οι δύο πληρούν τις πολιτικές, στρατιωτικές και οικονομικές απαιτήσεις. Και τα δύο κράτη είναι δημοκρατίες με εξαιρετικά δημοκρατικά διαπιστευτήρια και έχουν προηγμένες στρατιωτικές δυνατότητες που είναι ήδη διαλειτουργικές με τα πρότυπα και τα κράτη του ΝΑΤΟ», είπε και πρόσθεσε: «Και οι δύο έχουν τους πόρους για να συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ. Συνοψίζοντας, και τα δύο κράτη θεωρείται πως προσθέτουν αξία στο ΝΑΤΟ και την ασφάλειά του».
Για να ξεκινήσουν επίσημες συνομιλίες για ένταξη, η Σουηδία και η Φινλανδία πρέπει να προσκληθούν από το ΝΑΤΟ. Και όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να ψηφίσουν ομόφωνα υπέρ των υποψηφίων για να είναι δυνατό αυτό. Οι αναλυτές δήλωσαν ότι αυτό είναι πολύ πιθανό παρά το γεγονός ότι η Τουρκία είναι αντίθετη με την ένταξη των δύο χωρών. «Υπήρξαν κάποιες φωνές δυσαρέσκειας ή ακόμη και αντιρρήσεις από την Ουγγαρία και την Τουρκία, αλλά στο τέλος, θα αποδεχτούν την ένταξη τους στο ΝΑΤΟ», σημείωσε ο Shepherd.
Μόλις ληφθεί η πρόσκληση, διεξάγονται επίσημες συνομιλίες στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ακολουθούμενες από συναντήσεις με τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Στη συνέχεια, αποστέλλονται δηλώσεις δέσμευσης στις οποίες συμφωνούν να εκπληρώσουν ως υποχρεώσεις του ΝΑΤΟ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πιθανοί υποψήφιοι πρέπει να υποδείξουν ένα χρονοδιάγραμμα εάν απαιτούνται μεταρρυθμίσεις, ώστε να πληρούνται όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Στη συνέχεια, το ΝΑΤΟ προετοιμάζεται για την προσαρμογή της συνθήκης του μέσω των πρωτοκόλλων προσχώρησης, τα οποία πρέπει να επικυρωθούν.
«Όλα τα μέλη, συμπεριλαμβανομένων των υποψηφίων χωρών, θα πρέπει να επικυρώσουν την ένταξή τους στη Συνθήκη της Ουάσιγκτον σύμφωνα με τις δικές τους εθνικές διαδικασίες. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, όπου κατατίθεται η Συνθήκη της Ουάσιγκτον, αυτό απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων στη Γερουσία», εξήγησε ο Lanoszka.
Πόσος χρόνος χρειάζεται;
Ο χρόνος για αυτή τη διαδικασία μπορεί να ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται και την επικύρωση των πρωτοκόλλων προσχώρησης και από τα 30 μέλη. Για παράδειγμα, το τελευταίο μέλος του ΝΑΤΟ, η Βόρεια Μακεδονία, έλαβε την πρόσκλησή του τον Ιούλιο του 2018 και εντάχθηκε επίσημα στις 27 Μαρτίου 2020 – σχεδόν δύο χρόνια αργότερα. Ωστόσο, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ δήλωσαν ότι η διαδικασία ένταξης των σκανδιναβικών χωρών θα μπορούσε να ολοκληρωθεί «σε μερικές εβδομάδες», ενώ ο Jens Stoltenberg είπε ότι και οι δύο αιτήσεις θα διεξαχθούν «γρήγορα».
Για λόγους ασφαλείας, υπάρχει ένα επίπεδο επείγοντος, δεδομένων των προειδοποιήσεων της Ρωσίας. Ένας από τους λόγους της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία ήταν η αντίθεσή της στην πιθανή επέκταση του ΝΑΤΟ. Αφού η Φινλανδία και η Σουηδία κατέστησαν σαφείς τις προθέσεις τους στο ΝΑΤΟ, η Μόσχα απείλησε με «αντίποινα».
«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να διατηρηθεί όσο το δυνατόν συντομότερο το χρονικό διάστημα μεταξύ της αίτησης για ένταξη και της πραγματικής ένταξης, φοβούμενοι ότι η Ρωσία θα λάβει κάποια μορφή δράσης προτού τεθεί σε ισχύ η εγγύηση ασφαλείας του Άρθρου 5 καθώς γίνουν μέλη», είπε ο Shepherd.
Σύμφωνα με το Associated Press, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ είπαν ότι η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει λίγες εβδομάδες. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες κατά πόσον αυτό το φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα είναι εφικτό, δεδομένων των σχετικών διατυπώσεων.
«Η διαδικασία θα διαρκέσει ακόμα αρκετούς μήνες και το ΝΑΤΟ ως θεσμός θα δεχθεί τις αιτήσεις τους στη σύνοδο κορυφής τους στα τέλη Ιουνίου στη Μαδρίτη. Αλλά τότε, κάθε υπάρχον κράτος μέλος του ΝΑΤΟ πρέπει να επικυρώσει την αίτηση ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας», σημείωσε ο Shepherd και πρόσθεσε: «Αυτό θα πάρει κάποιο χρόνο και θα ποικίλλει ανάλογα με τους κανόνες σε κάθε κράτος μέλος. Είναι πιθανό να είναι τέλη του 2022 το νωρίτερο όταν αυτό ολοκληρωθεί».
Με πληροφορίες από aljazeera
Διαβάστε ακόμη στο intronews.gr:
Ουκρανία: Δικάζεται ο πρώτος Ρώσος στρατιώτης για εγκλήματα πολέμου – Σκότωσε άμαχο πολίτη
Ουγγαρία: Μπορεί η Ε.Ε να πείσει τον Viktor Orbán να απαγορεύσει το ρωσικό πετρέλαιο;
