Περιεχόμενα
Ο Μάιος του 2020 είναι το χρονικό σημείο στο οποίο η ανθρωπότητα ξύπνησε και άρχισε να καταγράφει τον ρατσισμό, τον σεξισμό και κάθε συμπεριφορά που παραπέμπει σε διαχωρισμό βάσει της εξωτερικής εμφάνισης. Αυτή η αφύπνιση ονομάστηκε από κοινωνιολόγους ως wokisme στα γαλλικά ή woke/wokeism στα αγγλικά. Πολύ γρήγορα η αφύπνιση πέρασε στο άκρο της υπερβολής και άνθρωποι δέχονταν cancel culture για ένα λάθος. Ένα λάθος χαρακτήριζε ολόκληρη τη ζωή τους.
Αυτή η μετάβαση από το ένα άκρο στο άλλο, δημιούργησε έναν κενό χώρο που καλύφθηκε το 2021 από την αντίδραση στο wokisme, το anti-wokisme. Από κει δηλαδή που το woke έγινε ένα ραβδί φωτός για τη Δύση και τον πολιτισμικό εμφύλιο της, οδήγησε αυτή η κατάσταση στη γέννηση του αντιθέτου, με εκπροσώπους αριστερών και δεξιών ιδεολογιών να στέκονται κριτικά στις ακραίες εκφάνσεις των κοινωνικών και εθνοτικών κινημάτων περί δικαιοσύνης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο το wokisme αντικατέστησε ως ορολογία το politically correct. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα τεράστιο εύρος ιδεών και κινημάτων γύρω από την κοινωνική δικαιοσύνη, όπως ο αντιρατσισμός, ο φεμινισμός, τα δικαιώματα των τρανς και κρίσεις που αφορούν στο μαύρο παρελθόν της βρετανικής αυτοκρατορίας.
Στη Βρετανία, πέραν των αγαλμάτων που γκρεμίστηκαν, βρέθηκε ως και ο Γουίνστον Τσόρτσιλ στο στόχαστρο, με τον Μπόρις Τζόνσον και άλλους του Συντηρητικού Κόμματος να κατηγορούν πολιτιστικές οργανώσεις και ακαδημαϊκούς ότι κάνουν airbrush (διαγραφή) των επιτευγμάτων ενός μεγάλου ηγέτη.
Μέχρι και ένας φιλανθρωπικός οργανισμός δέχτηκε τη μήνη των Συντηρητικών, γιατί άλλαξαν το όνομα Winston Churchill Memorial Trust σε The Churchill Fellowship, που είναι πιο διακριτικό και λιγότερο συγκεκριμένο. «Ο Πρωθυπουργός ήταν πάντοτε ξεκάθαρος πως πρέπει να εξετάσουμε μεν τη βρετανική ιστορία και να στοχεύουμε στην εκπαίδευση των ανθρώπων για όλες τις πλευρές του πολύπλοκου παρελθόντος, του καλού και του κακού, αλλά όχι να το διαγράψουμε», ανέφερε ένας εκπρόσωπος του Τζόνσον.
Η φύση έχει αντίρροπες δυνάμεις, έτσι και τα κοινωνικά κινήματα
«Στόχος πρέπει να είναι η αλλαγή του παρόντος και όχι το να γράψουμε από την αρχή το παρελθόν και να μας ρουφήξει ένα ατέρμονο ντιμπέιτ για το ποιες ιστορικές προσωπικώτητες είναι αγνές ή πολιτικά ορθές για να ανταποκριθούν στα σημερινά δεδομένα».
Στη Γαλλία το «wokisme» εκλαμβάνεται ως μια εισβολή αμερικανικών θεωριών περί φυλής, μετα-αποικισμού και φύλου, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τις γαλλικές αξίες και ταυτότητα, εξηγεί στο CNN ο Σάμουελ Χαγιάτ, πολιτικός αναλυτής στο French National Center for Scientific Research (CNRS).
Στη γαλλική πολιτική σκηνή ο όρος «wokisme» κέρδισε έδαφος το 2021, με την Ελίζαμπεθ Μορένο, υπουργό σε θέματα συμπερίληψης και diversity για το κόμμα του Μακρόν, να αναφέρει στο Bloomberg πως η κουλτούρα του wokisme είναι πολύ επικίνδυνη και πρέπει να την εμποδίσουν από το να αναπτυχθεί στη Γαλλία.
Στο πλαίσιο του wokisme, το γαλλικό λεξικό προσέθεσε ένα επίθετο που περιλαμβάνει όλα τα γένη στην ψηφιακή του έκδοχη του Νοεμβρίου και ο Γάλλος πολιτικός Φρανσουά Ζολιβέ, που ανήκει στο κόμμα του Μακρόν, χαρακτήρισε τους συντάξες του λεξικού «αγωνιστές ενός σκοπού που δεν έχει καμία σχέση με τη Γαλλία»
«Το wokisme αποτελεί στα μάτια κάποιων μια απειλή που προέρχεται από μια κοινωνία η οποία είναι πολυπολιτισμική και βίαιη και δεν έχει τις ίδιες αξίες με τη Γαλλία και καταφεύγει στον λαϊκισμό», αναλύει ο Χάγιατ. Το wokisme στέκεται απέναντι στην έννοια της γαλλικής ισότητας, εισχωρώντας όλες τις θεωρίες με τις οποίες κάποιος μπορεί να δυσκολεύεται να συμβαδίσει και οι οποίες αποτελούν ένα φαινόμενο εξωγενές προς τη Γαλλία.
Ο υπουργός Παιδείας της Γαλλίας, Ζαν-Μισέλ Μπλανκέρ, ξεκίνησε ένα think tank ώστε να διαφυλάξει τις αξίες των Γαλλών που έρχεται να ποδοπατήσει το wokisme κίνημα. Μιλώντας στη Le Monde, ο Μπλανκέρ έκανε λόγο για μια ιδεολογία που «διασπά και διαχωρίζει και έχει κατακτήσει συγκεκριμένους πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και ενημερωτικούς κύκλους. Και η αντίδραση σε αυτό το κίνημα έφερε τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία. Η Γαλλία και η νεολαία της πρέπει να δραπετεύσουν».
Το wokisme έφερε το anti-wokisme…Το anti-wokisme ίσως φέρει έναν νέο Τραμπ
Ο Ριμ-Σαράχ Αλουάν, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Capitole της Τουλούζ, υποστηρίζει πως ο ερχομός του wokisme στον πολιτιστικό εμφύλιο της Γαλλίας, είναι κομμάτι μιας ευρύτερης αντίδρασης από μέλη της κυβέρνησης Μακρόν κατά αριστερών και προοδευτικών σχηματισμών της πολιτικής σκηνής που πέρασαν στη σφαίρα της υπερβολής μετά τη δολοφονία του καθηγητή Σαμουέλ Πατί τον Οκτώβριο του 2020.
Μετά τη δολοφονία του Πατί, έγιναν αρκετές τρομοκρατικές επιθέσεις σε γαλλικό έδαφος και η αντίδραση της γαλλικής κυβέρνησης στον αποκεφαλισμό του, άνοιξε μια νέα πίστα πολιτιστικού πολέμου σχετικά με τον λαϊκισμό, την ελευθερία του λόγου και την ισλαμοφοβία. Σε αυτό το πλαίσιο, το υπουργείο Εσωτερικών είχε καταργήσει ένα γκρουπ Μουσουλμάνων που έκαναν ανίχνευση σε εγκλήματα μίσους κατά της μουσουλμανικής κοινότητας. Αυτή η περίοδος έντασης χαρακτηρίστηκε ως «ισλαμοαριστερισμός».
Ο Μπλανκέρ επιτέθηκε ανοιχτά σε αριστερούς ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές, κατηγορώντας τους ότι προώθησαν τον ισλαμικό εξτρεμισμό και τρομοκρατία, προκαλώντας χάος στα πανεπιστήμια. Στο πλευρό του στάθηκαν και 100 ακαδημαϊκοί που με ανοιχτή επιστολή τους στη Le Monde, έκαναν λόγο για μια «εισαγόμενη, εξωγενή, ρατσιστική και απο-αποικιοκρατική ιδεολογία στα γαλλικά πανεπιστήμια που επωάζει το μίσος για τους Λευκούς και τη Γαλλία».
Στις αρχές του 2021, ο Φρεντερίκ Βιντάλ, Γάλλος Υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης ανακοίνωσε την έναρξη μιας έρευνας πάνω στην ακαδημαϊκή έρευνα για το CNews, ένα γαλλικό δίκτυο αντίστοιχο του Fox News, του αμερικανικού δικτύου που στήριζε τυφλά τον Τραμπ. Η έρευνα αυτή ασχολείται εδώ και μήνες με όλα τα στοιχεία που υποδεικνύουν διάσπαση. Ο γαλλικός οργανισμός στον οποίο ανατέθηκε η έρευνα, το Centre national de la recherche scientifique (CRNS), έσπευσε να τονίσει ότι ο όρος «ισλαμοαριστερισμός δεν είναι επιστημονικός και καταδίκασε τις προσπάθειες ποινικοποίησης πεδίων της επιστημονικής έρευνας, όπως οι μετα-αποικιοκρατικές σπουδές».
«Ζούμε εποχές μακαρθισμού. Είναι ένα κυνήγι μαγισσών κατά ανθρώπων που αμφισβητούν το status quo. Αντί να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα, αντί να εμποδίζουμε τα προβλήματα που σχετίζονται με τις διακρίσεις και την φυλετική στερεοτυποποίηση ή την ιστορία του γαλλικού αποικισμού, αυτοί οι ακαδημαϊκοί θεωρούνται απειλή για τις λεγόμενες αξίες των Ρεπουμπλικάνων», λέει ο Αλουάν.
Ο Μακρόν και ο Μπόρις Τζόνσον χρησιμοποιούν το anti-wokisme για να αποκομίσουν εκλογικά οφέλη στο μέλλον
Όροι διχαστικοί όπως το wokisme και ο ισλαμοαριστερισμός, εξυπηρετούν την ενίσχυση απόψεων που δεν ανήκουν στην κουλτούρα μας. «Είναι ένας νεο-ρατσισμός» σύμφωνα με τον Αλουάν.
Το αντιδραστικό κίνημα anti-wokisme αναδύεται τους τελευταίους μήνες και μπορεί να αποτελέσει ενδεχομένως ένα ισχυρό πάτημα της ακροδεξιάς εν όψει των γαλλικών εκλογών, με τη Μαρίν Λε Πεν να βρίσκεται σε έναν πολιτικό αναβρασμό. «Ο κίνδυνος για τον Μακρόν δεν προέρχεται από το wokisme της αριστεράς, αλλά από την άκρα δεξιά», εξηγεί ο Αλουάν. Εκτός από τη Λε Πεν, καραδοκεί και η ακροδεξιά υποψήφιος Βαλερί Πέκρες.
Για κάποιους αναλυτές το anti-wokisme είναι εργαλείο μιας προσπάθειας να εξουδετερωθούν οι δεξιοί αντίπαλοι του Μακρόν. Αν ο Γάλλος Πρόεδρος πάει στο δεύτερο γύρο με αντιπάλους τη Λε Πεν ή την Πέκρες, τότε θα μπορέσει να πείσει εύκολα το έθνος να τον ψηφίσει για να σώσει τη δημοκρατία. «Ο ίδιος εναγκαλίζεται με ακροδεξιές ιδεολογίες διαρκώς», λέει ο Αλουάν.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στη Βρετανία. Η «σταυροφορία» του anti-wokisme χρησιμοποιείται για εκλογικά οφέλη. Ο Μπόρις Τζόνσον έχει κηρύξει πόλεμο στο wokisme, στοχεύοντας στη στήριξη ορισμένων βουλευτών που στηρίζουν το Brexit και το 2019 διέκοψαν τη συμμαχία τους με το Κόμμα των Εργατικών. Ο Τζόνσον κάνει αυτόν τον πολιτιστικό πόλεμο για να διαλύσει τους Εργατικούς και να πάρει τους συντηρητικούς βουλευτές τους που έρχονται σε σύγκρουση με τη νεότερη γενιά.
«If they go to woke, they risk going broke» υποστήριξε ο βουλευτής Όλιβερ Ντόουντεν από το Συντηρητικό Κόμμα τον Οκτώβριο, εννοώντας πως φτάνοντας κανείς στο ανώτατο όριο του wokisme, μπορεί να διαλυθεί.
Οι φορές που οι ποδοσφαιριστές της Εθνικής Αγγλίας γονάτισαν σε γήπεδα, όπως στην Ουγγαρία στο Euro 2020, έγιναν αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης. «Δε γίνεται να ανάβεις φωτιά στο ξεκίνημα ενός τουρνουά αποκαλώντας το αντιρατσιστικό μας μήνυμα ως “πολιτική χειρονομία” και μετά να παριστάνεις τον αηδιασμένο όταν αυτό για το οποίο κάναμε την κίνηση, συμβαίνει», έγραψε τότε σε tweet ο ποδοσφαιριστής Τάιρον Μινγκς.
Οι κοινωνίες είναι σαφώς σε ένα μονοπάτι προς το wokisme, καθώς γίνονται – ευτυχώς – όλο και πιο πολυπολιτισμικές, ανεκτικές και σε διαρκή αφύπνιση. Αλλά είναι φυσιολογικό οι ακραίες εκδηλώσεις να δίνουν έναυσμα σε ένα αντιδραστικό κίνημα που μπορεί να μπασταρδεύτει από τις ακροδεξιές πλευρές.
Για τη Βρετανία πάντως, η κατεύθυνση είναι δεδομένη. Ο εγγονός του Τσόρτσιλ, ο 73χρονος Νίκολας Σοάμες, χαρακτήρισε θλιβερό και αξιολύπητο που αναφέρεται ο παππούς του με αυτόν τον τρόπο και άλλαξαν το όνομα του φιλανθρωπικού οργανισμού. «Όπως φαίνεται, οποιοσδήποτε προσπαθεί να εκμοντερνίσει κάτι ή επιχειρεί να το φέρει στην εποχή του, χαρακτηρίζεται ως wokisme. Είναι παντελώς παπ..ες όλα αυτά».
