Κάποτε οι επιστήμονες όρισαν κάποιους κανόνες σύμφωνα με τους οποίους μια έκταση μπορεί να χαρακτηριστεί ως έρημος, μια άλλη ως σαβάνα, μια έτερη ως τροπικό δάσος, μια τέταρτη ως τούνδρα ή στέπα. Ο Αμαζόνιος πληρούσε όλα τα κριτήρια για να χαρακτηριστεί τροπικό δάσος. Ήταν ο τυφλοσούρτης για την ακρίβεια. Η τεράστια καταστροφή που έχουν υποστεί μεγάλα τμήματα του τα τελευταία 5 χρόνια, έχουν φέρει τον Αμαζόνιο στο χείλος της μεταστροφής σε σαβάνα.
Η σαβάνα, αν μπορούσε κανείς να το δώσει σχηματικά, είναι μια περιοχή ανάμεσα σε έρημο και δάσος, αφού διαθέτει μεν εμφανή χλωρίδα, αλλά κυρίως χαμηλής βλάστησης, με ελάχιστα δέντρα. Έχοντας πια μάθει πως όσο περισσότερο πράσινο, τόσο περισσότερη είναι η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος για τον πλανήτη σε περίπτωση που ο Αμαζόνιος μετατραπεί σε σαβάνα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, δε θα αρκούν οι στόχοι μείωσης των ατμοσφαιρικών ρύπων που έχουν θέσει τα κράτη στην COP26, ακόμα κι αν τα πιάσουν.
Επιστήμονες που ερευνούν το τροπικό δάσος, έχουν φτάσει στο συμπέρασμα πως σχεδόν το 75% του δείχνει σημάδια απώλειας αντοχής, δηλαδή της ικανότητας να επανακάμπτει μετά από περιόδους ξηρασίας, από φωτιές ή από την αποψίλωση. Η έρευνα αυτή που γίνεται τα τελευταία 20 χρόνια, μήνα το μήνα, αντλώντας δεδομένα από τον δορυφόρο, έχει χαρτογραφήσει τη βιομάζα και την πρασινάδα του δάσους και έχει εντοπίσει τις αλλαγές στην απόκριση της χλωρίδας στις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες.
Αυτή η μειωμένη αντοχή που έχει ξεκινήσει στις αρχές του 21ου αιώνα, αποτελεί ένα ανησυχητικό σημάδι μιας αναπότρεπτης καταστροφής, τονίζουν οι επιστήμονες. Προς το παρόν δεν μπορεί να τεθεί ένας χρονικός ορίζοντας για το πότε μπορεί να επέλθει αυτή η κοσμογονική αλλαγή, αλλά αν βρεθεί η χρονική στιγμή, τότε θα είναι πολύ αργά.
«Αξίζει να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι αν φτάσουμε σε αυτό το οριακό σημείο και ο Αμαζόνιος αρχίσει να χάνεται, τότε θα υπάρξει μια τεράστια αντίδραση στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Απορροφάμε κάθε χρόνο 90 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου, κυρίως από τα δέντρα και το έδαφος του Αμαζονίου», εξηγεί ο Timothy Lenton, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας και διευθυντής στο Ινστιτούτο Παγκόσμιων Συστημάτων του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Βρετανία.
Ο Αμαζόνιος αποψιλώνεται – Νέο αρνητικό ρεκόρ που προκαλεί παγκόσμια ανησυχία
Ο Αμαζόνιος απορροφά 90 δισ. τόνους διοξειδίου κάθε χρόνο
Παλιότερες έρευνες που βασίζονται σε υπολογιστικές προσομοιώσεις, έχουν καταλήξει κι αυτές σε παρόμοια συμπεράσματα σχετικά με το σημείο στο οποίο ο Αμαζόνιος δεν θα έχει επιστροφή και δε θα μπορεί να ξαναγίνει τροπικό δάσος. Αυτή τη φορά όμως, η έρευνα δεν βασίζεται σε προσομοιώσεις, αλλά σε αντιληπτά, σε ορατά φαινόμενα που εξελίσσονται στο δάσος τα τελευταία 20 χρόνια. «Η διαίσθηση μου μου λέει ότι μιλάμε για μερικές δεκαετίες μόνο», υποστηρίζει ο Lenton.
Σύμφωνα με την έρευνα, αυτή η απώλεια της ανάκαμψης έχει εντοπιστεί σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σε ανθρώπινη δραστηριότητα και σε περιοχές που έχουν κάθε χρόνο ελάχιστη πρόσληψη νερού από βροχόπτωση. Εκείνο που προβληματίζει είναι πως η απώλεια αυτής της αντοχής δεν συνοδεύεται και από μείωση της ορατής χλωρίδας. Μπορεί δηλαδή να υπάρχει ο ίδιος αριθμός δέντρων και φυτών, αλλά και πάλι να υφίσταται αυτή η μεταβολή σε σαβάνα. Ο κίνδυνος εν ολίγοις, δεν είναι ορατός.
«Αυτό που μας προσφέρει η έρευνα αυτή είναι μια παρατηρήσιμη απόδειξη για αυτό που ήδη συμβαίνει σε αυτή την ζωτικής σημασίας δεξαμενή διοξειδίου και δείχνει ότι η χρήση της γης από ανθρώπους και οι αλλαγές στα κλιματικά και καιρία μοτίβα, ήδη οδηγούν σε μια σημαντική αλλαγή το σύστημα του Αμαζονίου.
Το να πάμε πέρα από το σημείο καμπής θα έκανε απίστευτα δύσκολο τον στόχο μας να εξισορροπήσουμε (net zero) τις εκπομπές αέριων ρύπων, αφού δε θα είχαμε πια αυτή τη δωρεάν υπηρεσία που προσφέρει ο Αμαζόνιος, που αυτή τη στιγμή απορροφά ένα τεράστιο ποσοστό τους», εξηγεί η Chantelle Burton, κλιματολόγος στο Met Office Hadley Centre της Βρετανίας.
Ο Richard Allan καθηγητής κλιματικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, εξηγεί πως η έρευνα αυτή αποτελεί μια κατανοητή και ακριβή εκτίμηση της αντοχής που έχει ο Αμαζόνιος. «Φτάνουμε σε αυτή την τρομακτική κατάληξη ότι μεγάλο μέρος του Αμαζονίου δείχνει σημάδια πως μπορεί να φτάνει σε ένα μη αναστρέψιμο σημείο ελάττωσης, αλλά επειδή πάρα πολλοί αισθητήρες στους δορυφόρους χρησιμοποιούνται για να δείξουν τη θαλερότητα της χλωρίδας, πρέπει να σιγουρέψουμε ότι αυτά τα στοιχεία αποτελούν ακριβείς ενδείξεις.
Σε κάθε περίπτωση, είναι αναντίρρητο πως η ανθρώπινη δραστηριότητα κάνει πόλεμο από πολλές διαφορετικές πλευρές στο φυσικό περιβάλλον, αλλά ευτυχώς, σε αυτή την περίπτωση, ξέρουμε ποια είναι η λύση: τέλος της αποψίλωσης και άμεση μείωση των ρύπων από το φαινόμενο του θερμοκηπίου».
* Πηγή: CNN
