Πριν λίγες ημέρες, μιλήσαμε για τους Λειψούς εδώ, για το πώς έχουν εξασφαλίσει την υδατική τους επάρκεια για τα επόμενα αρκετά χρόνια, ενώ πλέον σε ένα καλό μονοπάτι έχουν μπει οι Φούρνοι. Ταυτόχρονα, καθώς αυτό το διάστημα έχουν μπει 7 νησιά σε διαδικασία έρευνας από το κράτος (Αγαθονήσι, Αμοργός, Θάσος, Κάσος, Σέριφος, Σίφνος και Παξοί), στόχος είναι και αυτά να μάθουν να διαχειρίζονται καλύτερα τους πόρους τους. Κάποια, όπως η Σέριφος κι η Σίφνος, πήραν ένα καλό μάθημα πέρσι και φέτος και δείχνουν να μαθαίνουν.
Υπάρχουν 3 κατηγορίες: τα νησιά που απέχουν πολύ από το να διασφαλίσουν την επάρκειά τους, τα νησιά που βρίσκονται σε αναπτυσσόμενο καθεστώς και αυτά που, σχηματικά, θα αποκαλέσουμε αναπτυγμένα. Από την μικρή έρευνα που κάναμε, 4 τέτοια είναι τα πιο χαρακτηριστικά στην Ελλάδα, αλλά, πιθανώς, όχι τα μόνα. Πάμε να τα δούμε.
4 νησιά-πρότυπα και η ειδική περίπτωση
Σάμος
Μέχρι πριν έναν χρόνο, δεν θα βρισκόταν σε αυτά τα νησιά. Οι βροχοπτώσεις υπήρχαν, το νερό υπήρχε, αλλά χανόταν, διότι δεν υπήρχαν μηχανισμοί να το αποθηκεύσουν. Τελικά όμως, μετά από αυτά που έκανε η Γενική Γραμματεία Αιγαίου με το Δημοκρίτειο και το ΕΚΠΑ στους Φούρνους Ικαρίας, η Σάμος που είναι ακριβώς απέναντι, άκουσε, έμαθε και οι δύο δήμαρχοι του νησιού, Ανατολικής και Δυτικής Σάμου, κ.κ. Παπαγεωργίου και Παπαθεοφάνους, επικοινώνησαν, ζήτησαν κατεύθυνση και έχουν καταφέρει πλέον να αποθηκεύουν το νερό και να έχει το νησί επάρκεια.
Φέτος το καλοκαίρι υπήρξαν προβλήματα υδροδότησης σε χωριά, σίγουρα η βροχόπτωση δεν είναι όπως στο παρελθόν, αλλά έχουν αρχίσει να γίνονται πράγματα σε προληπτικό βαθμό κι όχι μόνο επανορθωτικά. Από του χρόνου, λογικά, θα προστεθεί μια αφαλάτωση, ως το επόμενο καλοκαίρι θα έχουν αντικατασταθεί αντλίες και ηλεκτρονικοί πίνακες, το νησί μπήκε σε σύστημα τηλεμετρίας, έχουν τοποθετηθεί 550 υδρομετρητές και εκτελούνται έργα αντικατάστασης δικτύων σε Καρλόβασι και Μαραθόκαμπο.
Ιθάκη
Η Ιθάκη είναι ένα από τα λίγα νησιά που έχει μαγειρέψει πριν πεινάσει. Θα είναι μεγάλη έκπληξη αν στην επόμενη 10ετία ακουστεί για ζήτημα λειψυδρίας, καθότι διαθέτει 6 μονάδες αφαλάτωσης, σύντομα θα αποκτήσει και 7, και έχει φροντίσει τα δίκτυα υδροδότησης της από το 2019, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πρόβλημα ούτε στην κορύφωση της σεζόν για τα νησιά, δηλαδή τον Αύγουστο. Με 3.000 μόνιμους κατοίκους, η Ιθάκη είναι το πρότυπο στα νησιά του Ιονίου στο ζήτημα της διαχείρισης. Και δεν έχει έναν στρατό για να το καταφέρει αυτό. Τις 3 μονάδες αφαλάτωσης τις λειτουργεί ένα άτομο, να φανταστείτε.
Εκτός από το νερό, η Ιθάκη έχει κι ένα πολύ καλό πρόγραμμα σε επίπεδο διαχείρισης αποβλήτων, κάτι επίσης σπάνιο για τα νησιά.
Πάρος
Εδώ κι αν πρόκειται για έκπληξη. Για ένα νησί όπου έχουμε ακούσει τους τελευταίους μήνες πρόβλημα με τα μπάζα που αφήνουν οι εργολάβοι, που έχει τόση κατασκευαστική δραστηριότητα, που είναι η νέα Μύκονος, που μαζεύει τόσο κόσμο, ειδικά τους τρεις μήνες του καλοκαιριού, είναι δυνατόν να μην υπάρχει πρόβλημα με τη λειψυδρία; Όπως μας είχε πει εδώ ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Κουτουλάκης, η Πάρος έχει έναν πολύ καλό υπάλληλο στην ΔΕΥΑΠ, ο οποίος τρέχει άρτια τις αφαλατώσεις.
Εδώ βέβαια αξίζει μια υποσημείωση. Η Πάρος δεν είναι στα νησιά που αντιμετώπισαν φέτος ή αντιμετωπίζουν εν γένει ζήτημα με τη λειψυδρία, αλλά είναι και ένα από τα πιο πιθανά νησιά να το ζήσουν στο εγγύς μέλλον. Ο λόγος είναι πως πρόκειται για νησί με πολύ μεγάλο αριθμό πισινών, ίσως πάνω από 500 (το ίδιο υπερβολική είναι η κατάσταση και στην Αντίπαρο), με βίλες που αναμένεται να αυξηθούν από του χρόνου, άρα περισσότερες πισίνες και κήποι, που έχει αυξημένη τάση στα πολυτελή Airbnb καταλύματα. Η συντριπτική χρήση του νερού είναι για να ποτιστούν αυτοί οι κήποι και για τις πισίνες.
Οπότε εδώ έχουμε μια ιδιαίτερη περίπτωση, υπό την έννοια πως μπορεί εν τέλει η Πάρος να καταφέρνει με τις αφαλατώσεις της – μόλις φέτος ξεκίνησε να φτιάχνεται ακόμα μία με 2.000 κυβικά την ημέρα και δυνατότητα να φτάσει τα 5.000 για να καλύπτει όλη τη βόρεια μεριά – να καλύπτει τις ανάγκες της, αλλά θα αγγίζει τα όρια της πρόκλησης να πάει τόση ποσότητα νερού σε πισίνες και κήπους και την ίδια στιγμή, παρακείμενα νησιά να δυσκολεύονται.
Αυτό είναι και μια συνθήκη που πρέπει να αναδειχθεί, ότι δηλαδή ενώ δεν είναι δυνατόν να διαμοιράζεται το νερό από νησί σε νησί, δεν είναι αυτόνομα, είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Ίος
Άλλο ένα νησί με χαρακτηριστικά Πάρου, με την έννοια πως πρόκειται για ένα νησί με έντονα αυξημένη δραστηριότητα σε κατασκευές ξενοδοχείων, με πολλές πισίνες, με high luxury απαιτήσεις. Παράλληλα, η Ίος είναι από τα νησιά που έχουν τις λιγότερες βροχοπτώσεις – γενικά στις Κυκλάδες υπήρχε πάντα αυτό το ζήτημα, εσχάτως πιο έντονα – άρα κι εδώ είναι έκπληξη ότι δεν υπήρξε πρόβλημα λειψυδρίας, παρά σε πολύ χαμηλή ένταση και δεν οφειλόταν στις διαθέσιμες υποδομές, αλλά στις κλιματικές συνθήκες.
Ο Δήμος Ίου στηρίχθηκε στην πρόληψη στο θέμα της ύδρευσης με έργα όπως η κατασκευή δεξαμενών ύδρευσης και σχέδια για αρδευτικό δίκτυο στην κάτω και πάνω κοιλάδα της Ίου, ενώ έχουν τοποθετηθεί σύγχρονες μονάδες αφαλάτωσης τα τελευταια 3 χρόνια και γίνεται και μια μετάβαση ώστε η ηλεκτροδότησή τους να γίνεται με φωτοβολταϊκά.
Αντί επιλόγου
Σε όλα τα παραπάνω, αξίζει να τονιστεί πως εστιάζουμε αποκλειστικά στην διαχείριση των πόρων που έχει κάθε νησί, δηλαδή στο πόσο καλά διαμοιράζεται το νερό, στο αν παίρνουν όσο το δυνατόν το μάξιμουμ και δεν είναι απλά για να ζητάνε διαρκώς νέες αφαλατώσεις χωρίς να κάνουν τις δικές τους ενέργειες. Δεν κρίνεται σε αυτό το άρθρο το ζήτημα με τις πισίνες για παράδειγμα, τόσο πολύ, με εξαίρεση την Πάρο, όπως και η άνοδος του τουρισμού ή οι αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες που είναι απρόβλεπτοι παράγοντες.
