Όλοι συμφωνούμε ότι τα μανιτάρια προσθέτουν μια έξτρα νοστιμιά στα πιάτα μας -ειδικά στις πίτσες-, αλλά έχετε σκεφτεί ποτέ σε ποιοι πρέπει να πάρουν τα credits; Οι μύκητες βέβαια, στους οποίους οφείλουμε πολλά. Αποτελούν μια από τις σημαντικές ιατρικές ανακαλύψεις στην ανθρώπινη ιστορία που θεραπεύουν τόσο σωματικές όσο και ψυχικές παθήσεις, συμβάλλουν στο περιβάλλον και γενικότερα έχουν πολλές λειτουργίες που υποτιμάμε όλα αυτά τα χρόνια.

Οι μύκητες είναι υπεύθυνοι για όλη σχεδόν την παραγωγή τροφίμων και τα περισσότερα από τα επεξεργασμένα υλικά που υπάρχουν. Πολλές φορές ξεχνάμε ότι δεν είναι απλά ένα φυτό, αλλά περισσότερο οργανισμοί που σχηματίζουν το δικό τους βασίλειο.

Ο τρόπος με τον οποίο τρέφονται είναι διαφορετικός από τους άλλους οργανισμούς. Δεν κάνουν φωτοσύνθεση, όπως τα φυτά, αλλά ζουν μέσα στην τροφή τους και εκκρίνουν ένζυμα για να διαλύσουν τα θρεπτικά συστατικά που στη συνέχεια απορροφούν.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι οι μύκητες σχετίζονται πιο στενά με εμάς παρά με τα φυτά, που μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο με τη μορφή ενός οπισθόκοντα, που είναι ένα κύτταρο με οπίσθιο μαστίγιο, το οποίο μοιάζει με ανθρώπινα σπερματοζωάρια.

Στο βασίλειο τους περιλαμβάνονται ζυμομύκητες, μούχλα, μανιτάρια και αρκετοί άλλοι διαφορετικοί τύποι μονοκύτταρων και πολυκύτταρων οργανισμών που ζουν σε θάλασσα, σε γλυκά νερά, στην έρημο και σε μεγάλα οικοσυστήματα στη Γη.

Τα περισσότερα φυτά δεν μπορούν να ζήσουν έξω από το νερό και βασίζονται σε μύκητες για να επιβιώσουν. Χωρίς μύκητες δεν θα υπήρχαν δάση και τα φυτοφάγα ζώα θα είχαν θέμα με την τροφή, αφού δεν θα μπορούσαν να διασπάσουν το γρασίδι χωρίς τους μύκητες στο έντερό τους.

Η ζύμωση γίνεται επίσης χάρη των ζυμομυκήτων, οπότε χωρίς αυτά δεν θα είχαμε ούτε ψωμί, ούτε μπύρα, ούτε καν σοκολάτα. Για δεκαετίες εξάγαμε ένζυμα από μύκητες για να καθαρίσουμε ρούχα σε κρύο νερό, έχουμε βιομηχανικά φυσικά φυτοφάρμακα με εντομοπαθογόνους μύκητες που απομακρύνουν το τοξικό φορτίο των συνθετικών φυτοφαρμάκων και χρησιμοποιούμε ορισμένα είδη για τη μεγιστοποίηση της ποσότητας μετάλλου που εξάγεται από τα πετρώματα στις διαδικασίες εξόρυξης.

Σε τι άλλο χρησιμεύουν; Στατίνες σε μύκητες μειώνουν τη χοληστερόλη, αντιβιοτικά σώζουν ζωές όπως η πενικιλίνη, φάρμακα επιτρέπουν στις μεταμοσχεύσεις οργάνων, ενώ νομιμοποιήθηκαν φαρμακευτικές ενώσεις που παράγονται από μύκητες για τη θεραπεία απειλητικών παθήσεων ψυχικής υγείας, όπως το PTSD και η κατάθλιψη.

Ωστόσο το βασίλειο τους δεν αναφέρεται στα περισσότερα νομικά πλαίσια βιοποικιλότητας, κλιματικής αλλαγής και περιβάλλοντος. Η  ποικιλότητα και τα είδη τους αναφέρονται στον απαρχαιωμένο όρο χλωρίδα και πανίδα, ή φυτά και ζώα αντί για «πανίδα, χλωρίδα και μύκητες».

Οι μύκητες είναι ζωτικής σημασίας. Αν κοιτάξουμε ένα πεσμένο δέντρο στο δάσος και φανταστούμε ότι αποτελείται από δομικά στοιχεία, θα καταλάβουμε πώς λειτουργεί η αποσύνθεση. Οι μύκητες περνούν το δρόμο τους μέσα από τους ογκόλιθους, χαλαρώνοντάς τους μέχρι να «ελευθερωθούν» και να είναι έτοιμοι να πάρουν νέα μορφή.

Οι μύκητες και στην μόδα

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σήψη και για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Για παράδειγμα, το μυκήλιο – μια ομάδα μυκήτων, όπως τα μανιτάρια και τα κουκούτσια – είναι μια απτή εναλλακτική λύση στο δέρμα ζώων καθώς και στις πλαστικές συσκευασίες, και αρχίζει να φέρνει επανάσταση στη βιομηχανία της μόδας.

Τα δέρματα και οι συσκευασίες από μυκήλιο προσφέρουν την ευκαιρία να χρησιμοποιηθούν μύκητες σε ρούχα ανθεκτικά και ανακυκλώσιμα που είναι πιο βιώσιμα στην παραγωγή.

Το Mylo Unleather και το Made with Reishi, και άλλα υλικά συσκευασίας που κατασκευάζονται από την Ecovative, είναι πρωτοπόροι για τη βιομηχανία και συμβάλλουν στην απομάκρυνση ρυπογόνων υλικών των οποίων η διαδικασία κατασκευής απαιτεί μη βιώσιμες ποσότητες νερού, τοξινών και ενέργειας ή ακόμα και την θανάτωση ενός ζώου.

Οι μυκητολόγοι υποστηρίζουν ότι γνωρίζουμε μόνο το 10% της ποικιλότητας των μυκήτων του βασιλείου, για αυτό καθίσταται επείγουσα η περαιτέρω γνώση των ειδών πριν χαθούν οριστικά τα είδη και μαζί με αυτά και οι δυνατότητές τους. Οι μύκητες, λοιπόν, συμβάλλουν και σε σημαντικές δραστηριότητες για τις αγροτικές κοινότητες σε όλο τον κόσμο.

Χιλιάδες οικογένειες εξαρτώνται από την εποχική εμφάνιση των μυκήτων ως τροφής και ως εμπορεύσιμο προϊόν που καταναλώνεται τόσο σε τοπική όσο και σε διεθνή κλίμακα. Δεν είναι μόνο θέμα βιοπορισμού, αλλά και διατήρησης του πολιτισμού.  Στη νότια Χιλή, για παράδειγμα, ενώ ο ανοιξιάτικος μύκητας Cyttaria espinosae «digüeñe» συλλέγεται από ολόκληρες οικογένειες, συλλέγονται καυσόξυλα, και γενικότερα είναι μια ευκαιρία για διασκέδαση στα δάση.

Γιατί η υποτίμησή τους είναι ανησυχητική

Είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση ενός σταθερού κλιματικού συστήματος, καθώς δεσμεύουν άνθρακα στο έδαφος, και για τη διατήρηση της οικοσυστημικής υγείας. Ωστόσο, οι μύκητες έχουν υποτιμηθεί με αποτέλεσμα να τίθενται σε κίνδυνο και ως αποτέλεσμα να κινδυνεύουν και τα οικοσυστήματα που εξαρτώνται από αυτούς.

Με αυτά και με αυτά το Fungi Foundation ζητά την ενσωμάτωση των μυκήτων στη νομοθεσία και στην πολιτική σε κάθε επίπεδο, στον απόηχο της COP26, καθώς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην κλιματική αλλαγή. Μαζί με τον βιολόγο και συγγραφέα Merlin Sheldrake και τον καθηγητή Νομικής του NYU César Rodríguez-Garavito, το Fungi Foundation ετοίμασε ένα μανιφέστο για τη νομική αναγνώριση μυκήτων που έχει επικυρωθεί από κορυφαίους περιβαλλοντικούς εμπειρογνώμονες και ακτιβιστές, αλλά και από τουλάχιστον χίλιους άλλους υπογράφοντες από 70 χώρες.

Οι διεθνείς θεσμοί διακυβέρνησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πολιτική και νομική τους επιρροή για να ενθαρρύνουν την ενημέρωση και τη δημιουργία νόμων και πολιτικών που προστατεύουν τους μύκητες.

Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν από την άλλη να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Χιλής στην υιοθέτηση νομοθεσίας που θέτει τους μύκητες υπό την ίδια νομική προστασία που αναγνωρίζεται για τα φυτά και τα ζώα.