Η φράση μοιάζει με ανέκδοτο, αλλά δεν πρέπει να το διαβάσουμε σαν τέτοιο: Γίνεται να υπάρχουν επιστήμονες που προσπαθούν να παγώσουν τον… πάγο; Κι όμως, τέτοιο πείραμα γίνεται αυτόν τον καιρό στην Αρκτική. Με στόχο να επιβραδύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ο πάγος της θάλασσας εξαφανίζεται, αυτό είναι γνωστό. Η σκοτεινή επιφάνεια του ωκεανού μπορεί να απορροφήσει περισσότερη από την ενέργεια του ήλιου, γεγονός που επιταχύνει την θέρμανση. Έτσι οι ερευνητές θέλουν να το πήξουν για να σταματήσουν να λιώνει.
Υπάρχει ολόκληρη επιστήμη που ασχολείται με αυτό, η γεωμηχανική. Δηλαδή η σκόπιμη παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα της γης για να προσπαθήσει να εξουδετερώσει τη ζημιά που του έχουμε κάνει. Η γεωμηχανική περιλαμβάνει πιο καθιερωμένες προσπάθειες για τον περιορισμό των αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη, όπως η φύτευση περισσότερων δέντρων.
Πολλοί επιστήμονες είναι σθεναρά αντίθετοι, προειδοποιούν ότι τέτοιες προσπάθειες αποσπούν την προσοχή από το κρίσιμο βήμα της μείωσης των εκπομπών άνθρακα και κινδυνεύουν να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Υπάρχουν, όμως, και οι υποστηρικτές, που ισχυρίζονται ότι οι προσεγγίσεις τους θα μπορούσαν να δώσουν στον πλανήτη ένα χέρι βοήθειας.
Ο απώτερος στόχος αυτού του πειράματος της Αρκτικής είναι να πυκνώσει αρκετός θαλάσσιος πάγος για να επιβραδύνει ή ακόμα και να αντιστρέψει την τήξη που έχει ήδη παρατηρηθεί. Θα λειτουργήσει, όμως, ή είναι ένα τρελό σενάριο;
Το πείραμα γίνεται αυτές τις ημέρες στον κόλπο του Κέιμπριτζ, ένα μικροσκοπικό χωριό στον Αρκτικό Κύκλο στον Καναδά. Ανοίγουν μια τρύπα στον θαλάσσιο πάγο που σχηματίζεται φυσικά τον χειμώνα και αντλούν περίπου 1.000 λίτρα θαλασσινού νερού ανά λεπτό σε όλη την επιφάνεια. Εκτεθειμένο στον κρύο αέρα του χειμώνα, αυτό το θαλασσινό νερό παγώνει γρήγορα, συμβάλλοντας στο να πήξει ο πάγος στην κορυφή. Το νερό συμπυκνώνει επίσης το χιόνι. Καθώς το φρέσκο χιόνι λειτουργεί ως καλό μονωτικό στρώμα, ο πάγος σχηματίζεται πιο εύκολα στην κάτω πλευρά, στην επαφή που έχει με το νερό.
Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ήδη τον πάγο να πυκνώνει κατά μερικές δεκάδες εκατοστά στη μικρή περιοχή μελέτης τους. Ο πάγος θα παρακολουθείται από ντόπιους τους επόμενους μήνες. Δουλεύει, θεωρητικά και πρακτικά. Το ζήτημα είναι να επεκταθεί, γιατί με το πείραμα μόνο δεν γίνεται τίποτα. Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να διαπιστώσει κανείς αν αυτή η προσέγγισή μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά στην ταχεία πτώση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής.
Το πιο σημαντικό εμπόδιο στην εξέλιξη αυτού του πειράματος είναι η τεράστια υλικοτεχνική πρόκληση της κλιμάκωσης του έργου σε ένα ουσιαστικό επίπεδο. Σύμφωνα με τους πιο μέτριους υπολογισμούς, χρειάζονται περίπου 10 εκατομμύρια (!) αιολικές αντλίες για να πυκνώσει ο θαλάσσιος πάγος μόλις στο 10% της Αρκτικής.
Φόβοι για το οικοσύστημα στην Αρκτική
Ορισμένοι επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων των φορέων του ΟΗΕ για το κλίμα και τον καιρό, έχουν προειδοποιήσει ότι αυτές οι προσεγγίσεις θα μπορούσαν να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους. Πολλοί ερευνητές θέλουν να τα δουν να απαγορεύονται εντελώς. Θεωρούν ότι δημιουργούν νέους κινδύνους για τα οικοσυστήματα και τους ανθρώπους. Η άντληση θαλασσινού νερού στον θαλάσσιο πάγο σε μεγάλη κλίμακα θα μπορούσε να αλλάξει τη χημεία των ωκεανών και να απειλήσει τον εύθραυστο ιστό της ζωής.
Υπάρχει μια ακόμα πιο ηχηρή ανησυχία: Η απόσπαση προσοχής. Πολλές εταιρείες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως δικαιολογία για να συνεχίσουν να καίνε ορυκτά καύσιμα.
Οι ερευνητές της Αρκτικής έχουν πλήρη επίγνωση αυτών των ανησυχιών. Τονίζουν ότι απλώς δοκιμάζουν την τεχνολογία και δεν θα την απελευθερώσουν ευρύτερα μέχρι να γίνουν καλύτερα γνωστοί οι κίνδυνοι. Επισημαίνουν, επίσης, ότι αυτή δεν είναι προφανώς η μοναδική λύση για την κλιματική αλλαγή στην Αρκτική. Μπορεί, όμως, να βοηθήσει, μαζί με τις περικοπές στα ορυκτά καύσιμα και τις εκπομπές άνθρακα.
Oι θαλάσσιοι όγκοι στην Αρκτική είναι πιθανό να είναι ουσιαστικά απαλλαγμένοι από θαλάσσιο πάγο μέχρι το τέλος του καλοκαιριού τουλάχιστον ως το 2050, πιθανόν και νωρίτερα. Υπάρχει μια απότομη πτώση στους όγκους των πάγων από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Οπότε οποιαδήποτε λύση μπορεί να δοθεί στο πρόβλημα αξίζει να εξεταστεί.
** Με πληροφορίες από BBC.
