Η Αρκτική πάντα προκαλούσε δέος στον άνθρωπο, αλλά σήμερα τα σήματα που εκπέμπει αυτό το παγωμένο τοπίο στην κορυφή του πλανήτη είναι εξαιρετικά ανησυχητικά. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για σοβαρούς κινδύνους για το μέλλον της περιοχής, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αποσύρει τις ΗΠΑ από τις διεθνείς προσπάθειες για την κλιματική αλλαγή και διαλύει σταδιακά τις επιστημονικές υπηρεσίες που ασχολούνται με την κλιματική κρίση.
Ο προπερασμένος μήνας υπήρξε ακραίος για την Αρκτική, με τις θερμοκρασίες σε ορισμένα μέρη να αυξάνονται κατά 20 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον κανονικό τους μέσο όρο, ενώ ο θαλάσσιος πάγος έφτασε το χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ για τον μήνα Φεβρουάριο. Αυτή η τάση σηματοδοτεί τον τρίτο συνεχόμενο μήνα καταγραφής αρνητικών ρεκόρ.
Αυτή η κατάσταση ακολουθεί μια χρονιά γεμάτη με προειδοποιητικά σημάδια, όπως οι εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές στην περιοχή και η απόψυξη του μόνιμου παγετού, η οποία επιταχύνεται από τη ρύπανση που προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη.
Η Αρκτική, η οποία βρίσκεται σε ταχεία παρακμή τα τελευταία είκοσι χρόνια λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας και της καύσης ορυκτών καυσίμων, έχει περάσει πλέον σε ένα «νέο καθεστώς». Παρά το γεγονός ότι φαινόμενα όπως η απώλεια θαλάσσιου πάγου και οι θερμοκρασίες των ωκεανών μπορεί να μην σπάνε συνεχώς ρεκόρ, είναι πια σταθερά πιο ακραία από ό,τι στο παρελθόν, όπως ανέφερε η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας στην ετήσια έκθεση υγείας της περιοχής, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο.
Η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο την περιοχή, αλλά έχει σοβαρές παγκόσμιες συνέπειες. Η Αρκτική διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση των παγκόσμιων θερμοκρασιών και των καιρικών συστημάτων. Όπως εξήγησε η Τουίλα Μουν, αναπληρώτρια επικεφαλής επιστήμονας στο Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου, η Αρκτική λειτουργεί σαν «το πλανητικό μας σύστημα κλιματισμού». Η επιδείνωση της κατάστασης στην περιοχή εντείνει την υπερθέρμανση του πλανήτη, επιταχύνει την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και αυξάνει την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η Αρκτική λειτουργεί ως το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την κλιματική κρίση, και η απώλεια θαλάσσιου πάγου αποτελεί σαφές δείγμα ότι η περιοχή αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Αντί να φτάνει τα συνήθη υψηλά επίπεδα πάγου αυτή την περίοδο του χρόνου, παρατηρούνται αντίθετα ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
«Ελπίζω ότι αυτοί οι τρεις μήνες δεν θα λειτουργήσουν ως πρόδρομος για ένα πιθανό νέο ελάχιστο όλων των εποχών αυτό το καλοκαίρι, επειδή το σημείο εκκίνησης για την περίοδο τήξης δεν είναι καλό», δήλωσε ο Μίκα Ραντάνεν, ερευνητής στο Φινλανδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο.
Ο πάγος στην Αρκτική μειώνεται σταδιακά στο τέλος του καλοκαιριού, τον Σεπτέμβριο, και τα τελευταία 18 χρόνια καταγράφηκαν τα χαμηλότερα επίπεδα θαλάσσιου πάγου στην περιοχή. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αυτή η πτωτική τάση αναμένεται να συνεχιστεί.
Μέχρι το 2050, η Αρκτική ενδέχεται να μην έχει καθόλου πάγο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ακόμα και αν οι άνθρωποι σταματήσουν να ρυπαίνουν το περιβάλλον, σύμφωνα με μια έκθεση του Ντιρκ Νοτζ, επικεφαλής του θαλάσσιου πάγου στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. «Πρακτικά, είναι πολύ αργά για να το αποτρέψουμε», ανέφερε στο CNN.
Μάλιστα, η πρώτη χρονιά χωρίς πάγο το καλοκαίρι θα μπορούσε να έρθει νωρίτερα, πριν από το τέλος αυτής της δεκαετίας, σύμφωνα με μια διαφορετική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο.
Η απώλεια του θαλάσσιου πάγου έχει σοβαρές συνέπειες όχι μόνο για την άγρια ζωή, τα φυτά και τους περίπου 4 εκατομμύρια ανθρώπους που κατοικούν στην Αρκτική, αλλά και για τον υπόλοιπο πλανήτη. Ο θαλάσσιος πάγος λειτουργεί ως ένας τεράστιος καθρέφτης που αντανακλά το ηλιακό φως πίσω στο διάστημα, εμποδίζοντας τη θέρμανση της Γης. Καθώς ο πάγος λιγοστεύει, μεγαλύτερη ποσότητα ηλιακής ενέργειας απορροφάται από τους σκοτεινούς ωκεανούς, επιταχύνοντας έτσι την παγκόσμια θέρμανση.
Ένας από τους λόγους για τα πρόσφατα χαμηλά επίπεδα πάγου είναι η ασυνήθιστη ζέστη στην Αρκτική, η οποία θερμαίνεται περίπου τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Η ακραία ζέστη στις αρχές του Φεβρουαρίου «ήταν μία από τις πιο έντονες που έχουν καταγραφεί ποτέ», δήλωσε ο Ραντάνεν, ο οποίος εκτιμά ότι ανήκε πιθανώς στις τρεις πιο έντονες θέρμανσης περιόδους από την εποχή των δορυφορικών παρατηρήσεων, από τη δεκαετία του 1970.
Μηνιαίες μέσες θερμοκρασίες αέρα κοντά στην επιφάνεια και η διαφορά από την κανονική για τον Φεβρουάριο του 2025 στην Αρκτική (Η κανονική θερμοκρασία είναι ο μέσος όρος από το 1981-2010) / Πηγή: Zachary Labe
Το τοπίο της Αρκτικής υφίσταται σημαντικές αλλαγές, σύμφωνα με τη Τουίλα Μουν του NSIDC.
Η απόψυξη του μόνιμου παγετού, ο οποίος αποτελείται από εδάφη, πετρώματα και ιζήματα συγκρατημένα από τον πάγο, εξαπλώνεται συνεχώς, απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο στην ατμόσφαιρα, εντείνοντας την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Αρκτική και πυρκαγιές
Οι πυρκαγιές στην περιοχή έχουν γίνει πιο συχνές και καταστροφικές, ενώ η διάρκεια της πυρκαγιάς αυξάνεται. Πέρυσι, ήταν η τρίτη φορά μέσα σε πέντε χρόνια που οι εκτεταμένες φωτιές έπληξαν την Αρκτική.
Αυτές οι αλλαγές έχουν ριζικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα. Για χιλιάδες χρόνια, η Αρκτική Τούνδρα, με τα θαμνώδη τοπία της, λειτουργούσε ως αποθήκη άνθρακα. Ωστόσο, οι πυρκαγιές και η απόψυξη του μόνιμου παγετού έχουν προκαλέσει την απελευθέρωση περισσότερου άνθρακα από ό,τι αποθηκεύεται, σύμφωνα με τη NOAA.
«Υπάρχει απλώς μια συντριπτική αλλαγή που συμβαίνει στην Αρκτική αυτήν τη στιγμή», λέει η Μουν.
Δορυφορική εικόνα δείχνει μια μεγάλη φωτιά να καίει στη Σάχα, μια περιοχή της βόρειας Ρωσίας που βρίσκεται κατά μήκος του Αρκτικού Ωκεανού, στις 10 Ιουλίου 2024 / Πηγή: NASA Earth Observatory
Αυτό που συμβαίνει στην Αρκτική έχει επιπτώσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Μια θερμότερη Αρκτική σημαίνει ότι ο πάγος της ξηράς – παγετώνες και στρώματα πάγου – λιώνει πιο γρήγορα, αυξάνοντας την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας αποβάλλει ήδη περίπου 280 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως, ποσότητα αρκετή για να καλύψει ολόκληρο το Μανχάταν με ένα στρώμα πάγου πάχους περίπου 2 μιλίων.
Η ταχεία θέρμανση της περιοχής αποδυναμώνει επίσης τα ρεύματα αέρα, αλλοιώνοντας τα καιρικά συστήματα που επηρεάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους, δήλωσε η Τζένιφερ Φρανσις, ανώτερη επιστήμονας στο Woodwell Climate Research Center. Μια πιο ελικοειδής ροή ανέμων «κάνει τις καιρικές συνθήκες να παραμείνουν περισσότερο, οδηγώντας σε πιο επίμονα κύματα καύσωνα, επεισόδια παγετού, ξηρασίας και θυελλωδών περιόδων», εξήγησε στο CNN.
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ορισμένες από αυτές τις αλλαγές μπορούν να αντιστραφούν εάν οι άνθρωποι σταματήσουν να εκπέμπουν αέρια που θερμαίνουν τον πλανήτη, αλλά σε χρονικές κλίμακες που κυμαίνονται από εκατοντάδες έως πολλές χιλιάδες χρόνια. Πολλές από αυτές τις αλλαγές θεωρούνται «σχετικά μη αναστρέψιμες», είπε η Μουν.
Υπάρχει όμως και μια άλλη απειλή. Η δυνατότητα των επιστημόνων να παρακολουθούν την ταχέως μεταβαλλόμενη Αρκτική τίθεται σε κίνδυνο από τις γεωπολιτικές αναταραχές.
Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία είχε ως αποτέλεσμα, επιστήμονες από τη Ρωσία, το μεγαλύτερο έθνος της Αρκτικής, να αποκλειστούν από τη διεθνή συνεργασία. Αυτό έχει ήδη υπονομεύσει τη δυνατότητα των επιστημόνων να παρακολουθούν τι συμβαίνει στην Αρκτική, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
Στις ΗΠΑ, οι σαρωτικές περικοπές της κυβέρνησης Τραμπ στις κυβερνητικές θέσεις της Επιστήμης του κλίματος δημιουργούν σοβαρές ανησυχίες, ειδικά από τη στιγμή που πολλά συστήματα μέτρησης ελέγχονται από τις ΗΠΑ. Με λιγότερη αμερικανική τεχνογνωσία και λιγότερους Αμερικανούς επιστήμονες, «θα γινόταν πολύ, πολύ πιο δύσκολο να κατανοήσουμε τι συμβαίνει» σε μια ζωτική στιγμή για την Αρκτική, δήλωσε ο Νοτζ από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.
Αυτό που συμβαίνει στην Αρκτική είναι μια από τις πιο έντονες ενδείξεις για το «πόσο ισχυροί έχουμε γίνει εμείς οι άνθρωποι στο να αλλάξουμε το πρόσωπο του πλανήτη μας», προσθέτει ο Νοτζ. «Είμαστε σε θέση να εξαφανίσουμε ολόκληρα τοπία».
Πηγή: CNN
