Περιεχόμενα
Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις των τελευταίων δύο ετών η έλλειψη χιονοπτώσεων και η συνεχιζόμενη ξηρασία επιδεινώνει το πρόβλημα με τα αποθέματα νερού. Η λειψυδρία «χτυπά την πόρτα» σε πολλές περιοχές της χώρας αλλά και στην Αττική που φιλοξενεί το μισό πληθυσμό της χώρας.
Στη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες του Μόρνου, αν οι συνθήκες δεν αλλάξουν δραματικά, αρκούν για τα επόμενα τρία χρόνια με τους υπευθύνους να εκπονούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
«Αν πέσει πολύ η στάθμη είναι αδύνατο να αντλήσουμε νερό. Αυτό σημαίνει ότι οι Αθηναίοι θα πρέπει να μετακομίσουν» δήλωσε χαρακτηριστικά στον ΣΚΑΪ ο ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ Κίμων Χατζημπίρος.
Οι εικόνες που τραβήχτηκαν στις 18 Αυγούστου από τον μηχανολόγο μηχανικό Γιώργο Χάλκο και παρουσιάζει ο ΣΚΑΪ είναι αποκαρδιωτικές:
«Είναι από τις φορές που έχει κατέβει πάρα πολύ. Έχει ξανακατέβει, αλλά τώρα έχει κατέβει πάρα πολύ (…) έχει κατέβει πολύ χαμηλά η στάθμη, και η διαφορά ύψους από την υπερχείλιση είναι πολύ μεγάλη» ανέφερε ο κ. Χάλκος.
Η λίμνη Μόρνου έχει κατασκευαστεί ακριβώς για να τροφοδοτεί την Αθήνα. Στην αρχή της δεκαετίας του ‘90 είχαμε μια μεγάλη λειψυδρία. Ευτυχώς όμως είχε προλάβει να ξεκινήσει το έργο του Εύοινου, η λίμνη του Εύοινου που τροφοδοτεί τη λίμνη του Μόρνου για να φτάσει στη συνέχεια το νερό στην Αθήνα, και πιστέψαμε τότε ότι το πρόβλημα της ύδρευσης της Αθήνας έχει οριστικά λυθεί διότι οι ποσότητες του νερού τότε οι διαθέσιμες ήταν πολύ μεγάλες πρόσθεσε ο κ. Χατζημπίρος.
«Το άμεσο που πρέπει να γίνει τώρα είναι η εξοικονόμηση νερού στην πόλη και παντού, έτσι ώστε τα λίγα αποθέματα που έχουμε να φτάσουν μέχρι να περάσει αυτό το έκτακτο φαινόμενο. Θυμάμαι παλιά είχε απαγορευτεί το πλύσιμο των αυτοκινήτων, το πλύσιμο των βεραντών εκεί δηλαδή που το νερό δεν είναι απολύτως απαραίτητο και μπορούμε να το στερηθούμε για ένα διάστημα έτσι ώστε να έχουμε να πίνουμε» υπογράμμισε ο καθηγητής.
Οι επιστήμονες ανησυχούν και εφιστούν την προσοχή καθώς ο εφιάλτης λειψυδρίας είναι ποιο έντονος από ποτέ…
Τα τελευταία δύο χρόνια, η έλλειψη βροχών έχει περιορίσει σημαντικά τα υδατικά αποθέματα των ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική. Η ΕΥΔΑΠ ενεργοποιεί ήδη συμπληρωματικές πηγές, όπως προβλέπεται στον προγραμματισμό της.
Στις δορυφορικές εικόνες που ανέλυσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στις 12 Ιουλίου 2023 και αποτυπώνονται σε χάρτες, η καλυμμένη με νερό έκταση της τεχνητής λίμνης, ανερχόταν σε 16,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έναν χρόνο μετά, στις 16 Ιουλίου 2024, μειώθηκε σε 12,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Από τον Μόρνο στην Αθήνα
Στην κοίτη του ποταμού Μόρνου, 7 χλμ. δυτικά του Λιδορικίου στο Νομό Φωκίδος, δημιουργήθηκε με την κατασκευή χωμάτινου φράγματος ο ταμιευτήρας του Μόρνου.
Το έργο άρχισε τον Μάιο του 1969 και ολοκληρώθηκε το 1979, αλλά η κανονική λειτουργία του άρχισε το 1981. Το φράγμα του Μόρνου, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, αποτελείται από αδιαπερατό αργιλικό πυρήνα.
Η τεχνητή λίμνη που δημιουργεί, έχει χωρητικότητα 780 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Η λίμνη κάλυψε το χωριό Κάλλιο Φωκίδας, το οποίο μεταφέρθηκε σε άλλη θέση πάνω από τις όχθες της λίμνης. Η λίμνη του Μόρνου, εκτός από την ύδρευση της Αθήνας -που γίνεται μέσω του υδραγωγείου του Μόρνου με δίκτυο μεταφοράς μήκους 196 χλμ.- εξυπηρετεί επίσης και την άρδευση αγροτικών καλλιεργειών της Φωκίδας και της Αιτωλοακαρνανίας.
Τέσσερις ταμιευτήρες
Σήμερα, η Αττική προμηθεύεται νερό από τέσσερις ταμιευτήρες, στον Μόρνο, τον Εύηνο, την Υλίκη (η μόνη φυσική λίμνη) και τον Μαραθώνα. Ο Μόρνος έχει σήμερα περίπου 686,4 εκατ. κυβικά νερού, η Υλίκη 430,2 εκατ. κυβικά, ο Εύηνος 85 εκατ. κυβικά και ο Μαραθώνας 26,6 εκατ. κυβικά νερού.
Εφεδρικά η ΕΥΔΑΠ χειρίζεται ένα δίκτυο 100 γεωτρήσεων, που μπορούν συνολικά να προσφέρουν 800.000 κυβικά νερού/ημέρα.
Το νερό υφίσταται επεξεργασία ώστε να καταστεί πόσιμο στις τέσσερις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ), στο Γαλάτσι, τις Αχαρνές, το Πολυδένδρι και τον Ασπρόπυργο, που μπορούν να διυλίσουν περίπου 1,9 εκατ. κυβικά ημερησίως. Το δίκτυο των αγωγών συμπληρώνεται από 81 αντλιοστάσια και 55 δεξαμενές (χωρητικότητας 885.000 κυβικών), ώστε να εξυπηρετούνται τα υψηλότερα σημεία της πόλης (έως 600 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας).
Σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ, το δίκτυο ύδρευσης παρακολουθείται σε 24ωρη βάση από σύστημα τηλεελέγχου – τηλεχειρισμού (SCADA) για την παρακολούθηση της λειτουργίας των ΜΕΝ, του δικτύου ύδρευσης, των δεξαμενών αποθήκευσης, των αντλιοστασίων και των σημαντικών κομβικών σημείων του δικτύου. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει 100 θέσεις συνεχούς παρακολούθησης και καταγραφής της λειτουργίας του υδροδοτικού συστήματος.
Δείτε βίντεο, το χωριό Κάλλιο, όταν είχε βγει ξανά στην επιφάνεια το 2020:
Πιθανά μακροπρόθεσμα σενάρια που μπορεί να γίνουν μεσοπρόθεσμα
Στην Εταιρεία Υδρεύσεως λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τα δεδομένα και εργάζονται σε πιθανά μακροπρόθεσμα σενάρια αντιμετώπισης του φαινομένου που εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Τα σενάρια, ανάλογα με την ταχύτητα του φαινομένου μπορούν να γίνουν μεσοπρόθεσμα.
Με βάση του υπολογισμούς και τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους στους ταμιευτήρες το απόθεμα επαρκεί για περίπου τρία χρόνια αν οι μετεωρολογικές συνθήκες παραμείνουν ως έχουν.
Για τη λήψη αποφάσεων οι ειδικοί θα αναμένουν την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου μήνες που αναμένονται να εκδηλωθούν βροχές και η περίοδος Δεκεμβρίου – Μαρτίου που αναμένονται χιονοπτώσεις.
Ανάλογα με το πόσο θα βρέξει και το πόσο θα χιονίσει θα εξεταστούν όλα τα πιθανά σενάρια ώστε η Αττική να μη ζήσει ανάλογες καταστάσεις με την περίοδο 1989 – 1991 με απαγορεύσεις πλυσίματος βεραντών, μπαλκονιών και απαγορεύσεις πλυσίματος αυτοκινήτων.
Στην εξίσωση για την αναπλήρωση των κυβικών μέτρων νερού που χάνονται εξαιτίας των κλιματολογικών αλλαγών στους ταμιευτήρες του Μόρνου εξετάζεται η αξιοποίηση εφεδρικών ταμιευτήρων και γεωτρήσεων όπως οι πηγές της Μαυροσουβάλας (κάτω από την Πάρνηθα) και οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού (κοντά στην Υλίκη).
Πάντα υπάρχει και η περίπτωση της Ψυττάλειας όπου καταλήγουν τα 3/4 του νερού που καταναλώνουμε, υφίστανται επεξεργασία και απορρίπτονται στη θάλασσα με σκέψεις για επαναχρησιμοποίηση του νερού για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Credit: ΣΚΑΪ / Τα «Νέα» / ΕΥΔΑΠ
Photo Credit: Shutterstock
