To Neom είναι μια φουτουριστική οικολογική πόλη που στοχεύει να κάνει «πράσινη» την Σαουδική Αραβία. Πρόκειται για μια πόλη χωρίς άνθρακα, χωρίς αυτοκίνητα και γεμάτη δέντρα, μέσα στην έρημο. Είναι ένα σχέδιο που δεσμεύεται για ένα καλύτερο μέλλον, καθώς η απειλή της κλιματικής αλλαγής γίνεται εντονότερη.
Το έργο 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων αποτελεί μέρος του σχεδίου Vision 2030 της Σαουδικής Αραβίας για τον απογαλακτισμό της χώρας από το πετρέλαιο. Η Neom θα εκτείνεται σε 26.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα και θα διέπεται από ένα αυτόνομο νομικό σύστημα που συντάχθηκε από επενδυτές. Δεν θα έχει δηλαδή καμία σχέση με το δικαστικό σύστημα της Σαουδικής Αραβίας.
Η κύρια πόλη της, η The Line, θα διασχίζει την έρημο σε ευθεία γραμμή 105 μέτρων, όπως αποκαλύπτει ο Ali Shihabi, πρώην τραπεζίτης, και πλέον μέρος στο συμβουλευτικό συμβούλιο της Neom. Η πόλη θα κατασκευαστεί σταδιακά. Κάθε πλατεία θα είναι αυτάρκης και θα περιέχει ανέσεις όπως καταστήματα και σχολεία. Όλα θα είναι κοντά μεταξύ τους σε απόσταση 5 λεπτών με τα πόδια.
Η μεγαλύτερη απόσταση στην πόλη δεν θα υπερβαίνει τα 20 λεπτά και οι κάτοικοι θα μετακινούνται με πτήσεις και τρένα. Επιπλέον, στη Neom θα ενσωματωθεί και η Oxagon, μια πλωτή πόλη που εκτείνεται σε 7 χιλιόμετρα, που σημαίνει ότι είναι η μεγαλύτερη πλωτή κατασκευή στον κόσμο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Neom, Nadhmi al-Nasr, δήλωσε ότι η πόλη-λιμάνι θα «υποδεχτεί τους πρώτους κατασκευαστές ενοικιαστές στις αρχές του 2022».
Η καινοτόμα πόλη, αν και ακόμα φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, λέγεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2025. Η Neom ανακοίνωσε σχέδια επίσης για το μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο. Παρότι το σχέδιο είναι φιλόδοξο, προς το παρόν δεν έχουν γίνει πολλά.
Μια δορυφορική εικόνα δείχνει ότι ένα μόνο τετράγωνο έχει χτιστεί στην έρημο. Εκτός από σειρές κατοικιών, διαθέτει δύο πισίνες και ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Ο Ali Shihabi λέει ότι αυτό το τετράγωνο είναι για το προσωπικό του Neom. Ο Manal Shehabi, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, λέει ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό του Neom.
Ο ιστότοπος ισχυρίζεται ότι θα γίνει «η πιο διατροφικά αυτάρκης πόλη στον κόσμο», θα βασίζεται σε κάθετη γεωργία και θερμοκήπια, παρότι το 80% των τροφίμων της χώρας είναι αυτήν την στιγμή εισαγόμενο. Οι επικριτές κατηγορούν τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, που κρύβεται πίσω από το σχέδιο της πόλης για green washing, ο οποίος προσπαθεί να προσανατολίσει τα πλήθη και να αποσπάσει την προσοχή τους από την πραγματικότητα.
Το «giga-project» είναι μέρος του οράματος του για μια πιο πράσινη Σαουδική Αραβία. Μια εβδομάδα πριν από την σύνοδο για την κλιματική αλλαγή COP26, ξεκίνησε επίσης την Πράσινη Πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας, ανακοινώνοντας τον στόχο της επίτευξης μηδενικών εκπομπών έως το 2060.
Σε τι θα διαφέρει η Neom
Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία δεσμεύτηκε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου λίγες μόνο εβδομάδες μετά την υιοθέτηση των πρωταρχικών πράσινων δεσμεύσεων για τη φετινή διάσκεψη για το κλίμα COP26, κάτι που πάει αντίθετα στο κλίμα. Παρόλα αυτά οι εκπομπές δεν σχετίζονται με τα καύσιμα που παράγει μια χώρα. Ακόμα, στοχεύει το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας να παράγεται με ανανεώσιμες πηγές έως το 2030, αλλά μόλις το 0,1% της ηλεκτρικής ενέργειας παρήχθη με αυτόν τον τρόπο το 2019.
Η Neom θα τροφοδοτείται από αιολική και ηλιακή ενέργεια, με νερό που παρέχεται από μονάδες αφαλάτωσης χωρίς άνθρακα, ενώ παραδοσιακά βασίζονται σε μια βιομηχανική εγκατάσταση που αφαιρεί το αλάτι από το νερό, που τροφοδοτούνται από ορυκτά καύσιμα. Είναι μια δαπανηρή διαδικασία και το υποπροϊόν, ένας πολτός άλμης και τοξικών χημικών ουσιών γυρνά πίσω στη θάλασσα, καταστρέφοντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Η διαδικασία αφαλάτωσης της Neom θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η άλμη, αντί να απορρίπτεται πίσω στη θάλασσα, θα χρησιμοποιείται ως βιομηχανική πρώτη ύλη. Το θέμα είναι ότι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με μονάδες αφαλάτωσης δεν στέφθηκε ποτέ με επιτυχία. Ο Shihabi παραδέχεται ότι είναι ένα πειραματικό project, αλλά αν πετύχει θα λύσει πολλά προβλήματα που σχετίζονται με τις αφαλατώσεις.
Ωστόσο, οι ειδικοί για το κλίμα ανησυχούν ότι η στήριξη σε μη αποδεδειγμένες τεχνολογίες μπορεί να είναι μια μορφή κλιματικής καθυστέρησης, κάτι που περιγράφεται ως « τεχνολογική αισιοδοξία». Με αυτόν τον τρόπο παραμελούνται σοβαρά προβλήματα που μπορούν να λυθούν με γνωστές τεχνικές.
Αν και ένα κενό έδαφος στην ακτή της Ερυθράς Θάλασσας και των ορεινών ιορδανικών συνόρων μοιάζει το κατάλληλο μέρος για να εφαρμόσουν νέες τεχνολογίες, ξεχνούν ότι ήδη μένουν κάποιοι εκεί. Αυτοί δεν είναι άλλοι από μέλη της αρχαίας και παραδοσιακά νομαδικής φυλής Βεδουίνων, Huwaitat. Το έργο υπόσχεται να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να δημιουργήσει πλούτο σε αυτή την υπανάπτυκτη περιοχή, αλλά ο τοπικός πληθυσμός δεν έχει δει κανένα όφελος. Αντιθέτως, 20.000 μέλη της Huwaitat διώχθηκαν βίαια, χωρίς επαρκή αποζημίωση, προκειμένου να χτιστεί η μεγαλούπολη, σύμφωνα με καταγγελίες ανθρωπιστικών οργανώσεων. Κάνουν επίσης λόγο για έναν νεκρό άνδρα, ο οποίος πυροβολήθηκε το 2020 όταν αρνήθηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του στην πόλη Tabuk.
Ο εκπρόσωπος της πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον, Fahad Nazer, αμφισβητεί τους ισχυρισμούς, αν και δεν αμφισβήτησε τη δολοφονία του Abdulrahim al-Huwaiti, χαρακτηρίζοντάς την ως «μικρό περιστατικό».
Επίσης, η διαφήμιση της Neom ως μια ανεξάρτητη πόλη, διαφορετική από την παλαιά φρουρά που κυβερνά την Σαουδική Αραβία, την έφερε ξανά στο επίκεντρο της κριτικής. Οι κριτικοί λένε ότι το έργο θα απευθύνεται κυρίως σε πολύ πλούσιους, ενώ έχουν χτιστεί ανάκτορα για τη βασιλική οικογένεια της χώρας. Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ένα ελικοδρόμιο και ένα γήπεδο γκολφ μεταξύ των πρώτων κατασκευαστικών έργων.
Πάντως, αν και πλασάρεται σαν ένα πράσινο project, οι Σαουδάραβες και άλλες χώρες που εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα προσπάθησαν σταθερά να αποδυναμώσουν τον διάλογο γύρω από τις διεθνείς δεσμεύσεις για το κλίμα, λέει η Joanna Depledge, ειδική στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή από το Πανεπιστήμιο του Cambridge.
«Η Σαουδική Αραβία έκανε συνεχώς παρεμβάσεις προσπαθώντας να επισημάνει τις αβεβαιότητες, το κόστος, τις φυσικές επιπτώσεις, για να μειώσει τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής», λέει η Depledge, που παρακολούθησε στενά τις διαπραγματεύσεις στη Γλασκώβη.
