Μόνο προς το χειρότερο θα πηγαίνει από δω και πέρα. Όχι μόνο για τη Σαντορίνη, μα για όλη την Ελλάδα, για όλη τη Μεσόγειο. Η κλιματική κρίση έχει φέρει πολλαπλής φύσεως προβλήματα που δεν έχουν γυρισμό. Τουλάχιστον όχι άμεσο. Όσα χρόνια μας πήρε να τα φέρουμε στο χείλος του γκρεμού με τη ζωή μας, τόσα θα χρειαστούμε για να ανακάμψουμε. Εμείς οι άνω των 30 ίσως δεν προλάβουμε να ζήσουμε τα πιο σκληρά, όμως τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας θα τα ζήσουν.
Για να μη γενικολογούμε όμως, ας πάμε στα συγκεκριμένα. Η κλιματική κρίση που έχει φέρει την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1.5 βαθμό Κελσίου, οδεύει για να φέρει έτι μία αύξηση μισού βαθμού. Σε εμάς εδώ στην Ελλάδα και λίγο πιο πάνω από εμάς στον άξονα του Ισημερινού, ο μισός βαθμός μπορεί να φαίνεται αδιάφορος, όμως αυτό σημαίνει άνοδο 6-7-8 βαθμούς στους πόλους. Άρα, λιώσιμο πάγων και αποκόλληση μεγάλων τμημάτων πάγου, ειδικά από την Ανταρκτική, που θα μειώσουν την έκταση της ηπείρου, άρα και τη δύναμή της στον καθορισμό του κλίματος στον υπόλοιπο κόσμο.
Κομμάτια πάγου θα περιπλανιούνται σε θερμότερα ύδατα, θα λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει, άρα όλες οι παράκτιες περιοχές θα πλημμυρίσουν, δομές θα καταστραφούν και είτε θα πρέπει να ανεβάσουμε κι άλλο το έδαφος είτε θα έχουμε μεταναστευτικές κινήσεις από τις παράλιες περιοχές προς τα ενδότερα. Άρα, μια διαρκή συσσώρευση ανθρώπων σε λιγότερα τετραγωνικά.
Πώς εμπλέκεται εδώ η Σαντορίνη; Εμπλέκεται διότι, όπως το κατανοήσαμε αρκετά πέρσι, η Σαντορίνη θα δει τις καλλιέργειες της να εξαφανίζονται και θα κληθεί να πάει σε νέες, πιο ανθεκτικές στο πιο θερμό κλίμα. Η καταστροφή του παρόντος, για να έρθει ένα άγνωστο μέλλον, συνήθως φέρνει απογοήτευση και μετοίκιση. Ένα πρώτο ζήτημα, τόσο για τη Σαντορίνη όσο και για όλα τα νησιά, είναι ότι πολύ πιθανό να μειωθούν κι άλλο οι πληθυσμοί τους.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά στους αμπελώνες. Είχαμε καταγράψει εδώ, πέρσι, το πρόβλημα που γιγαντώνει κάθε μέρα για το νησί ως προς τη μειωμένη παραγωγή σταφυλιού και κρασιού και πως το έτος 2042 είναι το σημείο του τέλους για τους αμπελώνες και την οινική παραγωγή.
Τα 3 προβλήματα στη Σαντορίνη και όλα τα νησιά
Αυτό, με τα δεδομένα τα σημερινά, μοιάζει αναπόφευκτο. Πρώτα και κύρια, η λειψυδρία στα νησιά είναι μεγάλη. Στη Σαντορίνη δεν έβρεξε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά σε ικανοποιητικό βαθμό, ώστε να αποθηκευτούν ποσότητες νερού για άρδευση. Τον Δεκέμβριο, για παράδειγμα, όπως βλέπουμε στο Meteo, η Σαντορίνη είχε μόλις 10 ημέρες με βροχόπτωση από 5 ως 50 χιλιοστά, με μόλις 0.2 ημέρες να βρίσκεται στην ποσότητα 20-50 χιλιοστά. Για χιόνι, ούτε λόγος. Πάνω κάτω, ίδια είναι η κατάσταση συνολικά στις Κυκλάδες, που, ούτως ή άλλως, πάντοτε είχαν περισσότερη ξηρασία. Πρόπερσι, πέρσι και φέτος όμως, τα φαινόμενα λειψυδρίας είναι πιο έντονα.
Αυτό έχει προκαλέσει και το δεύτερο πρόβλημα, την αδυναμία να προστεθούν νέοι αμπελώνες στους υπάρχοντες, οι οποίοι έχουν ξεπεράσει τον χρόνο στον οποίο θα έπρεπε να συλλεχθούν και να μετατραπούν σε κρασί.
Ο άνθρωπος, βέβαια, ήταν πάντοτε ένα ον που μπορούσε να προσαρμόζεται πιο γρήγορα από τα άλλα, πολλώ δε στο σήμερα που έχει τεχνογνωσία και μπορεί να πάρει παράδειγμα από αλλού. Για παράδειγμα, υπάρχει τεχνική διαχείρισης του νερού του βιολογικού καθαρισμού στην Ισπανία που το επιστρέφει στις καλλιέργειες και καλύπτει ένα σημαντικό κομμάτι που δεν καλύπτει το νερό των βροχοπτώσεων και εν γένει το αρδευτικό. Υπάρχουν οι γεωτρήσεις, όμβρια ύδατα που μπορούν να συγκεντρωθούν σε ομβροπλατείες, το αλατισμένο νερό που μπορεί να καθαριστεί με επεξεργασία.
Στη Σαντορίνη, όμως, το πρόβλημα βρίσκεται, περισσότερο ίσως από τα άλλα, στους ανθρώπους. Δεν υπάρχει προθυμία και διάθεση των νεότερων να εμπλακούν με τις καλλιέργειες, όχι μόνο αμπελώνες και κρασί, άρα, ακόμα κι αν υπήρχαν εργαλεία και διαθέσιμες τεχνικές, σε μερικά χρόνια δε θα υπήρχαν παραγωγοί για να τα χρησιμοποιήσουν και εφαρμόσουν! Δεν υπάρχουν χέρια, λείπει η ποσότητα.
Σε πολλά νησιά είναι μεγάλο το πρόβλημα του ανθρώπινου δυναμικού για να καλλιεργήσει τη γη και σε τόπους όπου η ξηρασία θα είναι πιο έντονη από δω και πέρα, η αγροτική παραγωγή θα αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Είδαμε πριν μερικούς μήνες τι έγινε με την πατάτα Νάξου. Το ίδιο με το κρασί στη Σαντορίνη. Και κάθε τοπικό προϊόν. Στη Σαντορίνη έχουν ένα μαθηματικό μοντέλο που εκτιμά πως το 2060 θα έχουν ερημοποιηθεί αρκετές περιοχές και θα έχουν εξαφανιστεί πολλά είδη καλλιεργειών.
Η κατάσταση που διαμορφώνεται και θα διαμορφωθεί πιο σκληρά στα επόμενα χρόνια, τοποθετεί τη Σαντορίνη σε έναν ανεμοστρόβιλο αλλαγών, που θα απαιτήσουν μεγάλες θυσίες και αντοχές που, ίσως, δεν είναι διαθέσιμες πλέον στους ανθρώπους. Και, μην ξεχνάμε, πως η Σαντορίνη δεν είναι ένα μέρος που λειτουργεί μόνο του, δεν είναι ένας τόπος αποκομμένος από τους άλλους.
Κάθε σημείο σε τούτο τον πλανήτη μοιράζεται την ίδια ατμόσφαιρα και επιβάρυνση από την ανθρώπινη δραστηριότητα, μαζί με όλα τα άλλα. Αυτό σημαίνει πως, αν ένα σημείο θέλει να αλλάξει το lifestyle, αν δεν το αλλάξουν και όλα τα υπόλοιπα, η θυσία του θα γίνει χωρίς αντίκρυσμα!
