Όταν ένας δράκος εκκολάφθηκε από το αυγό του στο Smithsonian National Zoo, οι φύλακες έμειναν σοκαρισμένοι. Η μητέρα της δεν είχε έρθει ποτέ σε επαφή με αρσενικό δράκο. Από τα γενετικά τεστ που ακολούθησαν, οι επιστήμονες του ζωολογικού ανακάλυψαν ότι το νεογέννητο θηλυκό που γεννήθηκε τον Αύγουστο του 2016, είχε αναπαραχθεί μέσα από τη διαδικασία της παρθενογένεσης.
Η παρθενογένεση δεν είναι ίδιον μόνο του χριστιανισμού και της Παναγίας, αλλά κάτι που απαντάται σε αρκετούς οργανισμούς στη φύση, μεταξύ των οποίων φυτά, έντομα, ψάρια, ερπετά, ακόμα και πουλιά. Τα θηλυκά σε κάποια από τα είδη αυτών των κατηγοριών μπορούν να παράξουν αυγά που διαθέτουν το γενετικό υλικό που απαιτείται για αναπαραγωγή. Ο θηλυκός δράκος δεν είναι επομένος ο μόνος. Σε αυτή τη λίστα μπορεί κανείς να συναντήσει κάποια είδη σφήκας, σαύρες ή οστρακόδερμα, τα οποία αναπαράγονται μόνο με παρθενογένεση.
Ο θηλυκός δράκος είναι όμως από τις περιπτώσεις που η παρθενογένεση είναι κάτι συγκυριακό και όχι ο βασικός τρόπος αναπαραγωγής. Είναι όμως η ένδειξη της ικανότητας της φύσης να προσαρμόζεται, το περίφημο adaptation. Η παρθενογένεση είναι σπάνια, αλλά συναντάται περισσότερο σε ζώα που είναι αιχμάλωτα σε ζωολογικούς κήπους, όπου αντιλαμβάνονται ότι δεν θα υπάρξει επαφή με άλλα του είδους τους και το ένστικτο της αναπαραγωγής και επιβίωσης τα αναγκάζει να βρουν τρόπους εναλλακτικής αναπαραγωγής. Κάτι αντίστοιχο είχε παρατηρηθεί και σε έναν μαυροπτέρυγο καρχαρία στο Ενυδρείο της Βιρτζίνια.
Τα αυθόρμητα παρθενογόνα, οι ορμόνες δηλαδή στις οποίες οφείλεται η παρθενογένεση, έχουν κάποιους κύκλους στους οποίους παράγουν ανεπτυγμένα, έτοιμα αυγά. Μάλιστα, οι επιστήμονες έχουν βρει ότι πρόκειται για ένα κληρονομικό χάρισμα, με όσα όντα το έχουν, να γεννάνε συνήθως θηλυκά που μπορούν επίσης να αναπαραχθούν χωρίς αρσενικό.
Αυτό εξηγείται από το ότι τα θηλυκά διαθέτουν συνήθως μόνο τα χρωμοσώματα των θηλυκών, άρα δε μπορεί παρά να γεννήσει θηλυκά. Κάποιοι οργανισμοί όμως διαθέτουν σεξουαλικά χρωμοσώματα της μορφής ZW, όπως φίδια και πουλιά, άρα μπορούν να παράξουν είτε αρσενικά (ZZ) είτε, σπανιότερα, θηλυκά (WW).
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα ενός φιδιού στον Ζωολογικό Κήπο του Φοίνιξ. Από το 1997 ως το 1999 γέννησε δύο αρσενικά φίδια που έφτασαν ως την ενηλικίωση. Αν αυτό το θηλυκό φίδι ζευγάρωνε με έναν γιο που γεννήθηκε από παρθενογένεση, αυτό θα συνιστούσε ενδοαναπαραγωγή και θα προκαλούσε μια σειρά από γενετικά προβλήματα. Σε επίπεδο εξέλιξης του είδους όμως, θα ήταν πολύ καλύτερο από τη μη αναπαραγωγή. Αυτό δείχνει πως τα ασέξουαλ είδη είναι πιο συχνά στη φύση απ΄αυτό που φαντάζονταν οι επιστήμονες.
Πώς αναπαράχθηκε ο θηλυκός δράκος
Για να επιτευχθεί η παρθενογένεση, απαιτείται μια αλυσίδα από αντιδράσεις μεταξύ των κυττάρων. Πρώτα, τα θηλυκά πρέπει να έχουν την ικανότητα της ωογένεσης, δηλαδή της δημιουργίας ωοκυττάρων, χωρίς διάδραση με το σπέρμα ή το ζευγάρωμα. Μετά, τα αυγά που έχουν παραχθεί, πρέπει να αναπτυχθούν μόνα τους, δημιουργώντας ένα πρώιμο έμβρυο.
Τέλος, θα πρέπει να εκκολαφθούν. Τα τρία αυτά βήματα πρέπει να γίνουν με απόλυτη ακρίβεια, με το δεύτερο βήμα να είναι συνήθως εκείνο στο οποίο αποτυγχάνει η διαδικασία. Αυτό συμβαίνει γιατί απαιτεί να διπλασιαστούν τα χρωμοσώματα του DNA στο αυγό, ώστε να υπάρχει πληρότητα γονιδίων για τα αναπτυσσόμενα νεογέννητα.
Εναλλακτικά, το αυγό μπορεί να ψευδογονιμοποιηθεί από εναπομείναντα κύτταρα από παραγωγή αυγού, μια διαδικασία γνωστή ως «ζυγωτό». Οι δύο μέθοδοι οδηγούν σε διαφορετικό βαθμό γενετικής ομοιότητας ανάμεσα στη μητέρα και τα παιδιά της.
Η παρθενογένεση, αν και δεν είναι πλήρως κατανοητή από τους επιστήμονες, φαίνεται να οφείλεται σε αρκετές περιπτώσεις και σε περιβαλλοντικές συνθήκες για το εκάστοτε ον. Σε είδη όπως ο ασιατικός δράκος του νερού, που μπορούν να αναπαραχθούν και σεξουαλικά και με παρθενογένεση, όπως οι αφίδες (ψείρες των φυτών), στρεσογόνοι παράγοντες όπως υπερπληθυσμός ή το να είναι θηράματα, μπορεί να αναγκάσει τα θηλυκά να αλλάξουν από παρθενογένεση σε σεξουαλική αναπαραγωγή, όχι όμως το αντίθετο. Σε ένα είδος πλαγκτόν του γλυκού νερού, η υψηλή αλατότητα είναι ένας παράγοντας που προκαλεί την αλλαγή.
Ένα από τα πλεονεκτήματα της παρθενογένεσης, είναι ότι τα θηλυκά μπορούν να παράξουν το ιδανικό ταίρι τους για τον επόμενο αναπαραγωγικό τους κύκλο.
Υπάρχει όμως και η αρνητική πλευρά, όπως στα πάντα. Οι βιολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τα είδη που οδηγούνται σε υποχρεωτική παρθενογένεση, αρρωσταίνουν από ασθένειες ή παράσιτα ή αλλαγές στο περιβάλλον και καταλήγουν να πεθάνουν.
Πηγή: CNN
