Περιεχόμενα
Ο Τυφώνας Μίλτον απασχολεί τις ΗΠΑ τα τελευταία 24ωρα, αλλά και τα μίντια παγκοσμίως, με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους υπό τον φόβο να τους παρασύρει το νερό και να έχουν δει τις περιουσίες τους κατεστραμμένες. Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ένας από τους χειρότερους τυφώνες που έχει βιώσει η Φλόριντα, ανήκοντας στην κατηγορία 5.
Και λίγο πριν, η Φλόριντα είχε πληγεί από τον τυφώνα Χελέν, που ξεκίνησε ως κατηγορίας 1 και μέσα σε λίγα 24ωρα είχε γίνει κατηγορίας 4. Ποιος είναι όμως ο λόγος που οι τυφώνες χειροτερεύουν κάθε χρόνο και αποκτούν μεγαλύτερη ένταση και εντοπίζονται τέτοια άλματα από την κατηγορία 1 στην κατηγορία 4 ή 5 μέσα σε μερικά 24ωρα;
Αν γυρίσουμε περίπου έναν χρόνο πίσω, στις 24 Οκτωβρίου 2023, το Μεξικό και η δυτική ακτή της Αμερικής, είχε χτυπηθεί από την τροπική καταιγίδα Ότις. Από τροπική καταιγίδα, μέσα σε λίγες ώρες, το βράδυ της ίδιας μέρας, είχε γίνει τυφώνας κατηγορίας 5, αποκτώντας ταχύτητα 165 μιλίων την ώρα σε επίπεδο ανέμων.
Οι συνθήκες που ευθυγραμμίζονται για να εμφανιστούν «μανιασμένοι» τυφώνες
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, πάνω από τον Ατλαντικό ταξίδεψε ο τυφώνας Λι, που, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, ήταν ένας από τους 3 πιο ραγδαία αναπτυσσόμενους που έχουν καταγραφεί ποτέ. Στις 7 Σεπτεμβρίου, ο τυφώνας Λι είχε αποκτήσει διπλάσια ταχύτητα ανέμων, πηγαίνοντας από τα 80 στα 165 μίλια την ώρα!
Τέτοια μετάβαση για έναν τυφώνα δεν είναι πρωτοφανής. Είναι όμως πρωτοφανής η συχνότητα με την οποία συμβαίνει. Σε σχέση με 40 χρόνια πριν, δηλαδή το 1984, η εντατικοποίηση των καταιγίδων συνέβαινε λιγότερο. Εκτός από τις απώλειες ζωών που προκαλούνται σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει και η οικονομική καταστραφή. Το 2018, ο τυφώνας Μάικλ προκάλεσε ζημιές 25 δισ. δολαρίων!
Η ένταση με την οποία κινούνται πλέον οι τυφώνες, όχι μόνο παράκτια, αλλά και στην ενδοχώρα, είναι τέτοια ώστε ακόμα κι η εκκένωση παράκτιων περιοχών μπορεί να μην αρκεί. Ο τυφώνας Χέλεν για παράδειγμα, προκάλεσε πλημμύρες και μεγάλες καταστροφές στη Βόρεια Καρολίνα και σε τμήματα των νοτιοανατολικών περιοχών των ΗΠΑ.
Η αύξηση της έντασης και της ταχύτητας σε έναν τυφώνα, είναι κάτι που δεν μπορεί εύκολα να προβλεφθεί και προκαλείται εν μέρει από συνθήκες που μεταβάλλονται από τη στιγμή που εμφανίστηκε μέχρι τη στιγμή που θα αποχωρήσει. Η δυσκολία της πρόβλεψης έγκειται στο ότι τα δεδομένα για την ένταση ενός τυφώνα έρχονται από το επίκεντρό του, από τον πυρήνα του, και δεν είναι εύκολο να πάει εκεί κάποια συσκευή και να μετρήσει.
Ο κάθε τυφώνας χρειάζεται τις κατάλληλες κλιματικές συνθήκες για να αναπτυχθεί. Η βασικότερη είναι το ζεστό νερό. Αν οι ωκεανοί έχουν ζεστό νερό κάτω από το σημείο όπου αναπτύσσεται ο τυφώνας, τότε απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας, καθώς το νερό εξατμίζεται, που στη συνέχεια δημιουργεί τέτοια πίεση αέρα, με αποτέλεσμα να εκκινεί με πιο δυνατούς ανέμους. Και το όλο σύστημα αυτοτροφοδοτείται, διότι οι άνεμοι που προκαλεί το ζεστό νερό, παράγουν υγρασία, η οποία εγκλωβίζεται μέσα στη δίνη που έχει ο τυφώνας. Παράλληλα, η χαμηλή κάθετη διάτμηση του ανέμου, δηλαδή οι περιοχές της ατμόσφαιρας στις οποίες οι άνεμοι σε υψηλό υψόμετρο παραμένουν σε χαμηλή ταχύτητα, προσφέρει στο να διατηρήσει ο τυφώνας την ισχύ του.
Όταν, λοιπόν, όλα αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα, έχουμε τη μετάβαση από μια τροπική καταιγίδα σε έναν τυφώνα που αυξάνει ταχύτητα, άρα πηγαίνει από την πρώτη κατηγορία στις ανώτερες και φτάνει, συχνότερα στην 4η, όλο και πιο συχνά εσχάτως, στην 5η.
Ένας φαύλος κύκλος στο επίκεντρο του κυκλώνα
Όπως εξηγεί καλύτερα στο National Geographic η Ρούμπι Λιουνγκ, επιστήμονας ατμοσφαιρικών συνθηκών στο Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, που εργάζεται στο Βορειοδυτικό Εθνικό Εργαστήριο, η πολυπλοκότητα των τροπικών κυκλώνων οφείλεται στον ωκεανό από τον οποίο αρχίζουν. Για παράδειγμα, αν υπάρχει μεγάλη ποσότητα γλυκού νερού που εκχύεται από ένα ποτάμι στον ωκεανό, τότε το πάνω τμήμα του νερού είναι φρέσκο και πιο ζεστό, ενώ ακριβώς από κάτω υπάρχει νερό με μεγάλη πυκνότητα σε αλάτι και πιο κρύο. Αυτό εμποδίζει μια καταιγίδα να φέρει ψηλά το πιο κρύο νερό από τα βάθη της θάλασσας. Επομένως, μια θερμή υδάτινη επιφάνεια ευνοεί την μεγαλύτερη δύναμη σε έναν τυφώνα.
Αυτό ακριβώς ήταν το στοιχείο που ο τυφώνας Ίρμα το 2017 είχε χαμηλή ένταση και αυτή αυξήθηκε ραγδαία μόλις πέρασε πάνω από μια υδάτινη περιοχή με γλυκό νερό στην επιφάνεια του ωκεανού. Σε μια έρευνα που είχε δημοσιεύει το 2020 η Λιουνγκ, είχε αποδειχθεί το πώς το γλυκό νερό από το σύστημα Αμαζονίου-Ορινόκου, ευνοεί την ραγδαία εντατικοποίηση των τυφώνων στην ανατολική Καραϊβική και στον δυτικό τροπικό Αταντικό.
Εκτός από το νερό των ποταμών, ένας τυφώνας μπορεί να συναντήσει μια τέτοια διαστρωμάτωση όταν υπάρχει μεγάλη βροχόπτωση στο σημείο που έχει αναπτυχθεί. Η βροχόπτωση προσθέτει γλυκό νερό στο αλμυρό του ωκεανού, κάτι που εμποδίζει την ανάμειξή τους.
Είναι πια αναμφίλεκτο πως η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει τα σημεία τέτοιας διαστρωμάτωσης στον Βόρειο Ειρηνικό, όπου εντοπίζονται πολύ δυνατοί τυφώνες.
Με πιο απλά και σύντομα λόγια, ένας τυφώνας και μια καταιγίδα, παράγουν περισσότερη βροχόπτωση όσο οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν και όσο η βροχόπτωση αυξάνεται, τόσο τροφοδοτείται ο τυφώνας για να αυξήσει την ταχύτητά του. Είναι σαν ένας βρόχος από τον οποίο δε μπορείς να βγεις.
Πώς μπορεί να προβλεφθεί ότι ένας τυφώνας θα ανέβει κατηγορία;
Ως προς την πρόβλεψη αυτής της μετάβασης που έχει ένας τυφώνας από τη χαμηλή στην υψηλότερη κατηγορία, οι μετεωρολόγοι διαθέτουν συστήματα όπως το Hurricane Analysis and Forecast System και το Εθνικό Ωκεανικό και Ατμοσφαιρικό Γραφείο, τα οποία εκτιμούν πολύ καλά την εξέλιξη που θα έχει ένας τυφώνας, αλλά δεν μπορούν να πετύχουν το ιδανικό, κυρίως λόγω χρονικής απόστασης.
Στην περίπτωση του τυφώνα Λι για παράδειγμα, είχαν προβλέψει μόλις 24 ώρες πριν πως θα αυξηθεί σε ένταση, αλλά δεν είναι επαρκές διάστημα για να γίνει εκκένωση. Ένας μετεωρολόγος, ο Τζέισον Ντάνιον, επικεφαλής στο Πρόγραμμα Έρευνας Τυφώνων του ΕΩΑΓ, είχε προβλέψει πως θα ανεβάσει ταχύτητα κατά 35 μίλια τη μέρα ο τυφώνας Λι, όμως αυτό έγινε πολύ πιο γρήγορα από αυτό που του έλεγαν τα δεδομένα. Τα διαθέσιμα μοντέλα εξελίσσονται, αλλά αλλάζουν και οι τυφώνες πλέον.
Πάμε πίσω στο 2018 και τον τυφώνα Μάικλ. Μια έρευνα του 2020 ανακάλυψε ότι δεδομένα δορυφόρου και δεδομένα από τις σημαδούρες στον Κόλπο του Μεξικό, είχαν δείξει ένα κύμα καύσωνα στη θάλασσα, το οποίο προσέγγιζε τις ακτές. Συνέβη όμως δύο 24ωρα πριν βρεθεί ο τυφώνας στις ακτές.
Στη μάχη της πρόβλεψης, τα drones είναι ο προφανής σύμμαχος, τα οποία στέλνονται στο χαμηλότερο σημείο του τυφώνα, αυτό για το οποίο οι επιστήμονες έχουν τη μικρότερη γνώση ως τώρα, καθώς είναι και το πιο επικίνδυνο για να μελετηθεί με εργαλεία.
Το μέλλον πάντως περιλαμβάνει περισσότερες περιοχές εκτεθειμένες σε τυφώνες, με μια έρευνα του First Street Foundation να λέει ότι περίπου το 40% του πληθυσμού στο νοτιοανατολικό Μίσιγκαν θα βρεθεί εν αγνοία του έκθετο σε υψηλό κίνδυνο πλημμύρας, εξαιτίας βροχόπτωσης που προκαλεί ο τυφώνας.
Επιπλέον, προβλέπεται να αυξηθεί αρκετά και το εύρος των τροπικών κυκλώνων, κάτι που σημαίνει ότι περισσότερα σημεία στις εποχές έντονης υγρασίας θα έχουν περισσότερο γλυκό νερό, άρα θα εντείνονται και οι τυφώνες. Ένας φαύλος κύκλος.
Κι από τη στιγμή που η υπερθέρμανση του πλανήτη φέρνει και αύξηση θερμοκρασίας στους ωκεανούς, τότε θα έρθει στα επόμενα χρόνια η στιγμή που ο τυφώνας Μίλτον θα μοιάζει με παιχνιδάκι!
