Κάθε εποχή φέρνει νέα δεδομένα και αλλάζει τις απαιτήσεις. Κι αυτοί που παρατηρούν και προβλέπουν σωστά, είναι αυτοί που θα «διασωθούν». Προσαρμογή. Η μαγική λέξη για κάθε είδος στον πλανήτη. Και σε μια περίοδο που η κλιματική κρίση είναι στο επίκεντρο, η προσαρμογή και η διορατικότητα, φέρνουν κέρδος μέσα από την ανα-προσαρμογή, την αλλαγή. Και στην παραγωγή καφέ, η κλιματική κρίση μοιάζει να αλλάζει τα πάντα.

Αυτή τη στιγμή η ποικιλία καφέ που έχει την μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση, είναι η Arabica που παράγεται στην Αφρική, ιδίως στην Κένυα. Το 70% είναι Arabica και το υπόλοιπο 30% οι υπόλοιπες ποικιλίες.

Πρόκειται όμως για μια ποικιλία πολύ ευάλωτη στις μεταβολές της θερμοκρασίας και την υγρασία. Όσο υπάρχει η υπερθέρμανση, η παραγωγή μειώνεται και δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι αν αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία κατά 2 βαθμούς Κελσίου, κάτι που θα συμβεί το 2050 αν δεν αλλάξουμε όσα πρέπει, το 25% της παραγωγής Arabica θα καταστραφεί. Αν επέλθει το +2.5 στο τέλος του αιώνα, το 75% θα καταστραφεί.

Γι’ αυτό έρχεται η προσαρμογή. Η βιομηχανία του καφέ προσανατολίζεται και εναποθέτει τις ελπίδες της στις Φιλιππίνες, όπου παράγεται μια βιώσιμη ποικιλία, η Liberica, η οποία είναι ιθαγενής στην δυτική και κεντρική Αφρική, αλλά η εμπορική της καλλιέργεια γίνεται στις Φιλιππίνες. Η Liberica κατέχει αυτή τη στιγμή το 2% της παγκόσμιας άρωσης καφέ.

Έχει πιο ανθεκτικό καρπό, στοιχείο που τον καθιστά δυσκολότερο στην επεξεργασία και με το αποτέλεσμα στη γεύση να είναι λιγότερο ελκυστικό. Καθώς όμως είναι πιο ανθεκτικός στις κλιματικές προκλήσεις, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.

Στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Λονδίνου, ο δρ. Άαρον Ντέιβις και η ομάδα του έχουν φτιάξει ένα θερμοκήπιο με τις κλιματικές συνθήκες ενός τροπικού κλίματος και αναπτύσσουν αυτούς τους καρπούς Liberica, χρώματος κόκκινου, που αποκαλούνται coffee cherries.

Ο Ντέιβις εξηγεί πως αν η αγορά καφέ δεν προσαρμοστεί και δεν στραφεί σε εναλλακτικές, όσο λιγότερο γευστικές κι αν είναι, θα υπάρχει μικρότερη παραγωγή και οι τιμές θα ανέβουν πολύ ψηλά, αλλά αυτοί που θα χτυπηθούν περισσότερο είναι οι παραγωγοί.

Στις Φιλιππίνες επεξεργάζονται διάφορες συνθέσεις μεταξύ Liberica και Arabica για να διατηρήσουν τη γευστική γοητεία. Ο καφές Barako είναι η νέα επιτυχία. Ο Liberica έχει διπλάσιο μέγεθος καρπού και γευστικά έχει μια γλυκάδα και μυρίζει έντονα σαν ξηρός καρπός, ίσως φουντούκι.

Ο λόγος που μέχρι σήμερα ο Liberica δεν είχε δοκιμαστεί τόσο, είναι πως θεωρείτο υποδεέστερος του Arabica και είχε μεγαλύτερη δυσκολία άρωσης και επεξεργασίας. Όπως συμβαίνει και με την ποικιλία Robusta, τη δεύτερη σε κατανάλωση ποικιλία, ο Liberica θεωρείτο ως σήμερα συμπληρωματικός.

Ο Ντέιβις και οι συνεργάτες του που βρίσκονται στην Ουγκάντα και το Νότιο Σουδάν, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους σε ένα ανερχόμενο είδος Liberica με μικρότερο καρπό, που λέγεται Excelsa, το οποίο συνδυάζει την ανθεκτικότητα με την γεύση.

Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί θεωρούν πως είναι αναπόφευκτη η στροφή σε άλλες επιλογές, λιγότερο ελκυστικές, όταν μάλιστα αυξάνεται διαρκώς ο πληθυσμός, άρα και η ζήτηση-κατανάλωση. Η Volcafe, ο μεγαλύτερος έμπορος καφέ στον κόσμο με 600 εκατομμύρια κιλά καφέ, είχε αύξηση ζήτησης 2% κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία. Κι ενώ αυξάνεται η ζήτηση, η πρόβλεψη για την παραγωγή είναι δυσοίωνη, με μεγάλη έλλειψη για το τρέχον έτος.

Όλα τα μεγάλα brands της βιομηχανίας πιέζουν τις κυβερνήσεις να εμπλακούν για να ωθήσουν στη μετάβαση σε διαφορετικές ποικιλίες και να στηρίξουν με εκπαίδευση τους παραγωγούς για το πώς να τις διαχειριστούν καλύτερα.

Ένα δέντρο καφέ χρειάζεται συνήθως 4 χρόνια για να μεγαλώσει και να βγάλει τους πρώτους καρπούς. Πρόκειται για μια τεράστια επένδυση χρόνου για ένα προϊόν με αυτή τη ζήτηση.

Μπροστά στον κίνδυνο να πληγούν οι παραγωγοί, άρα να υπάρχει λιγότερη ποσότητα καφέ διαθέσιμη, η υιοθέτηση του Liberica και άλλων περιπτώσεων που μπορεί να υπάρχουν στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, είναι μονόδρομος.

Στο τέλος της ημέρας, το ερώτημα είναι το εξής: προτιμάμε λιγότερο γευστικό καφέ, καθόλου καφέ ή τον ίδιο γευστικό καφέ αλλά σε τριπλάσια τιμή;

* Πηγή: BBC