Το Adolescence είναι μάλλον το Baby Reindeer του 2025, η σειρά εκείνη που θα συζητάει όλος ο κόσμος για πολύ καιρό, όχι όμως για το μυθοπλαστικό της περιεχόμενο. Θίγει πραγματικά κοινωνικά προβλήματα, με επίκεντρο την «κωλοπαιδοποίηση» των παιδιών τα τελευταία χρόνια, η οποία έχει διαμορφωθεί από την κουλτούρα των social media, ιδίως του TikTok, και τα μετατρέπει σε κακοποιητές των συμμαθητών τους.
Και, συχνά, κάποιο παιδί που είναι θύμα, γίνεται και θύτης, κάνει δηλαδή αυτό που δεν του αρέσει να του κάνουν. Λείπει, επομένως, η συνείδηση των πράξεων, η οποία δεν έχει επικοινωνηθεί σωστά από γονείς και δασκάλους ή, χειρότερα, επικοινωνείται και τα παιδιά το αγνοούν, ακολουθώντας τις επιταγές των social media.
Πριν μιλήσω για το Adolescence και το πολύ σημαντικό ζήτημα που θίγει, θέλω να περιγράψω ένα προεφηβικό μου βίωμα στο σχολείο.
Θυμάμαι ήμουν πρώτη γυμνασίου, ίσως δευτέρα. Έχουμε πάει εκδρομή με το σχολείο και καθόμαστε με δυο αγόρια σε ένα πεζούλι. Ένα αγόρι βγάζει το κινητό του και μου δείχνει μια τόπλες φωτογραφία μιας κοπέλας μικρότερης έναν χρόνο. Άρα, ναι, τώρα που το σκέφτομαι, ήμουν δευτέρα γυμνασίου κι εκείνη πρώτη γυμνασίου. Αυτή τη φωτογραφία την είχε στείλει στο τότε αγόρι της, επίσης πρώτη γυμνασίου, κι εκείνος την είχε στείλει σε φίλους και κάπως έτσι, έφτασε αυτή η φωτογραφία να γίνεται θέαμα για αυτούς που δεν σκόπευε η ίδια να δουν.
Η αντίδρασή μου τότε, ήταν λανθασμένη. Δεν ζήτησα να το δω, αλλά όταν το είδα, δεν ζήτησα από τον συγκεκριμένο να τη σβήσει ή δεν του είπαν καν ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό. Δεν είχα και την αντίληψη τότε να κατανοήσω το ανήθικο, το κακοποιητικό, την παραβίαση της ιδιωτικότητας. Τουλάχιστον, απ’ όσο θυμάμαι, δεν έκανα το έτι χειρότερο, να του ζητήσω να μου τη στείλει για να την δείξω κι εγώ κάπου αλλού καμαρώνοντας που την έχω, σα να την είχε στείλει η κοπέλα σε μένα.
Αυτή ακριβώς είναι η ρίζα του κακού και αναδεικνύεται στο Adolescence. Κάπου στο 3ο επεισόδιο, ο 13χρονος δολοφόνος, ομολογεί ότι είχε διαρρεύσει μια τόπλες φωτογραφία της Κέιτι, της δολοφονημένης μαθήτριας, και την είχαν δει πολλοί στο σχολείο. Και το έλεγε χωρίς να νιώθει άσχημα, αυτός που είχε δεχτεί το τεράστιο bullying για τη σεξουαλικότητα του, που τον έλεγαν incel στα social, ήτοι ασεξουαλικό.
Κι αυτό το ζήτημα, της διακίνησης φωτογραφιών, δεν είναι κάτι που το φαντάστηκε ο σεναριογράφος του Adolescence, ούτε συμβαίνει σε μικρό βαθμό. Υπάρχουν εφαρμογές όπου μαζεύονται έφηβοι ή και ενήλικες και ανταλλάσσουν γυμνές φωτογραφίες και βίντεο ακόμα και κοριτσιών 13-14-15 ετών.
Σε πολλά σχολεία όπου υπάχει ενδυματολογικός κώδικας και οι μαθήτριες φοράνε φούστα, συμβαίνει συχνά και το υλικό που διακινείται, στιγματίζει ισόβια τα κορίτσια.
Στο Adolescence βέβαια, είδαμε πως τα κορίτσια δεν είναι τα μόνα θύματα. Ο πρωταγωνιστής, που μαχαίρωσε 7 φορές την Κέιτι, δεχόταν διαρκή κακοποίηση. Και στο 2ο επεισόδιο είδαμε πως πολλοί στο σχολείο έκαναν bullying σε άλλους για να ταιριάξουν με τους «δημοφιλείς», αποτελούσαν πονοκέφαλο ακόμα και για τους καθηγητές.
Πού βρίσκεται η ρίζα του κακού; Στα μάτια μου είναι ξεκάθαρο. Τα αγόρια δεν γαλουχούνται σωστά, δεν μαθαίνουν το καλό και το κακό από γονείς και καθηγητές, δεν το μάθαιναν επί της ουσίας ποτέ και όλα επαφίονταν στην εσωτερική τους φωνούλα, αν θα άκουγαν το αγγελάκι ή το διαβολάκι. Από τύχη δεν ήμουν εγώ εκείνος που είχε στο κινητό του τη φωτογραφία της κοπέλας και δεν την έδειχνα εγώ σε κάποιον.
Τα αγόρια δεν μαθαίνουν εγκαίρως ότι δεν υπάρχουν κτήματα, ότι δεν τους ανήκουν τα κορίτσια. Ο λόγος που επιδεικνύουν τις φωτογραφίες και τα βίντεο που τους στέλνει η κοπέλα τους, είναι γιατί πιστεύουν ότι κατέκτησαν κάτι, ότι έχουν πετύχει κάποιο κατόρθωμα που θα ενισχύσει τον ανδρισμό τους και θα επιβεβαιώσει στους γύρω τους πόσο alpha males είναι.
Μπίνγκο! Το Adolescence αναδεικνύει ότι σε μια κοινωνία που διαμορφώνει στα αγόρια την αίσθηση πως για να είναι «σωστοί άντρες», πρέπει να κάνουν σεξ από τα 13 τους και να έχουν πολλές ερωτικές συντρόφους.
Υπάρχουν όμως και τα πιο ανησυχητικά που φέρνει στην επιφάνεια το Adolescence. Το πρώτο είναι πως τα social media έχουν μετατρέψει και τα κορίτσια σε «αγόρια», αποκτούν κι αυτά όλο και περισσότερο μια πατριαρχική αντίληψη. Το δεύτερο είναι ότι πια η ευθύνη δε βαραίνει τους γονείς. Οι γονείς του δολοφόνου στη σειρά του Netflix, δεν διακρίνονται για κάποια κακή ανατροφή. Ειδικά ο πατέρας, που συνήθως τα αγόρια αυτούς μιμούμαστε, και αγκαλιά παίρνει τον γιο του και δεν τον υποτιμά επειδή δεν είναι καλός στα αθλήματα.
Είναι ένας εργατικός άνθρωπος που προσπαθεί να προσφέρει μια καλή ζωή στην οικογένειά του. Αυτό όμως του στερεί χρόνο από το να μάθει στον γιο του τα όρια, αλλά και να στηρίξει την ψυχολογία του από την ψυχική κακοποίηση που υφίσταται από τα άλλα αγόρια στο σχολείο, επειδή δεν είναι ματσό 13χρονος.
Αναλύοντας λοιπόν τα πράγματα, με πιάνει μια απελπισία ως προς το ποια είναι η λύση. Είναι η ψυχοθεραπεία των παιδιών; Πόσοι γονείς έχουν λεφτά άραγε; Γιατί τα κράτη δε μπορούν σίγουρα να το παρέχουν. Και δεν αρκεί να το κάνουν κάποιοι. Γιατί αυτοί οι κάποιοι, αργά ή γρήγορα, θα παρασυρθούν από τα παιδιά που επιβιώνουν μέσα από την πρόκληση βίας. Ένα μολυσμένο κύτταρο αρκεί για να μολύνει και τα υπόλοιπα.
Μπορείς να απαγορεύσεις σε όλα τα παιδιά να χρησιμοποιούν τα social media; Μόνο αν τους απαγορεύσεις τη χρήση κινητών και ψηφιακών συσκευών μέχρι κάποια ηλικία. Σίγουρα, υπάρχουν αρμόδιοι για να προτείνουν λύσεις, μα καμία δεν είναι λύση αποτελεσματική. Όλα μοιάζουν με πειράματα, με δοκιμές.
Γι’ αυτό απασχολεί τόσο και το Adolescence. Ανοίγει μια συζήτηση που ποια ξεφεύγει από τη λογική «κακά αγόρια, τέκνα πατεράδων πατριαρχών-μισογύνηδων». Όλα εκεί καταλήγουν, σαφώς, αλλά πια είναι τόσο μεγάλη η απόσταση από αυτή τη ρίζα, που παρεμβάλλονται τόσα πολλά και καθιστούν τα δεδομένα πολύπλοκα.
Κι όσο τα γράφω αυτά, σε πολλά σχολεία και σε πολλές πλατφόρμες, κάποιοι ανταλλάσσουν φωτογραφίες και βίντεο κοριτσιών και τις διαπομπεύουν…
