Η ελληνική Ιστορία και (κυρίως) Μυθολογία, έχει πέσει «θύμα βιασμού» πολλές φορές τόσο από το Χόλιγουντ, όσο και από τις τηλεοπτικές παραγωγές. Από εκείνη την καρικατούρα του «Ηρακλή», με τον Κέβιν Σόρμπο μέχρι την ελαφρώς γραφική «Ζίνα» με τη Λούσι Λόουλες, από τον «Αλέξανδρο» με τον μπουκλωτό Κόλιν Φάρελ μέχρι τον υπερ-μουσκουλάτο «Ηρακλή» με τον Ντουέιν – The Rock – Τζόνσον, από τον μαύρο Αχιλλέα στο «Troy: Fall of a City», συμπαραγωγής του Netflix και του BBC, μέχρι την «Τιτανομαχία» όπου ο Περσέας παίζει μπουκέτα με τον Άρη και τα βάζει με το Κράκεν, τα μάτια μας έχουν δει πολλά: ανακρίβειες, υπερβολές, σαχλαμάρες, μπούρδες και παραποίηση όσων έχουμε διαβάσει και όσων έχουμε μάθει. Αλλά ξέρετε κάτι; Any Publicity τελικά είναι Good Publicity και εφόσον μιλάμε για μυθοπλασία, που απλά βασίζεται σε ιστορικά ή/και μυθολογικά πρόσωπα, τέρατα, καταστάσεις και περιόδους, δεν μας ενοχλεί και τόσο πολύ ή δεν θα έπρεπε να μας ενοχλεί.
Η νέα, ολοκαίνουργια όμως μαύρη Κλεοπάτρα που ετοιμάζεται να μας σερβίρει το Netflix στις 10 Μαϊου, στη σειρά «Queen Cleopatra», είναι μια άλλη ιστορία. Διότι το ταμπελάκι δεν γράφει «Μυθοπλασία», αλλά «Ντοκιμαντέρ». Κι όσες σάχλες και ανακρίβειες κι αν έχεις δικαίωμα να παρουσιάσεις σε μια «φανταστική» σειρά ή ταινία, σε κάτι που αποκαλείς «Ντοκιμαντέρ» οφείλεις να είσαι εξαιρετικά προσεκτικός. Πολύ απλά διότι μπορεί να «τσιγκλήσεις» έναν ολόκληρο λαό, τα βιβλία του, τις παραδόσεις του, την κουλτούρα του, την Ιστορία του ολόκληρη. Κι εδώ που τα λέμε, οι Αιγύπτιοι έχουν τα δίκια τους να γκρινιάζουν.
Για λόγους που όλοι καταλαβαίνουμε, η μορφή της Κλεοπάτρας έχει συνδεθεί άρρηκτα και αδιαπραγμάτευτα με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Κάπως σκουρόχρωμη – αλλά περισσότερο θα την έλεγες μαυρισμένη από την ηλιοθεραπεία και όχι μαύρη. Στον Αστερίξ, Κλεοπάτρα είναι η Μόνικα Μπελούτσι: μελαχρινή οπωσδήποτε και καθηλωτικά όμορφη, αλλά σε καμία περίπτωση μαύρη. Ακόμα και σε μια συζήτηση πριν λίγα χρόνια για μια νέα ταινία για τη ζωή της Κλεοπάτρας, το όνομα που προκρίθηκε ήταν αυτό της Γκαλ Γκαντότ. Ο χαμός που έγινε τότε δεν είχε να κάνει με το «φιζίκ» της, αλλά με την καταγωγή της: στους Αιγύπτιους δεν άρεσε καθόλου η προοπτική να υποδυθεί μια Ισραηλινή τη Βασίλισσα της Αιγύπτου.
Το «Queen Cleopatra» του Netflix, που (επαναλαμβάνω) πλασάρεται ως ντοκιμαντέρ, αποφάσισε ότι η Αντέλ Τζέιμς θα υποδυθεί τη διάσημη Βασίλισσα. Η Τζέιμς είναι πανέμορφη και ταλαντούχα, αλλά είναι μαύρη – και η Κλεοπάτρα μπορεί να ήταν βορειοαφρικανή και προφανώς όχι ξανθιά με αλαβάστρινη επιδερμίδα, αλλά μαύρη δεν ήταν: ήταν Ελληνίδα, της δυναστείας των Πτολεμαίων που κυβέρνησαν την Αίγυπτο για σχεδόν 300 χρόνια, αμέσως μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο κορυφαίος αρχαιολόγος, Ζαχί Χαγουάς, σημειώνει: «Όλα αυτά είναι εντελώς ψεύτικα. Η Κλεοπάτρα ήταν Ελληνίδα, δηλαδή ανοιχτόχρωμη, όχι μαύρη. Οι μόνοι ηγεμόνες της Αιγύπτου που ήταν γνωστό ότι ήταν μαύροι ήταν οι Κουσίτες, βασιλιάδες της 25ης Δυναστείας».
Στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ, συναντάμε τη Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ, σύζυγο του Γουίλ Σμιθ. Κι αν ο σκοπός της ήταν να προκαλέσει, να δημιουργήσει χαμό, να ξεκινήσει debate και να ακουστεί το ντοκιμαντέρ παντού από τη στιγμή που θα προβαλλόταν το τρέιλερ, τα κατάφερε περίφημα: έχουν μαζευτεί χιλιάδες υπογραφές από ανθρώπους που ζητούν να μην προβληθεί η σειρά, έχουν γίνει μηνύσεις, το Netflix αναγκάστηκε να απενεργοποιήσει τα σχόλια στο τρέιλερ μετά από το «σιχτίρι» και το «ανάθεμα» που ακολούθησε τη δημοσίευσή του. Διακεκριμένοι Αιγύπτιοι – και όχι μόνο – επιστήμονες κάνουν λόγο για παραποίηση της Ιστορίας.
Αν η πρόθεση της παραγωγής του ντοκιμαντέρ ήταν να «καβαλήσει το κύμα» του Black Lives Matter και του woke κινήματος, σαν σέρφερ που περιμένει καρτερικά πάνω στη σανίδα του, τότε ναι μεν τα κατάφερε, αλλά τους πήραν όλοι χαμπάρι: το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στα ίσα δικαιώματα και η καταπίεση που έχουν υποστεί (και υφίστανται ακόμα) οι μαύροι συνάνθρωποί μας είναι γεγονός. Αλλά και η ατάκα στο τρέιλερ «θυμάμαι τη γιαγιά μου να μου λέει, “δεν με νοιάζει τι διδάσκουν στο σχολείο, η Κλεοπάτρα ήταν μαύρη”», είναι και προκλητική και βαθιά ανιστόρητη. Όπως δείχνει και βαθιά σύγχυση, έως τρικυμία, η ανάρτηση της πρωταγωνίστριας Αντέλ Τζέιμς στο Twitter, που γράφει: «όσοι προσβάλλονται από την ερμηνεία μου, να μη δουν το ντοκιμαντέρ και να πάψουν να σχολιάζουν». Λες και αν δεν το δουν, θα το κάνει να εξαφανιστεί από προσώπου γης ή θα πάψει να προσβάλλει τους Αιγύπτιους, που νιώθουν την Ιστορία τους να έχει γίνει κουρελόχαρτο.
Και ξέρετε και κάτι ακόμα; Το παιχνίδι της πρόκλησης, με τέτοιον τρόπο και τέτοια τεχνάσματα, είναι μάλλον παλιακό. Όταν η Μαντόνα γύριζε το βίντεο – κλιπ του «Like a Prayer» το 1989, παρουσιάζοντας έναν μαύρο Άγιο ή μαύρο Ιησού, μέσα στην εκκλησία, με σταυρούς ολούθε και στίχους «down on my knees/ I want to take you there», οι σημερινοί πρωταγωνιστές του «Queen Cleopatra» ήταν αγέννητοι. Μόνο που από τότε, έχουν περάσει σχεδόν 35 χρόνια, οπότε καλύτερα να αναζητήσουν καινούργια «κόλπα».