Η κοινότητα των Σεφαραδιτών Εβραίων που άνθησε στο Πέρα της Κωνσταντινούπολης, δίπλα στην ελληνική, και αφανίστηκε στα Σεπτεμβριανά του 1955 έχει γίνει το κεντρικό θέμα της σειράς «The Club» του Netflix. Kατάγονταν από την Ιβηρική Χερσόνησο, από όπου είχαν εκδιωχθεί οι πρόγονοί τους, τον 15ο αιώνα.
Τα ονόματα των πρωταγωνιστών είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των μειονοτήτων που ζούσαν τότε στην περιοχή. Υπάρχει ο Αρμένιος Αγκόπ, οι Εβραίοι Σεφαδίτες, Ματίλντα, Νταβίντ, Ραχήλ, Μόρντο και οι Έλληνες, ο Γιάννης, η Τασούλα, ο Νίκος. Για πρώτη φορά προβάλλεται ένα απαγορευμένο για τους Τούρκους κεφάλαιο της ιστορίας, και αυτό δεν είναι άλλο από τον διωγμό των Εβραίων της Κωνσταντινούπολης.
Αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς σειρές του Netflix στην Τουρκία. Η σειρά περνά το αίσθημα της νοσταλγίας για την κοσμοπολίτικη προσωπικότητα της γειτονιάς Πέρα της Κωνσταντινούπολης και εν μέρει θρηνεί για την παρακμή αυτής της κληρονομιάς. Συχνά προβάλλει τις προσόψεις των κομψών ιστορικών κτιρίων, στα ονόματα των δρόμων. Γίνονται περιπλανήσεις μέσα σε εκκλησίες και συναγωγές που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από τις ελάχιστες μη μουσουλμανικές μειονότητες της πόλης.
Η υπόθεση της σειράς «The Club»
Στην σειρά, η Ματίλντα Ασέο, την οποία υποδύεται η ηθοποιός από την Τουρκία, Gökçe Bahadir, παίρνει την πρώην εν διαστάσει κόρη της για να δει το κτίριο όπου μεγάλωσε. Η πλοκή επικεντρώνεται στη Ματίλντα, την κόρη μιας κάποτε πλούσιας εβραϊκής οικογένειας που πέρασε τα τελευταία 17 χρόνια στη φυλακή και πρόσφατα αποφυλακίστηκε. Όμως τα σχέδιά της να μεταναστεύσει στο Ισραήλ διακόπτονται απότομα αφού επανασυνδεθεί με την κόρη της Rasel, τη μοναδική εν ζωή συγγενή της.
Έτσι διαδραματίζεται η ιστορία μητέρας-κόρης με φόντο ένα νυχτερινό κέντρο διασκέδασης στην Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του 1950. Αγωνίζεται να αφήσει το στίγμα του καθώς οι εργαζόμενοι και οι ιδιοκτήτες του, μαζί με τους μη μουσουλμάνους κατοίκους της πόλης, βλέπουν τη ζωή τους να αλλάζει από μια εθνικιστική ζέση που κυριεύει τη χώρα.
Στα πλακόστρωτα δρομάκια γύρω από τον Πύργο του Γαλατά, η Ματίλντα και η Ρασέλ εμφανίζονται ως μέρος μιας μικρής αλλά ζωντανής κοινότητας Σεφαραδιτών που μιλάει Λαντίνο, ένα μείγμα εβραϊκών, ισπανικών και αραβικών. Υπάρχουν χιλιάδες που μιλούν τη γλώσσα ακόμα και σήμερα. Η Ματίλντα παρευρίσκεται σε εορτασμούς Purim, σε γάμους και σε συναγωγές, όλα με λεπτομέρεια στον ιδιαίτερο πολιτισμό τους.
Οι Σεφαραδίτες είναι απόγονοι περίπου 40.000 Εβραίων που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία το 1492 και στην συνέχεια προσκλήθηκαν να εγκατασταθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ Β’. Ο θεατής βλέπει με τα μάτια του τι συνέβη στην Ματίλντα και την οικογένειά της.
Το 1942, η κυβέρνηση της Τουρκίας, την εποχή εκείνη που διοικούνταν από ένα μόνο κόμμα, επέβαλε νέο φόρο στο δημόσιο υπό το πρόσχημα της συγκέντρωσης κεφαλαίων που θα μπορούσαν να χρειαστούν εάν η χώρα επηρεαζόταν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο φόρος περιουσίας σχεδιάστηκε ειδικά από αξιωματούχους και αφορούσε τους μη μουσουλμάνους –Εβραίους, Αρμένιους και Έλληνες Χριστιανούς–.
Από τις περίπου 350 εκατομμύρια τουρκικές λίρες που συγκεντρώθηκαν μέχρι την κατάργησή της υπό διεθνείς πιέσεις το 1944, τουλάχιστον 290 εκατομμύρια προέρχονταν από μη μουσουλμάνους πολίτες. Σε πολλές περιπτώσεις άτομα διατάχθηκαν να παραδώσουν περισσότερο από το 200 τοις εκατό όλων των περιουσιακών στοιχείων τους μέσα σε 15 μέρες. Όσοι δεν μπόρεσαν να πληρώσουν ολόκληρο το ποσό – κατά ορισμένες εκτιμήσεις χιλιάδες άνθρωποι – στάλθηκαν σε στρατόπεδα εργασίας όπου οι ιστορικοί λένε ότι δεκάδες άνθρωποι πέθαναν.
Οι παραγωγοί της σειράς χρησιμοποίησαν το νυχτερινό κέντρο για να φέρουν κοντά χαρακτήρες που επηρεάστηκαν όχι μόνο από τον Φόρο Περιουσίας, αλλά και από την περιθωριοποίηση των μη μουσουλμάνων και την αστικοποίηση. Στις αλληλεπιδράσεις τους, οι χαρακτήρες και οι θεατές μαθαίνουν σιγά σιγά για τον πολυπολιτισμικό ιστό της πόλης.
Αλλά αυτή η συνειδητοποίηση δεν απέτρεψε τη μελλοντική βία. Οι εντάσεις μεταξύ Ελλήνων Χριστιανών και Τούρκων Μουσουλμάνων στην Κύπρο, για παράδειγμα, έγιναν σε οργανωμένα πογκρόμ εναντίον μη μουσουλμάνων το 1955. Σε μεγάλο βαθμό μουσουλμανικοί όχλοι κατέστρεψαν χιλιάδες σπίτια, επιχειρήσεις και χώρους λατρείας μειονοτήτων.
