«Τα είχα όλα προγραμματισμένα στο μυαλό μου εδώ και έξι μήνες. Την είχα δει πολλές φορές την κούρσα πριν τρέξω»! Κώστας Κεντέρης. Αλίμονο… Ποιος από εμάς, που ασχοληθήκαμε μ’ ένα σπορ, δεν ονειρευτήκαμε την απόλυτη τελειότητα; Να τερματίζεις πρώτος σε τελικό Ολυμπιακών Αγώνων και να έχουν δει τη σκόνη σου όλα τα φαβορί;
Για χιλιάδες, εκατομμύρια άλλους αθλητές και δυνητικούς αθλητές, το όνειρο παρέμεινε όνειρο. Ο Κώστας Κεντέρης ευλογήθηκε να το ζήσει. Διότι μετέτρεψε το όνειρο σε σχέδιο. Σαν σήμερα πριν 23 χρόνια, στις 28 Σεπτεμβρίου 2000, τερμάτισε πρώτος στον τελικό των 200 μ. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ και πιστοποίησε ότι «και οι λευκοί μπορούν να τρέξουν», παραφράζοντας τον τίτλο της πασίγνωστης ταινίας.
Μην διαβαστεί αυτό ως ρατσιστικό, δεν είναι. Στη διεθνή ιστορία του στίβου η κούρσα αυτή αναφέρεται ακόμα και σήμερα ως «τότε που ένας λευκός νίκησε επτά μαύρους». Δεν αναφέρουν οι ειδικοί του στίβου το χρώμα δέρματος των αθλητών από ρατσιστική διάθεση. Αλλά για να καταδείξουν ακόμα περισσότερο πόσο απίθανο, πόσο συγκλονιστικό ήταν αυτό που είδαν με τα μάτια τους οι 83.500 θεατές στο «Σίδνεϊ Ολίμπικ Παρκ» και περίπου 450 εκατομμύρια τηλεθεατές απ’ όλο τον κόσμο.
Ανάμεσα στα εκατομμύρια και πολλοί Έλληνες. Άλλοι αγουροξυπνημένοι, άλλοι κρυφά μέσα σε γραφεία, καθώς η διαφορά της ώρας με την Αυστραλία μετέφερε την αγωνιστική δράση των Ολυμπιακών Αγώνων τις πρωινές ώρες. Όλοι, όμως, μ’ ένα βάρος στην ψυχή. Δύο ημέρες νωρίτερα η Ελλάδα βίωσε μια ναυτική τραγωδία, το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» έξω από το λιμάνι της Πάρου, με 80 νεκρούς. Η Ελλάδα ολόκληρη προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει την τραγωδία. Και ξαφνικά, από πολύ μακριά, έρχεται ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Το είπε κι ο ίδιος ο Κώστας Κεντέρης, άλλωστε: «Θα είμαι πολύ χαρούμενος αν η επιτυχία μου απαλύνει τον πόνο σε κάποιους ανθρώπους».
Μην βγεις στην τηλεόραση και κλάψεις
Ο Κεντέρης είπε αυτά που έπρεπε και αντέδρασε όπως έπρεπε. Το χάρηκε, το πανηγύρισε, έκανε το γύρο του θριάμβου με την ελληνική σημαία, αλλά δεν τρελλάθηκε. Η επιτυχία, άλλωστε, τον βρήκε σε μια ηλικία που είχε τα μυαλά μέσα στο κεφάλι. Είχε βιώσει πόσο πόνο, πόσο δάκρυ και πόση προσπάθεια χρειαζόταν για να φτάσεις εκεί που έφτασε. Και οι δηλώσεις του, μάλιστα, ήταν παροιμιώδεις.
Μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα μίλησε στο τηλέφωνο με τη μητέρα του και με τρυφερό ύφος της ζήτησε να μην βγει σε τηλεοπτικά κανάλια (κατά τη συνήθεια της εποχής) και να κλαίει… Και στον δημοσιογράφο που τον προέτρεψε να απευθυνθεί στον πατέρα του on camera, ο Κώστας Κεντέρης έδωσε πληρωμένη απάντηση: «Αν θέλω να μιλήσω στον πατέρα μου, θα τον πάρω τηλέφωνο»…
Η κούρσα του Σίδνεϊ ήταν η πρώτη τεράστια επιτυχία που έκανε ο Κώστας Κεντέρης στο αγώνισμα. Ακολούθησαν δύο χρυσά μετάλλια, τόσο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Καναδά το 2001, όσο και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του Μονάχου το 2002. Τίποτα, όμως, δεν συγκρίνεται μ’ εκείνη την πρώτη στιγμή, όπου συστήθηκε στο παγκόσμιο κοινό ως αθλητής υψηλότατου επιπέδου. Πρώτου επιπέδου.
Στον πρώτο προκριματικό πήρε την πρώτη θέση με το μέτριο, για τα δικά του δεδομένα, 20.57. Στον προημιτελικό, όμως, ο Κώστας Κεντέρης έδειξε ότι μπορούσε να… δαγκώσει: 20.14, νέο πανελλήνιο ρεκόρ και δεύτερος στη σειρά του, για ένα εκατοστό διαφορά, από τον Βρετανό Ντάρεν Κάμπελ. Κάπου εκεί άρχισε να φαντάζει πιθανή η πρόκρισή του για τον τελικό, η οποία από πολλούς λογιζόταν ως μεγάλη επιτυχία.
Στον ημιτελικό, εκεί που όλοι οι δρομείς σοβαρεύονται και δεν χαλαρώνουν, το πιστοποίησε. Ο Κώστας Κεντέρης τερμάτισε πρώτος στη 2η ημιτελική σειρά με 20.20, τον τρίτο καλύτερο χρόνο απ’ αυτούς που προκρίθηκαν. Ο ίδιος δεν έλεγε τίποτα για μετάλλιο, αλλά όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, το πίστευε απόλυτα. Είχε φροντίσει να στείλει και το δικό του μήνυμα τακτικής: «Στο συγκεκριμένο αγώνισμα τα τελευταία 50 μέτρα κάνουν τη διαφορά. Αν έχεις δυνάμεις τότε, μπορείς να τα καταφέρεις».
Ως παλιός τετρακοσάρης, o Κώστας Κεντέρης δεν είχε δουλέψει τόσο πολύ την εκκίνησή του. Του έμεινε αυτό το ζήτημα και όταν αποφάσισε να κόψει την απόσταση στη μέση και να αφοσιωθεί στα 200 μ. Όταν εγκατέλειψε τον Πλούταρχο Σαρασλανίδη και ενσωματώθηκε στην ομάδα που προπονούσε ο Χρήστος Τζέκος, έπεσε πολλή συζήτηση. Η λογική ήταν απλή: Θυσιάζουμε τα πρώτα μέτρα, ενδεχομένως ακόμα και το πρώτο κατοστάρι, αυτό που βρίσκεται πάνω στη στροφή και ο αθλητής πρέπει να τρέχει και να στρίβει ταυτόχρονα, και επικεντρώνουμε στο δεύτερο κατοστάρι, στην ευθεία.
Η κούρσα ήταν η επιτομή της τακτικής. Όταν ολοκληρώθηκε το πρώτο κατοστάρι, ο Κεντέρης ήταν στην 5η θέση. Το πώς κατάφερε και «κατάπιε» τέσσερις αντιπάλους στην ευθεία, μάλιστα τόσο άνετα ώστε να πανηγυρίσει πριν τερματίσει, ακόμα το βλέπουμε και δεν το πιστεύουμε. Δεν ήταν ούτε ψηλότερος για να παίξει ρόλο ο μακρύτερος διασκελισμός, ούτε και έκανε πιο ταχείς διασκελισμούς από τους άλλους.
Ο Κώστας Κεντέρης και το τούρμπο
Τότε, τι έγινε; Αν παρατηρήσετε την κούρσα, υπάρχει μια σαφής διαφορά δύναμης. Η κάθε δρασκελιά που έκανε ο Κώστας Κεντέρης, ειδικά στα τελευταία 60-70 μέτρα, κρύβει πίσω της όλη τη δύναμη του κορμιού και της ψυχής του. Την ώρα που οι άλλοι αρχίζουν να «σβήνουν» από δυνάμεις και τρέχουν μηχανικά, προσπαθώντας απλώς να κρατήσουν τη φόρα που πήραν από τα πρώτα μέτρα, ο Κεντέρης βάζει το τούρμπο, που λέμε. Και τους περνάει έναν-έναν. Κι «αναγκάζει» τους Έλληνες σχολιαστές, το Νίκο Αντωνιάδη και τον Γιάννη Μαμουζέλο, να τρελλαθούν. «Ο Κεντέρης… Ο Κεντέρης… Ο Κεντέρης είναι πρώτος»!
Η πορεία από την απαξίωση και τη μετριότητα στην κορυφή του κόσμου δεν ήταν καθόλου εύκολη για τον Κεντέρη. Το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο ήλθε στα 27 του χρόνια, σε μια ηλικία που οι αθλητές ειδικά στα σπριντ έχουν δείξει τι μπορούν να κάνουν, κι απλά σ’ αυτή την ηλικία προσθέτουν την εμπειρία στην προσπάθεια. Ο Κώστας Κεντέρης ως τότε είχε να επιδείξει κάποιες διακρίσεις στα 400 μέτρα, αλλά τίποτε δεν προμήνυε το ξεπέταγμά του, ειδικά από τη στιγμή που αποφάσισε να αλλάξει αγώνισμα. Οι συνεχείς τραυματισμοί του στα γόνατα οδήγησαν πολλούς να του κολλήσουν την ταμπέλα του ξοφλημένου ήδη από νεαρή ηλικία.
Η ιστορία (που μοιάζει πλέον με θρύλο) λέει ότι όλα άλλαξαν από μια έμπνευση του φυσιοθεραπευτή Χρήστου Καρβουνίδη. Ο οποίος, αφού εξέτασε λεπτομερώς τον αθλητή κι ανακάλυψε ότι το αριστερό του πόδι είναι 1,5 εκατοστό κοντύτερο από το άλλο, του συνέστησε να φορέσει έναν ειδικό πάτο στο παπούτσι του, ώστε να έλθουν τα πόδια του σε ίδιο ύψος. Ήταν σα να του έβαλε φτερά στα πόδια.
Η παρουσία του Κεντέρη στο πρώτο σκαλί του βάθρου ήταν τόσο σπάνια, που έδωσε και στην κούρσα την παράξενη ονομασία, την οποία αναφέραμε προηγουμένως. Ο Πιέτρο Μενέα αναδείχτηκε χρυσός Ολυμπιονίκης στα 200 μ. στη Μόσχα το 1980, όμως τότε δεν είχε αντιμετωπίσει Αμερικανούς αθλητές, που είναι η μεγάλη δύναμη στο αγώνισμα. Σε «πλήρεις» Ολυμπιακούς Αγώνες πρέπει να πάμε οκτώ χρόνια πίσω, το 1972 στο Μόναχο, για να συναντήσουμε λευκό χρυσό Ολυμπιονίκη, τον Ουκρανό Βαλερί Μπορζόφ.
Η νίκη που έκανε ο Κώστας Κεντέρης αποκτά μεγαλύτερη σημασία λόγω και των ονομάτων που αντιμετώπισε. Ο Βρετανός Ντάρεν Κάμπελ, που τερμάτισε δεύτερος, ήταν ο εν ενεργεία πρωταθλητής Ευρώπης στα 100 μ. Ο Άτο Μπόλτον από το Τρίνινταντ, στην 3η θέση, είχε πανηγυρίσει πριν λίγες ημέρες το αργυρό μετάλλιο στα 100 μ. και στους προηγούμενους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα είχε ανέβει στο βάθρο και στα 100 μ. και στα 200 μ. Ο Τζον Καπέλ, ο Αμερικανός που είχε την καλύτερη επίδοση εκείνη τη χρονιά, τερμάτισε 8ος και τελευταίος στον τελικό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και μετά ακόμα από την κούρσα ελάχιστοι είναι οι λευκοί αθλητές που διακρίθηκαν. Αν ανατρέξουμε στα αποτελέσματα των Ολυμπιακών Αγώνων από τότε ως σήμερα, ο μοναδικός λευκός που έχει ανέβει στο βάθρο είναι ο Γάλλος Λεμέτρ το 2021 στο Τόκιο.
Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι ο χρόνος που έκανε ο Κώστας Κεντέρης (20.09), πανελλήνιο ρεκόρ τότε, του έφτανε και του περίσσευε για να του δώσει το χρυσό, ωστόσο αν τον επαναλάμβανε σε όλες τις κούρσες τελικών Ολυμπιακών Αγώνων από τότε και στο εξής δεν θα ανέβαινε καν στο βάθρο.
Η συνέχεια της ιστορίας είναι γνωστή. Ο Κώστας Κεντέρης από την παγκόσμια καταξίωση την επόμενη τετραετία, όταν μάζευε τον ένα τίτλο μετά τον άλλο, πέρασε στην απόλυτη απαξίωση μετά τα όσα έγιναν μία ημέρα πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, με το σκηνοθετημένο ατύχημα και το τεστ ντόπινγκ που απέτυχε να περάσει. Ετοιμαζόταν να βιώσει την κορυφαία στιγμή για αθλητή, την κούρσα ως τελευταίος λαμπαδηδρόμος μέσα στο ΟΑΚΑ, αλλά αποκλείστηκε από τους αγώνες από τη ΔΟΕ και κουβαλάει πάντα τη ρετσινιά του ντοπαρισμένου, αν και δεν βρέθηκε ποτέ δικό του θετικό δείγμα.
Ο καθένας μπορεί να συνωμοσιολογήσει και να υποστηρίξει ότι και τότε, όταν νίκησε τους 7 μαύρους, «κάτι είχε γίνει». Άλλος μπορεί να το δει πιο σφαιρικά και να ρωτήσει «γιατί, αυτοί που αντιμετώπισε ήταν ολοκάθαροι»; Το σίγουρο είναι ότι εκείνο το βράδυ στο Σίδνεϊ, τα όσα ένιωσε ο ίδιος ο Κώστας Κεντέρης και όσα ένιωσε όλη η Ελλάδα που πανηγύρισε μαζί του, δεν μπορεί κανείς να τα σβήσει.
* Photo credits: Getty Images
