Με το που έμαθε ο Έρωτας τον τίτλο και το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου είπε: «Απ’ ό,τι μυρίζομαι, πόλεμο μου ετοιμάζουν».
Αυτή είναι η εισαγωγή του βιβλίου Τα Αντίδοτα του Έρωτα του Οβιδίου που γράφτηκε πολλές χιλιάδες χρόνια πριν αλλά πάντα παραμένει επίκαιρο καθώς οι συμβουλές του είναι χρήσιμες για κάθε ερωτευμένο.
Σίγουρα το να σε απορρίπτουν στον έρωτα είναι μία άσχημη κατάσταση. Βρήκατε το κουράγιο να ζητήσετε από κάποιο άτομο να βγείτε, ή να κάνετε γνωστό ότι θα θέλατε να σας ζητήσουν να βγείτε, και πέφτετε πάνω σε ένα πελώριο «ΟΧΙ». Γιατί; Εκείνη ή εκείνος απλώς… δεν σε γουστάρει.
Και τώρα;
Μπορεί να γίνει ακόμη χειρότερο. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας μπορεί να παίξει παιχνίδια με το μυαλό μας, μετατρέποντας πολλούς από εμάς σε κυνηγούς. Και τους χωρισμούς συνήθως τους ακολουθούν πρακτικά προβλήματα.
Μερικές φορές χρειαζόμαστε καινούργιους φίλους ή ένα νέο μέρος για να ζήσουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτομάτως θα υποχωρήσουν τα συναισθήματά μας, αλλά σίγουρα κάνει τα πράγματα αμήχανα την επόμενη φορά που θα δούμε τον έρωτά μας από κοντά ή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ή όταν διαπιστώσουμε ότι μας έχουν διαγράψει από τους φίλους ή ακόμα και μας έχουν μπλοκάρει.
Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, αλλά υπάρχουν αποδεδειγμένα «φάρμακα» που μας βοηθούν να περάσουμε τέτοιες στιγμές. Ήδη από την εποχή του Ιησού -πριν από δύο χιλιάδες χρόνια- ένας άνδρας στην αρχαία Ρώμη έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο πάνω σε αυτό ακριβώς το θέμα. Ο Οβίδιος.
Τώρα, η ψυχοθεραπεία δεν είναι σίγουρα η πρώτη εικόνα που φέρνει στο μυαλό μας η αρχαία Ρώμη, συνήθως θα σκεφτούμε το Κολοσσαίο, ίσως, ή ένας μονομάχος. Αλλά και ο έρωτας μία… μονομαχία είναι.
Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος έγραψε ένα εγχειρίδιο αυτοβοήθειας για ερωτευμένους αναγνώστες. Με τίτλο Remedies for Love, το βιβλίο του είναι ο μοναδικός οδηγός που συμβουλεύει «πώς να ξεπεράσετε μια σχέση» σε όλο τον αρχαίο κόσμο.
Αν έχετε ακούσει ποτέ για τον Οβίδιο (43 π.Χ.-17 μ.Χ.), είναι πιθανότατα σε σχέση με ένα πιο διάσημο ποίημα που έγραψε με τίτλο Μεταμορφώσεις. Οι Μεταμορφώσεις, που σημαίνει αλλαγές της μορφής, είναι το αριστούργημα του Οβιδίου.
Πρόκειται για μια μαζική αναδιήγηση μυθολογικών ιστοριών σε κλασική επική μορφή. Οι περισσότερες ιστορίες τελειώνουν με έναν χαρακτήρα που μεταμορφώνεται σε μια νέα μορφή ή κατάσταση ή οντότητα, με τη σεξουαλική έλξη ή απώθηση να χρησιμεύει συνήθως ως καταλύτης αυτών των αλλαγών. Κατά την αφήγηση κάθε ιστορίας, ο Οβίδιος εξερευνά την ψυχολογία του έρωτα με πολλούς ευαίσθητους και εκπληκτικούς τρόπους.
Πριν γράψει αυτό το ποίημα, ωστόσο, ο Οβίδιος είχε δημοσιεύσει έναν οδηγό αυτοβοήθειας. Το έγραψε για τους αναγνώστες που βρίσκονταν στην Ρώμη και το έκανε αυτό επειδή, κατά τον Οβίδιο, η Ρώμη ήταν η πόλη του ρομαντισμού.
Ρωμαίοι υπήρχαν παντού, το ίδιο και οι Ρωμαίες καλλονές. Ήθελε να τις βοηθήσει -τόσο τις γυναίκες όσο και τους άνδρες- και για να το κάνει αυτό, το έτος 1 μ.Χ., δημοσίευσε έναν οδηγό-ποίημα με τίτλο Remedia Amoris, ή Θεραπείες για τον έρωτα. Το ποίημα είναι ταυτόχρονα ξεκαρδιστικό και πρακτικό. Έχει πολλή σοφία και πολύ πνεύμα.
Σε αυτό, ο Οβίδιος μας προσφέρει πλήρως 38 στρατηγικές για να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε τον ανεκπλήρωτο έρωτα.
Η στωική φιλοσοφία και η αναβίωσή της
Πριν φτάσουμε σε αυτές, αξίζει να σημειωθεί μια εκπληκτική σύγκλιση των ψυχοθεραπευτικών πρακτικών μεταξύ της εποχής του Οβιδίου και της δικής μας.
Ο Οβίδιος δεν πίστευε σε χάπια ή φάρμακα για να βοηθήσει σε έναν χωρισμό. Πού βρήκε, λοιπόν, τις ιδέες του για την αντιμετώπιση ή τη «θεραπεία» του έρωτα;
Η απάντηση είναι ότι τις βρήκε στην ελληνιστική φιλοσοφία. Ακριβώς όπως υπάρχουν σήμερα αρκετές μεγάλες «σχολές» ψυχοθεραπείας σε ανταγωνισμό, έτσι υπήρχαν αρκετές μεγάλες «σχολές» φιλοσοφίας σε ανταγωνισμό στην αρχαία Ρώμη και στην αρχαία Αθήνα. Οι Στωικοί, οι Επικούρειοι, οι Περιπατητικοί -όλοι προσέφεραν στους ακολούθους τους βιβλία και θεραπευτικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση του κακού.
Στη σύγχρονη Αμερική, η αρχαία φιλοσοφία του στωικισμού γνωρίζει μαζική αναβίωση. Βιβλία, ιστότοποι και podcasts αφθονούν. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν τις ιδέες και τα μάντρα χρήσιμα στη ζωή τους.
H CBT (Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία – Cognitive behavioral therapy) παρουσιάζει έντονη ομοιότητα με τον αρχαίο στωικισμό. Όπως έχει επισημάνει ο ψυχολόγος Ντόναλντ Ρόμπερτσον, αυτό δεν είναι σύμπτωση, διότι η CBT είναι στωικισμός.
Οι στρατηγικές για να ξεχάσεις έναν έρωτα
Ας περάσουμε όμως στις πρώτες έξι στρατηγικές του Οβιδίου για την αντιμετώπιση του ανεκπλήρωτου έρωτα. Πόσες από αυτές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν για εσάς;
Φρόντισε να έχεις πάντα κάτι να κάνεις: Ο Οβίδιος εννοεί ότι πρέπει να απασχολείτε τον εαυτό σας ανά πάσα στιγμή. Μια απολύτως κλασική σύσταση. Μην κάθεστε στο σπίτι. Σηκωθείτε. Κάντε κάτι, λέει, και θα είστε ασφαλείς.
Βγες έξω και αγωνίσου φορώντας μια τήβεννο, στο κέντρο της πόλης: Ο Οβίδιος εννοεί ότι πρέπει να γίνεις δικηγόρος. Αν αυτό ακούγεται παράξενο, τότε θυμηθείτε ότι το να γίνεις δικηγόρος ήταν το κύριο επάγγελμα για τους νεαρούς άντρες που έκαναν την αρχή στην αρχαία Ρώμη.
Η νομική κατάρτιση και η δημόσια ομιλία ήταν τότε τα θεμέλια κάθε εκπαίδευσης. Με σύγχρονους όρους, λοιπόν, ένας θεραπευτής θα μπορούσε να προτείνει σε ένα ερωτευμένο άτομο να ρίξει τον εαυτό του στην καριέρα του ή στη σχολική του εργασία.
Άκουσε το κάλεσμα του καθήκοντος: Αν δεν γίνεις δικηγόρος, μπορείς να καταταγείς στο στρατό. Στην εποχή του Οβιδίου, οι στρατιώτες είχαν αναπτυχθεί σε όλη την τεράστια, εκτεταμένη αυτοκρατορία της Ρώμης, όπου περίμεναν νέοι άνθρωποι και νέες περιπέτειες.
Και το να σε πυροβολούν, όπως λέει το ρητό, τείνει να εστιάζει το μυαλό σε σημαντικά θέματα.
Η αγροτική ζωή μπορεί εύκολα να διορθώσει οποιαδήποτε εμμονή έχετε: Αν δεν γίνετε δικηγόρος ή στρατιώτης, μπορείτε να επιστρέψετε στη φύση. Η ομορφιά αυτής της σύστασης είναι ότι ουσιαστικά ισοδυναμεί με την πρότασή μας να «αγγίξετε γρασίδι». Δηλαδή, αφήστε τις οθόνες, τις εφαρμογές και τα παιχνίδια και βγείτε στον πραγματικό κόσμο.
Η Αφροδίτη έχει συχνά γυρίσει την ουρά της και έχει φύγει ντροπιαστικά μετά την επικράτηση της Άρτεμις! Στην ίδια λογική, μπορείτε να καλλιεργήσετε ένα χόμπι στην ύπαιθρο.
Επειδή κανείς δεν γυμναζόταν για διασκέδαση στην εποχή του -η άσκηση συνδεόταν αποκλειστικά με στρατιωτικές ασκήσεις- ο Οβίδιος προτείνει το κυνήγι ή το ψάρεμα ή το κυνήγι πουλιών.
Σήμερα, όμως, θα μπορούσατε να σκεφτείτε να ενταχθείτε σε μια ομάδα ποδοσφαίρου ή σόφτμπολ. Γνωρίστε νέους ανθρώπους, κάψτε μερικές θερμίδες, αποσπάστε το μυαλό σας.
Βγείτε έξω και φύγετε μακριά – Κάντε ένα μακρινό ταξίδι εκτός πόλης: Αυτό είναι ακριβώς όπως το ρητό μας, «έξω από τα μάτια, έξω από το μυαλό». Το πίστευε και ο Οβίδιος.
Με την εμφάνιση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στον 21ο αιώνα, η αρχαία συμβουλή του Οβιδίου έγινε ξαφνικά επίκαιρη με νέο τρόπο. Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, ο Οβίδιος έγραφε για ένα κοινό που βρισκόταν στην πόλη της Ρώμης.
Οι αναγνώστες του δεν μπορούσαν απλώς να σηκωθούν και να φύγουν από την πόλη αν μια σχέση πήγαινε στραβά. Έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να προχωρήσουν παρακάτω, συνειδητοποιώντας παράλληλα ότι πιθανότατα θα ξανασυναντούσαν τον πρώην τους.
Το ίδιο συμβαίνει και στον υπερσυνδεδεμένο κόσμο μας σήμερα. Πριν από είκοσι χρόνια -πριν από το Facebook, το X, το Instagram και τα υπόλοιπα- μπορούσες ακόμα να σηκωθείς και να φύγεις από την πόλη.
Όχι πια. Μπορεί να βγάλετε τον πρώην σας από φίλο, αλλά ο αλγόριθμος διασφαλίζει ότι θα βλέπετε υπενθυμίσεις -και τους φίλους των «φίλων»- για πολύ καιρό ακόμα.
Για όποιον βρίσκει οδυνηρή τη νέα μας πραγματικότητα, ο Οβίδιος ίσως έχει κάτι να μας πει ακόμα.
Μερικές ακόμη από τις συμβουλές του Οβίδιου είναι επίσης χρήσιμες:
Να εμφανίζεσαι ψυχρός στον έρωτά σου: Εδώ ο Οβίδιος εννοεί να μη δείχνεις κατευθείαν τον ενθουσιασμό σου όταν συναντάς το πρώην αγαπημένο πρόσωπο, ακόμη και αν σε προκαλέσει ή προσπαθήσει να παίξει με τα συναισθήματά σου, να αντισταθείς και να μην υποκύψεις.
Η μοναξιά είναι καταστροφή: Μέσα στο πλήθος θα είστε καλύτερα προστατευμένοι. Δεν έχετε κανέναν λόγο να είστε απομονωμένοι. Και ακούγεται πολύ λογική συμβουλή, γιατί πόσες φορές η μοναξιά δεν μας οδήγησε σε λανθασμένες κινήσεις;
Μην κατηγορείς: Θα εκδικηθείς καλύτερα με τη σιωπή παρά αν λες από δω και από εκεί γιατί χωρίσατε. Καλύτερα να σιωπάς παρά να λες ότι «δεν τον/ην αγαπάς». Συνήθως αυτές οι δηλώσεις δηλώνουν ότι εξακολουθείς να αγαπάς κάποιον/α.
Μην μισήσεις: Είναι κακό να βλέπεις μία γυναίκα και έναν άνδρα που κάποτε αγαπήθηκαν, σήμερα να είναι εχθροί. Συχνά όταν οι πρώην εραστές ανταλλάσσουν «βέλη» παραμένουν ερωτευμένοι. Όταν παύσουν οι ανταλλαγές «βελών», τότε εξαφανίζεται ο έρωτας.
Κόψε τα αφροδισιακά φαγητά: Σημαντικό. Να αποφεύγεις το κρεμμύδι, τα θαλασσινά και όσα προετοιμάζουν το κορμί για τις απολαύσεις της Αφροδίτης. Στην περίπτωση του κρασιού καλό είναι να αποφεύγεις τις μέσες καταστάσεις.
Σε βοηθήσαμε καθόλου; Ακολούθησε τις συμβουλές του Οβιδίου με συνέπεια και με το χρόνο σύμμαχο, θα ξεχάσεις την παλιά αγάπη και θα ανοίξεις την αγκαλιά σου σε μία νέα…
Με πληροφορίες από το βιβλίο του Οβιδίου Τα Αντίδοτα του Έρωτα
