Ο υπερτουρισμός είναι μια λέξη που το καλοκαίρι του 2024 βρέθηκε στην κορύφωση της δημοφιλίας της. Ο τουρισμός στην Ελλάδα, η βιομηχανία του τουρισμού δηλαδή, στη μανία της να φέρει όσο περισσότερα χρήματα γίνεται, ξεπερνά σε αρκετές περιπτώσεις τα όρια του ελεγχόμενου. Ποτέ δεν απλώναμε τα πόδια μας μέχρι εκεί που μπορούμε, πάντα θέλαμε να τα απλώνουμε έξω από το κρεβάτι.
Είναι όμως ένα πρόβλημα ο υπερτουρισμός που με 2-3 σκληρά μέτρα, μπορεί κάπως να ελεγχθεί, είναι ένα άλλο πρόβλημα η εστίαση και η φιλοξενία και οι θέσεις που διαθέτουν στην αγορά, οι ανάγκες που έχουν για κάλυψη από εργατικά χέρια.
Αυτό το 2ο, έχει μια προέκταση που δεν υπάρχουν προφανή αποτελεσματικά μέτρα για να την αναχαιτίσουν.
Η εστίαση και η φιλοξενία, ειδικά σε μέρη που κάνουν τον τζίρο τους τους 5-6 καλοκαιρινούς μήνες, ανήκουν στα τουριστικά επαγγέλματα. Αυτό σημαίνει πως για 6 μήνες είναι στο φουλ και για 6 μήνες είναι στο ναδίρ. Άρα, για 6 μήνες υπάρχει μια τεράστια ζήτηση που στρέφει ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού προς αυτές τις θέσεις απασχόλησης. Θέσεις που, εκτός των άλλων, προσφέρουν την υπόσχεση ενός καλού κομποδέματος, ιδίως μέσα από τα tips και λιγότερο από τους μισθούς, αφού στην πλειοψηφία μιλάμε για μισθούς ευτελείς (τύπου 900 ευρώ για 6ήμερο 10ώρο, με διαμονή σε κακής κατάστασης καταλύματα).
Η εστίαση-φιλοξενία στα νησιά και στα ηπειρωτικά μέρη όπου ο τουρισμός ανθεί, φέρνουν ανθρώπους από τα αστικά κέντρα να δουλέψουν για σεζόν, αλλά συγκεντρώνουν και το ντόπιο δυναμικό, με αποτέλεσμα άλλοι κλάδοι, δη ο πρωτογενής τομέας, να μην έχουν άτομα για να τα δουλέψουν. Έτσι, μειώνεται η παραγωγή, μειώνονται οι καλλιέργειες, και τόποι ζουν στον ρυθμό του τουρισμού και μόνο.
Αυτή η προέκταση, ειδικά της εστίασης, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και γεννά ο τουρισμός. Το είδε πέρσι που χρειάστηκε να φέρει εργατικό δυναμικό από το εξωτερικό, θα το ζήσει ακόμα περισσότερο φέτος με άλλη μορφή.
Τι εννοούμε; Ότι, ενώ μέχρι πέρσι η προσφορά θέσεων εργασίας ήταν μεγαλύτερη από τη ζήτηση και οι προσλήψεις ήταν από 4-5.000 ως και 13.000 παραπάνω από τις αποχωρήσεις/απολύσεις, φέτος το ισοζύγιο είναι αρνητικό. Τον Μάρτιο, όπως αναφέρει το Capital.gr, έγιναν 62.750 προσλήψεις εργαζομένων έναντι 64.664 αποχωρήσεων, άρα μειώθηκαν οι θέσεις κατά 1914.
Αυτό συνέβη διότι τα αυστηρά ελεγκτικά μέτρα του κράτους για να παταχθεί η μαύρη εργασία που αφθονούσε τα καλοκαίρια, έχουν αποθαρρύνει εργοδότες από προσλήψεις και θα πάνε να βγάλουν τη δουλειά με το μίνιμουμ των υπαλλήλων. Η ψηφιακή κάρτα έφερε τέλος στην αδήλωτη απασχόληση ή στην part time δηλωμένη εργασία ενώ επρόκειτο για full time, κι έτσι, πολλοί εργοδότες θα εργαστούν και οι ίδιοι περισσότερες ώρες, αλλά θα ζητούν και περισσότερες ώρες εργασίας από τους υπαλλήλους για να καλύψουν τα κενά της υποστελέχωσης.
Ο τουρισμός δε μπορεί να συνεχίσει έτσι
Ενδεχομένως, σε βάθος χρόνου, αυτή η κατάσταση να απομακρύνει κόσμο από την εστίαση και τη φιλοξενία και να τονώσει ξανά τους υποστελεχωμένους κλάδους, η μετάβαση αυτή όμως θα περιλαμβάνει τρομερή κούραση, καταπίεση και σωματική φθορά για όσους θα εργάζονται στον κλάδο της εστίασης-φιλοξενίας.
Πάντως, αυτή η πλήρης παράδοση στη βιομηχανία που είναι ο τουρισμός, φέρνει πολλά αλυσιδωτά προβλήματα, οδηγεί σε τεράστιες ελλείψεις και καθιστά πολλά κομμάτια της πυραμίδας των επαγγελμάτων, ανεπαρκή. Διότι η ανάγκη για κόσμο σε εστιατόρια, μπαρ, ξενοδοχεία κλπ., δεν είναι ότι ωθεί τόσο κόσμο σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Είναι κι ό,τι αυξάνει τις ανάγκες για διαθέσιμα καταλύματα για τους εποχικούς υπαλλήλους.
Έτσι, σε ένα νησί όπου τα μισά σπίτια είναι Airbnb και καταλύματα για τους εποχικούς, δε μένουν πολλές επιλογές για γιατρούς, νοσηλευτές, δασκάλους, καθηγητές και εν γένει επαγγέλματα που θα είναι εκεί όλο τον χρόνο και όχι μόνο 5-6 μήνες.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα θα πρέπει γρήγορα να ξεφύγει από την έγνοια του πόσα λεφτά εισέρχονται στην οικονομία και να δει τι θυσίες απαιτούνται για αυτά τα 20-25 δισ. ευρώ και αν αξίζουν αυτές οι θυσίες!
