Περιεχόμενα
Από τον θάνατο του Φρανσίσκο Φράνκο και την επιστροφή της στην (βασιλευόμενη) δημοκρατία, το 1975, η Ισπανία έχει γνωρίσει οκτώ πρωθυπουργούς. Ανάμεσά τους σημαντικές προσωπικότητες με διεθνή ακτινοβολία, όπως ο Φελίπε Γκονζάλες. Αν και οι περισσότεροι κυβέρνησαν γι’ αρκετά χρόνια ο καθένας και πρόλαβαν να βάλουν το πολιτικό τους στίγμα στα πεπραγμένα της χώρας, κανείς δεν «κατάφερε» να συγκεντρώσει εναντίον του τόσα πυρά, όσα ο Πέδρο Σάντσεθ.
Ενόψει των βουλευτικών εκλογών, που θα διεξαχθούν στην Ισπανία την Κυριακή 23 Ιουλίου, οι αντίπαλοι του 51χρονου πρωθυπουργού βρήκαν μία και μόνη λέξη για να συμπυκνώσουν την αντίθεσή τους σ’ αυτόν: «Σαντσισμός»! Ευθεία η σύγκριση και η ομοιότητα με τον «Φρανκισμό», τον εθνοφασιστικό τρόπο διακυβέρνησης της χώρας που ονειρεύτηκε ο καουντίγιο Φράνκο και τον εφάρμοσε στους Ισπανούς για 40 χρόνια, από το 1936 μέχρι το 1975.
Τι είναι ο «Σαντσισμός»; Κατά τον Αλμπέρτο Φεϊχόο, πρόεδρο του χριστιανοδημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος και κύριο αντίπαλο του Σάντσεθ στις επόμενες εκλογές, είναι η άσκηση πολιτικής χωρίς ιδεολογία, χωρίς πρόγραμμα και χωρίς ηθικούς φραγμούς. Ο αντιπολιτευόμενος δεξιός Τύπος έχει ανέβει στα κεραμίδια μήνες τώρα, κάνοντας λόγο για «δικτατορικό καθεστώς», «εξτρεμισμό» και «ακραίο λαϊκισμό». Ο Φεϊχόο κατεβαίνει στις εκλογές με κύριο σύνθημα «ανατροπή του Σαντσισμού».
Κατά τον ίδιο τον Σάντσεθ, αυτή η λέξη συγκεντρώνει όλη την κακία, τον συντηρητισμό και τον πανικό των αντιπάλων του. Προφανώς δεν χαίρεται που αυτή η λέξη καθιερώθηκε στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας, όμως την αποδίδει στο ότι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με την ευελιξία του.
Γεννημένος στις… 29 Φεβρουαρίου!
Αν σε κάτι συμφωνούν φίλοι και εχθροί για τον ευπαρουσίαστο Σάντσεζ είναι ότι μπορεί να ελίσσεται. Και να υποτάσσει τα πάντα μπροστά σ’ αυτό που θεωρεί ότι είναι καλό να γίνει. Οι φίλοι του το λένε πολιτικό ρεαλισμό, οι εχθροί του απλώς… Σαντσισμό. Το σίγουρο είναι ότι ο Σάντσεθ απέδειξε την τελευταία δεκαετία ότι μπορεί και να ελιχθεί, αλλά και να πάρει δύσκολες αποφάσεις. Πολύ δύσκολες.
H πρώτη δύσκολη απόφαση, πάντως, δεν ήταν δική του! Γεννημένος στις 29 Φεβρουαρίου 1972, την ημέρα που εμφανίζεται μία φορά στα τέσσερα χρόνια, έφερε σε αμηχανία τους δικούς του. Οι γονείς του, που εργάζονταν σε δημόσιες υπηρεσίες (ο πατέρας στο υπουργείο Πολιτισμού και η μητέρα στο Δημόσιας Τάξης), αποφάσισαν να τον δηλώσουν κανονικά την ημέρα που γεννήθηκε και γιόρταζαν τα γενέθλιά του στις 28 Φεβρουαρίου, ακριβώς τα μεσάνυχτα!
Η δεύτερη απόφαση είχε να κάνει με το μπάσκετ. Έχοντας ξεκινήσει από τις ακαδημίες της Εστουδιάντες, μιας από τις πιο απαιτητικές ομάδες της Ισπανίας στις μικρές ηλικίες, ο Σάντσεθ άφησε το μπρέικ-ντανς που τον συνέπαιρνε στην προεφηβεία για να ασχοληθεί με την πορτοκαλί θεά. Έφτασε μέχρι και την ομάδα U21 του συλλόγου και οι προπονητές του είπαν ότι μπορούσε να διεκδικήσει μια καλή καριέρα σε επίπεδο Β’ κατηγορίας. Με το που το άκουσε, έκοψε το μπάσκετ αμέσως κι αφοσιώθηκε στις σπουδές του στα οικονομικά και τις κοινωνικές επιστήμες. Μάλιστα συνέχισε τις σπουδές του και στις Βρυξέλλες, όσο βρισκόταν στις ομάδες εργασίας Ισπανών ευρωβουλευτών.
Η πρώτη του επαφή με την πολιτική έγινε το 2004, όταν διεκδίκησε μια θέση στο δημοτικό συμβούλιο της Μαδρίτης. Τοποθετήθηκε 23ος στη λίστα, το PSOE (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ισπανίας) εξέλεξε 21, έτσι έκανε υπομονή δύο χρόνια μέχρι να παραιτηθούν δύο άλλοι σύμβουλοι και να δοκιμάσει την πολιτική από μέσα. Το 2009 εξελέγη βουλευτής στην περιφέρεια της Μαδρίτης, αλλά το κόμμα δεν τον τοποθέτησε σε εκλόγιμη θέση στις εκλογές του 2011. Το όνομά του, πάντως, άρχισε να συζητείται σοβαρά στα πολιτικά στέκια, καθώς το PSOE έψαχνε μια νέα ηγεσία μετά τις απανωτές πολύ μεγάλες ήττες του από το Λαϊκό Κόμμα σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Πέδρο Σάντσεθ: Πρόεδρος δύο φορές σε τρία χρόνια
Τα δόντια του τα έδειξε πρώτη φορά το 2014, όταν και κατατρόπωσε τα φαβορί Εδουάρδο Μεδίνα και Χοσέ Αντόνιο Πέρεζ Τάπιας στις εσωκομματικές εκλογές και με ποσοστό 49% εξελέγη γραμματέας. Αμέσως είχε να αντιμετωπίσει την αλματώδη άνοδο των Ποδέμος του Ιγκλέσιας, που του έπαιρναν ψηφοφόρους σωρηδόν. Δεν δίστασε, όμως, να εκφράσει απόψεις που ισοδυναμούν με σπάσιμο αυγών: Η καθιέρωση ενός ομοσπονδιακού συστήματος διακυβέρνησης (ώστε να αμβλυνθούν οι αποσχιστικές τάσεις της Καταλωνίας) και ο πλήρης διαχωρισμός της κρατικής παιδείας από την ισχυρή καθολική εκκλησία ήταν τα κυριότερα απ’ αυτά. Ο ίδιος δήλωσε ευθαρσώς ότι είναι άθεος, όχι ακριβώς ένας διπλωματικός ελιγμός για κάποιον που θα ήθελε να τον ψηφίσουν.
O Σάντσεθ οδήγησε το κόμμα σε δύο απανωτές εκλογές, το 2015 και το 2016, βλέποντας σε αμφότερες την πλάτη του Μαριάνο Ραχόι. Το PSOE έφτασε στα χαμηλότερα ποσοστά της ιστορίας του, 22% με 90 έδρες το 2015 και 22,6% με 85 έδρες το 2016. Βλέποντας τον Ιγκλέσιας να προελαύνει, οι δελφίνοι αποφάσισαν να τον ρίξουν. Ο Σάντσεζ παραιτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016. Αλλά δεν είχε πει την τελευταία του λέξη.
Για έναν ολόκληρο χρόνο ο Σάντσεθ γύρισε όλη την Ισπανία σχεδόν μόνος του, με το προσωπικό του αυτοκίνητο. Είχε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με μικρομεσαία στελέχη του κόμματος, με επιτροπές, σε χωριά και μικρές πόλεις. Αυτή η προσωπική επαφή γύρισε το κλίμα. Στις εσωκομματικές εκλογές του 2017 θριάμβευσε και πάλι με 50,2% των ψήφων. Με τόσο γρήγορη επάνοδο, κανείς δεν μπορούσε πια να τον αμφισβητήσει.
Η κίνηση ματ που απέδειξε τα πολιτικά του κότσια ήλθε τον Ιούνιο του 2018, όταν και κατέθεσε την πρώτη πετυχημένη πρόταση μομφής στην μετα-φρανκική Ισπανία. Όχι μόνο έριξε την κυβέρνηση Ραχόι, αλλά και ανέλαβε ο ίδιος την πρωθυπουργία. Σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα, όποιο κόμμα καταθέτει πρόταση μομφής οφείλει να υποδεικνύει το πρόσωπο του επόμενου πρωθυπουργού, αν αυτή πετύχει. Έτσι, λοιπόν, ο Σάντσεθ βρέθηκε με ολόκληρη τη χώρα στα χέρια του, αλλά και με μια ετερόκλητη συμμαχία σοσιαλιστών, αριστερών και εθνικιστών (ανάμεσά τους και το EH Bildu, η πολιτική πτέρυγα των Βάσκων αυτονομιστών) να διαχειριστεί.
Διπλές εκλογές και ετερόκλητη κυβέρνηση
Τον Απρίλιο του 2019, όταν και είδε κάποια αρνητικά αποτελέσματα σε περιφερειακές εκλογές, ο Σάντσεθ αντί να κρυφτεί πίσω από πολιτικά τερτίπια, αποφάσισε το πιο ριψοκίνδυνο, αλλά και το πιο έντιμο: Να πάει στην κάλπη. Οι Ισπανοί τον επιβράβευσαν γι’ αυτό. Το PSOE κέρδισε 38 έδρες κι έφτασε στις 123, οι Ποδέμος του Ιγκλέσιας έχασαν σχεδόν ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους και το Λαϊκό Κόμμα υποχώρησε στα χαμηλότερα ποσοστά της ιστορίας του, ακόμα και σε περιοχές-κάστρα, όπως η Γαλικία.
Το σκηνικό αυτό επιβεβαιώθηκε απολύτως και μερικούς μήνες αργότερα (Νοέμβριο), όταν κι έγιναν νέες εκλογές, δεδομένου ότι κανείς δεν μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση. Αυτή τη φορά, όμως, ο Σάντσεθ αποφάσισε να ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφίας (167 στους 350 τον στήριξαν), αποτελούμενη από το PSOE, τους Ποδέμος και έξι ακόμα μικρά εθνικιστικά και περιφερειακά κόμματα, ανάμεσά τους το Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων.
Το ότι αυτός ο συνασπισμός άντεξε τέσσερα χρόνια και επέζησε τριών προτάσεων μομφής (στις οποίες οι ακραίοι εθνικιστές Βάσκοι και Καταλανοί προτιμούσαν να απέχουν αντί να τον καταψηφίζουν, παρά τις οργισμένες αντιδράσεις της δεξιάς) είναι αναμφίβολα στα συν του Σάντσεθ. Ο οποίος αποφάσισε να ισορροπήσει ανάμεσα σε μια λογική συμβιβασμών, αλλά και μεταρρυθμίσεων.
Ο πρώτος που γνωρίζει αγγλικά!
Ο ίδιος προβάλλει πολύ το ευρωπαϊκό του προφίλ. Όσοι τον προωθούν τονίζουν ότι είναι ο πρώτος Ισπανός πρωθυπουργός που γνωρίζει άπταιστα αγγλικά! Τα οποία, μάλιστα, χρησιμοποιεί και στις διεθνείς επαφές και ομιλίες του. Το διεθνές του κύρος θα το ζήλευαν πολλοί προκάτοχοί του, άλλωστε τα 70 δις ευρώ που πήρε από την Ε.Ε. (το δικό του Ταμείο Ανάκαμψης) για να κρατήσει τη χώρα όρθια μετά την πανδημία του COVID-19 βοήθησαν στην σημαντικότερη οικονομική ανάπτυξη από τη δεκαετία του 1980.
Η Ισπανία ανέλαβε την κυλιόμενη προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1η Ιουλίου. Ο Σάντσεθ έχει φορτώσει το πρόγραμμά του με απανωτές επαφές και συνόδους, για να τονίσει ακριβώς αυτό του το χαρακτηριστικό, ότι είναι αγαπητός στους Ευρωπαίους. Στη χώρα του, όλες οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν πίσω από το Λαϊκό Κόμμα, όμως υπάρχει κι ένα χαρτί που παίζει πολύ δυνατά τις τελευταίες μέρες: Ο κίνδυνος συμμαχίας του Λαϊκού Κόμματος με το ακροδεξιό VOX, που απειλεί να δώσει θέσεις εξουσίας στους νοσταλγούς του Φράνκο για πρώτη φορά μετά από μισό αιώνα.
Αν τα δύο αυτά κόμματα πάρουν λιγότερες από 170 έδρες, ο Σάντσεθ ελπίζει ότι μπορεί να σχηματίσει μια ακόμη πιο ετερόκλητη κυβέρνηση, που θα τον βοηθήσει να μείνει στην εξουσία. Σε μια άκρως εγωιστική αναφορά που έκανε στο βιβλίο με τα απομνημονεύματά του το 2019 έγραψε ότι «νιώθω ότι μπορώ να ανταποκριθώ στα δύσκολα».
* Φωτογραφία: Getty Images
