Ανατρέχοντας στη δεκαετία των ’80s και ‘90s, θυμόμαστε όλοι πως η συζήτηση γύρω από τον HIV ήταν έντονη και συγκεχυμένη. Το κύριο αίσθημα που επικρατούσε τότε ήταν ο φόβος. Εν έτει 2023, πόσο έχει αλλάξει αυτό το αίσθημα; Πόσο ενημερωμένο είναι το ελληνικό κοινό; Οι νέοι χρησιμοποιούν προφυλάξεις; Που βρίσκεται στατιτικά πλέον η Ελλάδα; Σε αυτά τα ερωτήματα μας απάντησε ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος (Θετική Φωνή), Γιώργος Κεράτσας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. 

H Θετική Φωνή είναι ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος, δηλαδή ο σύλλογος των ατόμων που ζουν με HIV. Ιδρύθηκε το 2009, η κύρια ενασχόλησή της είναι η παροχή υπηρεσιών υποστήριξης, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, πληροφόρησης προς τα άτομα που ζουν με HIV, αλλά και η διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Παρόλα αυτά, εστιάζει τα τελευταία χρόνια τόσο στην πρόληψη, μέσω του checkpoint που βρίσκεται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και του Ref Checkpoint, που βρίσκεται στην Αθήνα και απευθύνεται σε μετανάστες αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, όσο και στην παροχή υπηρεσίων προς άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, τα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών και τους φυλακισμένους, με το Red Umbrella.

Η νέα καμπάνια ονομάζεται «Ας ξεκολλήσουμε από τα ‘90s», θεωρείται δηλαδή ακόμα ταμπού ο HIV;

Εξακολουθεί ναι να είναι ένα θέμα ταμπού. Ουσιαστικά η αρχική μας έμπνευση προήλθε από κάποια ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας κοινής γνώμης, σχετικά με τον HIV, που διενεργήθηκε το 2021, τα οποία δείχνουν δυστυχώς ακόμα έντονα την άγνοια του κοινού. Για παράδειγμα το 41% του κοινού πιστεύει ότι ο HIV μεταδίδεται από την κοινή χρήση της τουαλέτας, το 36% μέσω αγκαλιάς ή φιλιού και το 24% από τσιμπήματα κουνουπιού. Επιπλέον δείχνει και πόσο έντονο είναι το στίγμα προς τα άτομα με HIV, όταν το 29% του ελληνικού κοινού δηλώνει πως τα άτομα αυτά αποτελούν κίνδυνο για την κοινωνία. Επομένως αυτό δυστυχώς μας σόκαρε, γι’αυτό και μας έδωσε και μία έμπνευση σε επίπεδο ευαισθητοποίησης του κοινού, ότι εφόσον οι κοινωνικές αντιλήψεις έχουν μείνει σε ένα επίπεδο που θυμίζουν περασμένες δεκαετίες, αυτό θέλαμε να το χρησιμοποιήσουμε με μια χιουμοριστική προσέγγιση που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού. 

Τη δεκαετία των ‘80s και ’90s, συζητούσαμε πολύ περισσότερο για τον HIV. Πλέον, δεν ακούγεται τόσο, ούτε υπάρχει τόση ευαισθητοποίηση, πόσω με βάση τα στοιχεία που ανέφερες μόλις, και παράλληλα δεν παρατηρούνται μεγάλες καμπάνιες. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Πράγματι στα ‘80s και τα ‘90s, που τότε είχε ξεκινήσει η πανδημία του AIDS και η επιδημία του HIV, ο κόσμος το ζούσε ως κάτι πρωτόγνωρο και κάτι νέο που δεν μπορούσε ίσως να το εξηγήσει, γι’αυτό ασχολούνταν πολύ έντονα. Και όχι μόνο ο κόσμος, αλλά οι κυβερνήσεις και η πολιτεία κτλ. Βλέπουμε ότι με τα χρόνια αυτό κάπως παρήκμασε, οπότε οι καμπάνιες εκλίπουν πλέον, δεν υπάρχει κάποια συστηματική πληροφόρηση του κοινού και κατά κάποιο τρόπο ο HIV θεωρείται κάτι το παρωχημένο σαν θεματολογία. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία που προείπα, που είναι και τα στοιχεία που εμπνευστήκαμε την καμπάνια, δείχνουν ότι δεν είναι κάτι παρωχημένο, γιατί όταν βλέπουμε αυτές τις αντιλήψεις και αυτούς τους μύθους που έχουν επικρατήσει στον κοινό νου, καταλαβαίνουμε πως έχουμε ακόμα πολλή δουλειά να κάνουμε. 

Η Ελλάδα στατιστικά που βρίσκεται;

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια πτωτική τάση στο κομμάτι των νέων διαγνώσεων, όπως και οι περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Βρισκόμαστε όμως ακόμα πολύ μακριά από αυτόν που έχει θέσει το UNH για τερματισμό της επιδημίας του HIV ως το 2030. Οπότε αυτός ο στόχος φαντάζει κάτι ακατόρθωτο στην παρούσα φάση, παρ’όλα αυτά μπορούμε να πούμε πως με τα επιστημονικά μέσα που διαθέτουμε μπορούμε να έχουμε έστω μια αισιοδοξία πως αν υπάρξουν και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες και η αντίστοιχη διάθεση από τις κυβερνήσεις παγκοσμίως, θα καταφέρουμε να φτάσουμε τον στόχο που είναι οι μηδενικές νέες διαγνώσεις. 

Μπορεί δηλαδή να συμβεί;

Θα έλεγα πως είναι κάτι που μπορεί να συμβεί. Το είδαμε και φέτος στο Άμστερνταμ. Υπήρξε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανακοίνωση πριν λίγες εβδομάδες, η οποία έλεγε πως το Άμστερνταμ εντός του 2022 είχε μια κατακόρυφη πτώση στις νέες διαγνώσεις HIV. Συγκεκριμένα κατέγραψε 9 διαγνώσεις. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αξιοποίηση όλων των εργαλείων των επιστημονικών που διαθέτουμε, που σε άλλες χώρες δεν έχει γίνει. Για παράδειγμα έχουν υιοθετήσει πλήρως την προφυλακτική αγωγή για τον HIV που λέγεται PrEp και την έχουν κάνει όσο το δυνατόν πιο διάθεσιμη στο κοινό. Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτό έχει πράγματι κάποιο αντίκρυσμα, γιατί σε μια πόλη σαν το Άμστερνταμ, που έχει τόσο μεγάλο κοινό και τόσο ετεροκλητο, οι διαγνώσεις είναι σχεδόν μηδενικές πλέον. 

1 στους 5 ζει με HIV και δεν το γνωρίζει. Πόσο σημαντική είναι η πρόληψη.

Είναι αλήθεια αυτό. Είναι κάτι που αποδεικνύει πως θα πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε στο κομμάτι της ενημέρωσης, γιατί δυστυχώς το κοινό δείχνει να βρίσκεται πίσω στην πληροφόρηση, κάτι που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, δεν έχουμε στην Ελλάδα συμπεριληπτική σεξουαλική αγωγή στο σύστημα εκπαίδευσης. Στην πρόληψη, αυτό που είναι σημαντικό να γνωρίζει όλος ο κόσμος είναι πως η εξέταση για τον HIV είναι πολύ απλή, που διαρκεί το περισσότερο 5 λεπτά, δεν πονάει καθόλου, γίνετα ανώνυμα και γρήγορα, και είναι ο μοναδικός τρόπος να γνωρίζω αν ζω με τον HIV, εφόσον δεν έχει συμπτώματα σαν λοίμωξη. 

Πέρα από αυτό είναι σημαντικό και σε ατομικό επίπεδο να ενημερωνόμαστε και να βλέπουμε όλες τις διαφορετικές μεθόδους πρόληψης που έχουμε. Όπως το προφυλακτικό, η τακτική εξέταση, η PΕP και η PrEp. Είναι δηλαδή αγωγές είτε πριν την έκθεση (PrEp), που προφυλάσσει από τον ιό και μας διατηρεί αρνητικούς και η PΕP, που είναι αγωγή σε περίπτωση που πιθανόν να έχουμε εκτεθεί το τελευταίο 72ωρο, την οποία την λαμβάνουμε ώστε να μην εγκαταστεθεί ο ιός στον οργανισμό μας.

Και μπορούμε να απευθυνθούμε για την PΕP;

Αν κάποιος έχει τέτοια υποψία, τότε θα πάει σε ένα νοσοκομείο που διαθέτει μονάδα λοιμώξεων που να εφημερεύει, θα συζητήσει με τον γιατρό που βρίσκεται εκεί και αν ο γιατρός κρίνει πως πράγματι είναι πιθανή μια έκθεση στον ιό, να λάβει τότε την αγωγή PeP δωρεάν, για 4 εβδομάδες. 

Στην περίπτωση που δεν μιλάμε για 72 ώρες, αλλά για μία νόσηση χρόνων, τότε το treatment ποιο θα είναι; Είναι πλέον ιάσιμος ο ιός;

Ουσιαστικά ο HIV είναι μια χρόνια μεν, δεν είναι ότι εκριζώνεται εντελώς από τον οργανισμό, αλλά εντελώς διαχειρίσιμη κατάσταση δε. Που σημαίνει πως τα άτομα που ζουν με HIV έχουν μια απόλυτη υγιή ζωή, μπορούν να εργάζονται κανονικά, να κάνουν παιδιά αρνητικά στον HIV και ακόμα να μην μεταδίδουν τον ιό μέσω σεξουαλικής επαφής και χωρίς προφυλακτικό, όταν λαμβάνουν την αγωγή τους. Οπότε βλέπουμε η εικόνα ενός ατόμου που ζει με τον ιό σήμερα, είναι εντελώς διαφορετική συγκριτικά με εκείνη της δεκαετίας του ’90. 

Οι νέοι χρησιμοποιούν προφυλάξεις;

Θα έλεγα πως η εντύπωση που έχω είναι ότι οι νέοι γνωρίζουν πλέον την αποτελεσματικότητα και την αξία του προφυλακτικού, οπότε σε γενικές γραμμές χρησιμοποιούν προφυλάξεις. Βέβαια, είναι κάπως διαδεδομένο πως ένα άτομο όταν μπαίνει σε μία σχέση, κάπως σιγά σιγά φθίνει η χρήση του προφυλακτικού. Δεν θέλω να το χρωματίσω απαραίτητα αρνητικά αυτό, γιατί έχει να κάνει με τους εσωτερικούς κανόνες και την εμπιστοσύνη και την συμφωνία ενός ζευγαριού, απλά το επισημαίνω γιατί είναι κάπως φαινόμενο των καιρών. Όταν ξεκινήσει μια σχέση σταθερή, κάπως σταματάει και η χρήση του προφυλακτικού. 

Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις που έρχονται σε εσάς και οι πιο συνηθισμένες απορίες;

Αν και δεν είμαι το άτομο που ασχολείται 100% με αυτό το κομμάτι, αυτό που μπορώ να πω σίγουρα είναι ότι τα περισσότερα άτομα χρειάζονται καθοδήγηση και υποστήριξη στο αρχικό κομμάτι της διάγνωσης, δηλαδή μέχρι να αντιληφθούν ότι πρόκειται για μια χρόνια διαχειρίσιμη κατάσταση, η οποία δεν προκαλεί κανένα εμπόδιο στο άτομο που τη βιώνει και δεν προκαλεί καμία σημαντική επίπτωση στον οργανισμό, και μέχρι να εμπεδωθεί αυτή η πληροφορία, απλά χρειάζονται περισσότερη καθοδήγηση. Από κει και έπειτα, απευθύνονται πολύ συχνά για να καταγγείλουν περιστατικά διακρίσεων που υφίστανται, τα οποία μπορεί να έχουν μεν μια πτωτική τάση, αλλά σίγουρα δεν έχουν εκλείψει. 

Σε κυβερνητικό επίπεδο, στηρίζεται όλος αυτός ο αγώνας;

Για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, έχουν γίνει κάποιες γενναίες και πολύ θετικές εξελίξεις και μεταρρυθμίσεις πολιτικά, όπως έγινε την περασμένη χρονιά η απαγόρευση των διακρίσεων εις βάρος των ανθρώπων που ζουν με HIV, όπως η ένταξη της PrEp στο εθνικο σύστημα υγείας, οπότε, ναι, έχουν γίνει βήματα. Ένα ζητούμενο που έχουμε σαν Θετική Φωνή είναι να υπάρξει ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο δράσης για τον HIV συνολικότερο, που δεν έχει γίνει, κι αυτό που βλέπουμε που απουσιάζει είναι η έμφαση στης πρόληψης και της ενημέρωσης. Κατά τ’αλλα στην προστασία και την πρόνοια για τα άτομα με HIV, έχουν γίνει πάρα πολύ μεγάλα βήματα.

Πηγή: Provocateur.gr