Περιεχόμενα
«Μα τι στο καλό συμβαίνει με αυτήν την Jane Fonda;». Η απορία που εξέφραζε ο Richard Nixon, σε μια ηχογραφημένη του συνομιλία από το Σεπτέμβριο του 1971, ήταν απολύτως ειλικρινής. Πραγματικά δεν καταλάβαινε γιατί η 44χρονη τότε ηθοποιός διαμαρτυρόταν τόσο έντονα για τον πόλεμο στο Βιετνάμ. «Λυπάμαι τον Henry Fonda (σ.σ.: ο πατέρας της Jane κι ένας από τους μεγαλύτερους σταρ της χρυσής εποχής του Hollywood), που είναι τόσο καλός άνθρωπος. Είναι πολύ καλή στη δουλειά της. Και όμορφη. Αλλά, φίλε, βρίσκεται συχνά σε λάθος δρόμο…».
Αυτό που δεν μπορούσε να αντιληφθεί ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά και πολλοί άντρες της εποχής εκείνης (ίσως και της σημερινής, αν θέλουμε να ‘μαστε ειλικρινείς) είναι πως η Jane Fonda δεν ήταν σε τίποτα συνηθισμένη, κάθε άλλο παρά μέσος όρος. Οπλισμένη με μια απαράμιλλη θέληση να στέκεται στο πλάι των αδυνάτων, στη μεριά αυτού που θεωρούσε δίκαιο. Αλλεργική σε εκφράσεις τύπου «κάτσε στα αυγά σου».
Ο ακτιβισμός γι’ αυτήν δεν ήταν καπρίτσιο. Συνειδητά αποφάσισε να «τσαλακωθεί», να πάρει θέση. Συνειδητά κυνήγησε να μην κοιτάξει μόνο τη δουλειά της – κι είναι τόσο διαβολεμένα περήφανη γι’ αυτό. Και είναι μάλλον αυτός ο κύριος λόγος που σήμερα, στα 86 της κοντά, διατηρεί άσβηστη τη φλόγα για ζωή.
View this post on Instagram
Το ατυχές καρέ στο Βιετνάμ
Πάντα μετανιώνει για την ελαφρότητα που συνόδεψε μια στιγμή της επίσκεψής της στο βόρειο Βιετνάμ, το 1972. Σε μια φώτο φαίνεται να κάθεται αμέριμνη και χαρούμενη σε ένα αντιαεροπορικό πυροβόλο των «εχθρών». Αν υπήρχαν τότε social media το ενσταντανέ θα γινόταν viral σε χρόνο dt.
«Κοίτα τη σκρ…, κάθεται και γελάει πάνω σε ένα όπλο που σκοτώνει Αμερικανούς πολίτες» βρήκαν το επιχείρημα οι επικριτές της. Μάταια αυτή προσπαθούσε να εξηγήσει πως ήταν ένα κακό καρέ που δεν μετέφερε τίποτα από την ατμόσφαιρα της στιγμής και το νόημα των περιστάσεων. Της είχε βγει το όνομα. Κυριολεκτικά και μεταφορικά, αφού της κόλλησε το παρατσούκλι «Jane από το Ανόι».
Το αποδέχεται πάντως ως γεγονός και δεν το διαγράφει. Ξέρει πως δεν μπορείς να κερδίζεις πάντα και ότι τα λάθη είναι που σε κάνουν να μαθαίνεις, να προχωράς. Έχει, άλλωστε, περάσει και χειρότερα. Για πολύ καιρό στη ζωή της ένιωθε πως την όριζαν ως άνθρωπο με βάση το ποιον ήταν παντρεμένη.
Οι 3 ζωές της Jane Fonda και η νέα… ζωή
Έκανε τρεις γάμους. Με τον Γάλλο σκηνοθέτη Roger Vadim (κράτησε 8 χρόνια, 1965-73), τον πολιτικό ακτιβιστή Tom Hayden (1973-1990) και τον μεγιστάνα των media Ted Turner (1991-2001). Τον καιρό που έγραψε την αυτοβιογραφία της, το 2005, κοντά στα 70 δηλαδή, ένιωσε οριστικά και αμετάκλητα πως δεν έχει ανάγκη να στηρίζεται σε κάποια αρσενική παρουσία. Σταμάτησε λοιπόν να είναι χαμαιλέοντας. Να προσπαθεί να ευχαριστήσει τους άλλους.
Στην πράξη, ήταν τότε και μόνο που κατάφερε να πετάξει οριστικά και τη σκιά του δεσποτικού πατέρα της. Οι αμφιβολίες που για καιρό τη συνόδευαν για το ποια είναι και πού πάει, κι ας μην ήταν ορατό αυτό ως κατάσταση στο κοινό, πήγαζαν από μια εσωτερική ανάγκη να κερδίσει την αποδοχή του. Από τα «δεν είσαι αρκετά καλή» μέχρι τα «είσαι χοντρή» (!) που της έλεγε στην εφηβεία της και την έκανε να υποφέρει από κρίσεις βουλιμίας ή ανορεξίας. Ποιος είπε πως οι μεγάλοι ηθοποιοί είναι και μεγάλοι σε όλα τους;
Ακόμα και μετά το θάνατό του, δεν μπορούσε 100% να του ξεφύγει. Αυτά θα μας τα εξηγούσε καλύτερα ένας ψυχολόγος, σίγουρα πάντως συμβαίνουν. Και είναι η σύνοψη του γιατί την ένοιαζε περισσότερο πως θα γίνει συμπαθής παρά να είναι αυθεντική, στον εαυτό της κυρίως.
Και να ‘ταν αυτό το μόνο τεράστιο ψυχικό τραύμα που κουβαλάει… Ήταν 13 ετών όταν η μητέρα της αυτοκτόνησε ενώ νοσηλευόταν σε ψυχιατρική κλινική. Κάτι τέτοιο σε σημαδεύει για πάντα – αναπόδραστα και μαρτυρικά. Προς τιμήν της και άξια θαυμασμού, η Jane Fonda κατάφερε να βρει τη δύναμη να μην το αφήσει να την παρασύρει προς τα κάτω. Με την πολύτιμη βοήθεια του ολίγον τι «τρελιάρη» αδελφού της, Peter Fonda. Επίσης διάσημου ηθοποιού, βεβαίως βεβαίως.
Στην πρώτη γραμμή 50 χρόνια, από διάφορους ρόλους
Έγινε έτσι μια δυναμική γυναίκα που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή για περισσότερα από 50 χρόνια. Σε διάφορους τομείς. Με διάφορους τρόπους. Ξεκίνησε ως μοντέλο, ενώ έκανε ντεμπούτο στην υποκριτική στα 17 της, δίπλα στον πατέρα της, στο θέατρο. Στο σινεμά εμφανίστηκε πρώτη φορά στην κομεντί «Οι Γυναίκες Τρελαίνονται για τους Ψηλούς». Η πρώτη πραγματικά μεγάλη της επιτυχία ήταν το γουέστερν «Η Λησταρχίνα», δίπλα στον Lee Marvin (Όσκαρ A’ Ανδρικού Ρόλου).
Στα χρόνια που ήταν ζευγάρι με τον Vadim, θα γυρίσει την καλτ ταινία φαντασίας «Μπαρμπαρέλα» με την οποία καθιερώθηκε ως σύμβολο του σεξ. Δεν θα τον συγχωρούσε ποτέ που ενώ της είπε πως θα έκοβε μια σκηνή που ήταν γυμνή, δεν το έκανε ποτέ. Θα ακολουθήσουν αλλεπάλληλες επιτυχίες. Με Marlon Brando, Robert Redford δίπλα της – για κανέναν εκ των 2 πάντως δεν λέει καλά λόγια σήμερα.
Και το 1971 θα έρθει το πρώτο από τα δύο συνολικά της Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου. Για την ερμηνεία της στο «Η Εξαφάνιση», το 1978 το πήρε για το εξαιρετικό «Ο Γυρισμός». Ήταν τέτοια η λάμψη της που στεκόταν όρθια και δυνατή κόντρα στο φουλ συντηρητικό κόσμο τότε Hollywood. Δεν άρεσε σε πάρα πολλούς η πολιτική της δράση, το ότι δεν έπαιζε απλώς τη «χαζογκόμενα».
Κάπου εκεί πάντως, άρχισε η ίδια τις περίεργες επιλογές. Στην ουσία έβαλε στον πάγο την υποκριτική. Και έγινε σούπερ πετυχημένη… πωλήτρια. Προκάλεσε επανάσταση στην αγορά όταν έβγαλε βιντεοκασέτες γυμναστικής στα 80s, έκανε μόδα το αερόμπικ.
Ο γάμος της με τον Turner θα τσαλακώσει το προφίλ ως «προστάτιδα των αδυνάτων» – δύσκολο να το «πουλήσει» όταν ήταν δίπλα σε έναν τόσο ισχυρό επιχειρηματία. Επέστρεψε στο σινεμά, αλλά για ταινίες ανάξιες λόγου, ενώ περισσότερο απασχολούσε τις στήλες των κουτσομπολιών για τις πλαστικές της χειρουργικές επεμβάσεις.
Όταν χώρισε, το 2001, κατάλαβε πως κάπου το είχε πάρει λάθος, πως έπαιζε ένα ρόλο στην πραγματική της ζωή και καθόλου δεν της άρεσε. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. «Ζούμε περισσότερο σε σχέση με τους πατεράδες και τους παππούδες μας, δεν είναι κακό λοιπόν να ανθίζουμε σε πιο μεγάλη ηλικία», θα πει.
View this post on Instagram
Η Jane Fonda γίνεται ο πομπός που μεταφέρει το ένα μήνυμα μετά το αλλο
Άρχισε λοιπόν να τρέχει με χίλια. Θεωρώντας τον εαυτό της, πομπό. Σαν τις κεραίες που βλέπουμε στα βουνά, ένα πράγμα. Δεν είναι αυτή η πηγή ενός σήματος. Αλλά παίρνει το μήνυμα και το μεταδίδει σε ένα πολύ πιο ευρύ κοινό λόγω της διασημότητας της.
Με τι δεν έχει ασχοληθεί… Με το Παλαιστινιακό, τον πόλεμο στο Ιράκ, τα δικαιώματα των γυναικών, το περιβάλλον, την κλιματική κρίση. Διαδηλώνοντας, φωνάζοντας. Αξέχαστο θα μείνει όταν έστησε… σκηνή έξω από το Λευκό Οίκο για να κινητοποιήσει κόσμο μπρος στην απειλή της κλιματικής αλλαγής. Γυρόφερνε 4 μήνες εκεί, συνελήφθη 5 φορές, όταν της πέρασαν πλαστικές χειροπέδες η έγνοια της ήταν να δει αν αυτές είναι ανακυκλώσιμες!
«Κάθε 25 χρόνια τη συλλαμβάνουν αυτή, δεν μπορώ να το πιστέψω», μονολογούσε ο Donald Trump. Τον οποίο πάντα συνέκρινε με τον 3ο της άνδρα, Ted Turner («πρέπει και οι δύο να βίωσαν ένα βαθύ τραύμα στην παιδική τους ηλικία και έγιναν έτσι», κατά την δηλητηριώδη ατάκα της). Και θεωρούσε έναν πολύ επικίνδυνο πρόεδρο.
Σύμφωνα με όσα λέει η Jane Fonda, στόχος της είναι να πείσει τους ανθρώπους πως όλα τα ζητήματα είναι ταξικά. Δεν έχει να κάνει με το αν είσαι λευκός ή μαύρος, για παράδειγμα. Ο κοινός εχθρός, λέει, είναι αυτοί που έχουν λεφτά και εξουσία. Δίχως εξάλειψη των οικονομικών ανισοτήτων δεν θα αλλάξει τίποτα, πιστεύει. «Αν ποτέ μάθω πως είσαι κομμουνίστρια, θα είμαι ο πρώτος που θα σε καταδώσω», της είχε πει κάποτε ο πατέρας της και ποιος ξέρει, ίσως αυτός να είναι κι ένας τρόπος να τον εκδικηθεί.
Πάντως ανέκαθεν ήταν αντιδραστική, ένα όμορφο επαναστατημένο κοριτσόπουλο. Που έκανε παρέα με μέλη των Μαύρων Πανθήρων, που προκαλούσε τη συντηρητική κοινωνία με το ελευθεριακό της πνεύμα. Ένα από τα 3 παιδιά της, ο Troy Garity (από το γάμο της με τον Heyden) συνήθιζε να λέει αστειευόμενος πως «η μητέρα μου δεν χρειάστηκε ποτέ να προσλάβει νταντά για να με προσέχει. Είχε το F.B.I. για αυτή τη δουλειά».
Τα παλιά είναι… παλιά, το μέλλον είναι μπροστά μας
Έχει προίκα ένα φοβερό και τρομερό παρελθόν, αλλά δεν ζει σε αυτό. Ίσα ίσα. Δεν εξιδανικεύει το τότε, ούτε τους ανθρώπους του, ούτε τις καταστάσεις του. Πώς να ξεχάσει για (φριχτό) παράδειγμα πως μικρή είχε πέσει θύμα βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης, βρήκε δύναμη να τα πει πολλά χρόνια μετά.
Μαζί να αποκαλύψει πως κάποτε ο Γάλλος παραγωγός René Clément της είχε ζητήσει ανερυθρίαστα να δει πως είναι όταν έχει οργασμό «επειδή ο χαρακτήρας σου στο ρόλο θα έχει, και πρέπει να ξέρω εκ των προτέρων πως θα συμπεριφερθείς». Έκανε πως δεν τον κατάλαβε. Παρότι ήξερε μια χαρά τη γλώσσα του.
Fast Forward στο σήμερα: Μια 85χρονη γυναίκα που εκπέμπει φρεσκάδα και της αρέσει να δουλεύει είτε με νέους είτε με ανθρώπους που αισθάνονται τέτοιοι. Κοιτάει μπροστά, απολαμβάνει τη ζωή. Μια στάση που τη βοήθησε προ 2ετίας σχεδόν να ξεπεράσει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας ( λέμφωμα Non Hodgkin). Ακόμα και σε αυτό έδειξε την κοινωνική της ευαισθησία, λέγοντας: «Είναι κάτι ιάσιμο και είμαι τυχερή που έχω πρόσβαση σε καλούς γιατρούς και θεραπείες. Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει για όλους».
Ταυτόχρονα δεν παραλείπει την υποκριτική. Στα 7 χρόνια (2015-22) που κράτησε το τηλεοπτικό Grace and Frankie έλαβε μόνο επαίνους από κοινό και κριτικούς. Παίζοντας μαζί με την κολλητή της στην πραγματική ζωή, Lily Tomlin.
Από την Πέμπτη (6/7) επίσης, κυκλοφορεί και στα μέρη μας η ταινία «Book Club – Το Επόμενο Κεφάλαιο», πρωταγωνιστεί μαζί με τις Diane Keaton, Candice Bergen και Mary Steenburgen, σε συνέχεια του story που πρωτοείδαμε στην οθόνη το 2018. Η ιστορία αφορά στο πόσο θα πρέπει κάποιος να παλέψει για να βρει την αυτοπεποίθηση να εμπιστευτεί τις δικές του αποφάσεις, τα δικά του ένστικτα. Θα μπορούσε να είναι και η αυτοβιογραφία της, δηλαδή.
Στη συνέχεια έχει πει πως θα κάνει pause για να μαζέψει τις δυνάμεις της στις προεδρικές εκλογές του 2024. Φανταζόμαστε θα έκανε μια εξαίρεση μόνο αν τη φώναζε για δουλειά κάποιος εκ των Quentin Tarantino, Wes Anderson, τους οποίους και θαυμάζει ανοιχτά και έχει δηλώσει την επιθυμία να παίξει σε ταινία τους.
Κατά τα άλλα, ζει και τρέφεται υγιεινά, γυμνάζεται, περπατάει πολύ, διαβάζει αρκετά και περνά ποιοτικό χρόνο με τα 3 της εγγόνια. Άμα λάχει κάνει και κάνα βίντεο στο TikTok, όπως την περίοδο της πανδημίας όταν έδινε συμβουλές για να μείνει ο κόσμος fit. Ήταν, άλλωστε, η πρώτη διδάξασα. «Έχω πάντα περιέργεια για τα πράγματα. Το πιο σπουδαίο απ’ όλ’ αυτά είναι η περιέργεια», λέει.
Ποτέ δεν θυμάται να έχει νιώσει μοναξιά ή βαρεμάρα και από ερωτικής άποψης, μετανιώνει μόνο για το ότι δεν έκανε ποτέ σεξ με τον Marvin Gaye, τον θρύλο της soul που τόσο πρόωρα και τραγικά έφυγε από τη ζωή, δολοφονημένος από τον πατέρα του.
Αρκετοί λένε πως δεν είναι παρά μια ιδιότροπη μεγάλη πλούσια κυρία που δεν έχει συμφιλιωθεί με την ηλικία της και ψάχνει ακόμα απεγνωσμένα να βρει κάποιο τρόπο να ακουστεί. Τους απαντάει πως κάνει το δικό της και η συζήτηση τελειώνει. Γιατί κουράστηκε να υποκρίνεται πως είναι μια άλλη.
