Περιεχόμενα
«Κάθε βράδυ κάνω έρωτα με 25.000 ανθρώπους στη σκηνή, μετά όμως γυρίζω σπίτι μόνη…». Δεν ξέρουμε πώς, αλλά το κατάφερε κι αυτό η Τζάνις Τζόπλιν. Να συνοψίσει δηλαδή τον εαυτό της μέσα σε πολύ λίγες λέξεις. Αυτό το διττό του χαρακτήρα της. Το μεγαλειώδες on stage, το αυτοκαταστροφικό και τόσο εύθραυστο μακριά από αυτή.
Αναμφίβολα υπάρχουν πιο ποιητικοί τρόποι να το θέσουμε, προτιμάμε πάντως να το πούμε ακριβώς όπως μας βγαίνει: Φωνάρα. Από αυτές που μια φορά να ακούσεις, αρκεί. Μαγεύεσαι. Γίνεσαι κοινωνός μιας θετικής ενέργειας που άλλοι το λένε μυσταγωγία και άλλοι αγάπη.
Εκείνη την εποχή πάλι, το εκφράζανε ως «μία λευκή γυναίκα που τραγουδάει με τη φωνή μιας μαύρης». Κατανοούμε το γιατί, αυτό δεν σημαίνει και πως είναι απόλυτα ακριβές. Η Τζάνις Τζόπλιν ήταν η Τζάνις Τζόπλιν. Αυτή όριζε το περίγραμμα, αυτή ήταν, είναι και θα είναι η βάση αναφοράς, το σημείο σύγκρισης.
Έφυγε μια μέρα (4/10) του 1970. Μόλις στα 27 της – η περιβόητη αυτή κατάρα. Ασυμβίβαστη και ανήμπορη να συμβαδίσει με τα συνήθη. Με το κοινό γινόταν ένα. Το ζούσε στο 1000%. Μεταφερόταν σε έναν άλλον κόσμο την ώρα που τραγουδούσε.
Έβριζε, τραγουδούσε, έπινε, έκανε αχαλίνωτο σεξ – ό,τι δηλαδή κάθε άνδρας ροκ σταρ της εποχής. Μόνο που ήταν γυναίκα. Και αυτό ήταν στα όρια του σκανδάλου για την κατά βάση συντηρητική κοινωνία του τότε. Υπήρξε πρωτοπόρος, αυτή που άνοιξε το δρόμο για τις υπόλοιπες.
Πέτα όσο πιο ψηλά μπορείς – no matter what
Αδάμαστο πνεύμα. Που κατάφερε και άνθισε σε μια επαρχιακή μικρή πόλη του Τέξας, στο Πορτ Άρθουρ. Πώς έγινε αυτό το «θαύμα»; Επειδή, έτυχε οι γονείς της, να αποτελούν κραυγαλέα εξαίρεση στο γύρω παλαιολιθικό περιβάλλον. Της καλλιέργησαν τη φιλοδοξία ως κίνητρο. Να φύγει από αυτήν την «τρύπα». Να πάει κόντρα σε αυτό που την πνίγει. Να ανοίξει τα φτερά της.
Όπως μας διδάσκει η μυθολογία και η ιστορία του Ίκαρου, μερικές φορές αυτό είναι το κόστος της ελευθερίας. Πετάς ψηλά, καταλήγεις να καίγεσαι. Η Τζάνις Τζόπλιν τουλάχιστον έκανε αυτό που την πρόσταξε η καρδιά της.
Οι αποδράσεις της σε γύρω μεγαλουπόλεις, από το Όστιν ως τη Νέα Ορλεάνη, την έκαναν να πειστεί πως είχε δίκιο: Η ζωή δεν ήταν αυτό που έκαναν οι άλλοι στο «χωριό». Η ζωή ήταν άλλο πράγμα. Με άπειρες δυνατότητες. Η μουσική ήταν το κλειδί για να απελευθερωθεί πλήρως. Οι 2 αγάπες της, επίσης. Πρώτα ήταν η Οντέτα – λάτρεψε τη φωνή της Αμερικανίδας τραγουδίστριας και ακτιβίστριας, έβαλε στόχο να της μοιάσει. Και μετά το Southern Comfort. Το ποτό που θα γίνει μαζί το τοτέμ και η κατάρα της.
Όταν πήγε στο Πανεπιστήμιο στο Όστιν, στην Καλών Τεχνών, βίωσε μια πολύ άσχημη στιγμή. Την κορόιδεψαν, κάποιοι φοιτητές, ότι ήταν άσχημη – τόσα ξέρανε, τόσα λέγανε. Η Τζάνις Τζόπλιν πληγώθηκε βαθιά. Θυμήθηκε και το ανάλογο bullying που είχε υποστεί στο σχολείο. Ο εγωισμός της δεν άντεχε την απόρριψη, ήταν έτσι φτιαγμένη που ήθελε συνέχεια και μόνο κομπλιμέντα. Έκλαψε γοερά. Και ήταν κάτι πολύ σπάνιο να τη βλέπει κανείς να λυγίζει.
Η φυγή για έναν άλλο κόσμο – από κάθε άποψη
Τότε πήρε την απόφαση να παρατήσει τις σπουδές και να κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Να δει τον κόσμο, αλλιώς. Πήγε στο Σαν Φρανσίσκο και αυτό ήταν. Εκεί μπορούσε να είναι ο εαυτός της. Δεκάρα δεν έδιναν για το τι φορούσε, κανείς δεν κορόιδευε τις απόψεις της, τις ερωτικές της προτιμήσεις – πήγαινε και με γυναίκες, όταν το ήθελε. Ήταν, γαρ, ελεύθερη.
Άρχισε να τραγουδάει σε μαγαζιά της πόλης, στόμα με στόμα η φήμη της άρχισε να εξαπλώνεται. Τότε όμως είχε αρχίσει να φαίνεται πως δεν είχε κανένα αυτοέλεγχο με το ποτό και τις ουσίες. Μετά από προτροπή φίλων της, επέστρεψε στο Πορτ Άρθουρ για να πατήσει λίγο φρένο στις καταχρήσεις. Αλλά πώς να ζήσεις ξανά στο σκοτάδι όταν έχεις δει πώς μοιάζει ο ήλιος; Όσο επικίνδυνος κι αν αυτός είναι όταν πετάς κοντά του…
Γύρισε λοιπόν στο Σαν Φρανσίσκο. Για μια οντισιόν σε μια μπάντα. Τους Big Brother and the Holding Company. Πήγε φοβισμένη, αλλά μόλις ανέβηκε να τραγουδήσει, η μαγεία έκανε τα υπόλοιπα. Ξεκίνησε έτσι μια ξέφρενη πορεία για την Τζάνις Τζόπλιν. Γρήγορη, υπερβολικά.
Το αλκοόλ και τα ναρκωτικά έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς της με τον αρρωστημένο τρόπο που μόνο ο εθισμός προκαλεί. Παραλλήλως γινόταν μια σούπερ σταρ της ροκ, η πρώτη γυναίκα τέτοια. Ο κόσμος ξετρελαινόταν μαζί της, επειδή πέρα από τη φωνή έβλεπε και την αυθεντικότητα. Δεν υπήρχε τίποτα το προσποιητό.
Όλη η προσοχή των media ήταν πάνω της. Αυτό γέννησε μεγάλες εντάσεις στην μπάντα. Τσακωμούς. Ζήλειες. Γενικώς επικρατούσε μια «ροκ εν ρολ» τρέλα στη ζωή της. Πολλά τα θρυλικά επεισόδια. Όπως τότε που χτύπησε με ένα μπουκάλι κρασί στο κεφάλι τον Τζιμ Μόρισον (άλλος ένας του «κλαμπ των 27») σε μια βραδιά που και οι δύο ήταν «κόκκαλο».
Κατά την ηχογράφηση του άλμπουμ, Cheap Thrills, το συγκρότημα έμενε στο διαβόητο ξενοδοχείο Chelsea της Νέας Υόρκης – που γινόταν το «έλα να δεις». Εκεί, συνάντησε έναν επίδοξο τραγουδοποιό, ο οποίος απαθανάτισε το one night stand τους στο τραγούδι του Chelsea Hotel #2. Λέοναρντ Κοέν, τον λέγανε…
Μπορεί η ροπή της προς τις καταχρήσεις να ήταν ανεξέλεγκτη, αλλά όταν ήταν για δουλειά, η Τζάνις Τζόπλιν δούλευε σκληρότερα από κάθε άλλον. Μέχρι τα ξημερώματα έμενε στο στούντιο, την εποχή της ηχογράφησης του Cheap Thrills. Το άλμπουμ που περιέχει τραγούδια όπως το Ball and Chain, το Summertime και το Piece of My Heart έγινε επιτυχία, έφτασε στο Νο1 των τσαρτ και έμεινε εκεί για 8 εβδομάδες. Οι Big Brother and the Holding Company πάντως είχαν ήδη διαλυθεί όταν συνέβη αυτό.
Η σπίθα της Τζάνις Τζόπλιν θα καίει για πάντα
Η εμφάνισή της στο Γούντστοκ, στις 16 Αυγούστου του 1969, θα μνημονεύεται για πάντα. Σαν ξωτικό βγήκε στη σκηνή, η ερμηνεία της δεν ήταν από αυτή εδώ τη γη. Το αλκοόλ και η ηρωίνη κυλούσαν στο αίμα της, ενώ η μουσική ήταν το όχημα και η φωνή της το καύσιμο για ένα ταξίδι δίχως όρια στο μουσικό γαλαξία, σε ροκ και μπλουζ soundtrack.
Με το νέο της γκρουπ, τους Kozmic Blues Band δεν βρήκε ποτέ χημεία. Πήγε στη Βραζιλία, το 1970, σε μια ακόμα προσπάθεια να γλιτώσει από τα ναρκωτικά – τα κατάφερε μόνο για λίγο. Γυρνώντας στις ΗΠΑ πήγε και σε κλινική αποτοξίνωσης από το αλκοόλ ενώ ξεκινούσε ηχογράφηση για αυτό που δεν το ήξερε προφανώς, αλλά θα ήταν το τελευταίο της άλμπουμ, το Pearl – θα γινόταν και το παρατσούκλι τους. Με τους Full Tilt Boogie Band.
Πάλευε με τον εαυτό της, την εικόνα της. Από τη μία, σε στιγμές αδυναμίας ή κυνικού ρεαλισμού αν προτιμάτε, ήθελε να «σοβαρευτεί», ονειρευόταν πως κάνει οικογένεια και έχει μια ήρεμη, απλή ζωή. Από την άλλη, έβγαζε σπυράκια στο «συνηθισμένο». Και ένιωθε πως έχει μια ιερή ευθύνη προς το κοινό της να μην τους προδώσει. Να συνεχίσει να είναι αυτή η πηγή ελευθερίας που τόσες γυναίκες ειδικά, είχαν ανάγκη να βλέπουν από αυτήν για να αντλούν δύναμη και κουράγιο.
Τεράστιο βάρος για τον εύθραυστο ψυχισμό της. Στις 4 Οκτωβρίου του 1970 βρέθηκε νεκρή. Από υπερβολική δόση ηρωίνης. Δύο εβδομάδες μετά το θάνατο του Τζίμι Χέντριξ από τον ίδιο λόγο – κι αυτός 27 ετών. Την τελευταία της μέρα σε αυτόν τον κόσμο άκουγε μετά μανίας ένα κομμάτι που είχε γράψει το συγκρότημα – το ότι αυτό λεγόταν Βuried Alive in the Blues σε κάνει να ανατριχιάζεις στο μακάβριο της σκέψης. Το Pearl κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα ροκ άλμπουμ όλων των εποχών.
Παρά μια τραγικά σύντομη ζωή, η Τζάνις Τζόπλιν είχε τεράστιο αντίκτυπο στη μουσική ιστορία, ανοίγοντας το δρόμο για αμέτρητες γυναίκες. Ήταν μια λευκή γυναίκα που τραγουδούσε τα μπλουζ, ένα κατά δήλωσή της «ασχημόπαπο» που τόλμησε να βάλει τον εαυτό της στο επίκεντρο και να αρνηθεί τους συμβιβασμούς. Πέταξε ψηλά, πολύ ψηλά. Κι αν κάηκε, ήταν η σπίθα από τη φωτιά της που έμεινε στον κόσμο, να καίει για πάντα.
