Περιεχόμενα
Αν έχει τύχει να δείτε το ντοκιμαντέρ Miles Davis: Birth of the Cool, στο Netfix βρίσκεται, το ξέρετε: Ο Μάιλς Ντέιβις δεν ήταν καθόλου μα καθόλου cool ως άνθρωπος. Μπορεί να έχει ένα κάρο δικαιολογίες, πιο σωστά αιτιολογήσεις, για τη συμπεριφορά του. Ουσία είναι πως συχνά ξεπερνούσε τα όρια, συχνά γινόταν κακός με τους άλλους.
Κάθε φορά πάντως που έπιανε την τρομπέτα του μεταμορφωνόταν. Γινόταν η προσωποποίηση του καλού, του ευλογημένου. Όχι άσχημα γι’ αυτόν που αποκαλούσαν και «Πρίγκιπα του Σκότους». Ήταν μαγικός ο τρόπος που έπαιζε. Ανόμοιος με οτιδήποτε άλλο είχε ακουστεί. Είδε και έκανε πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούσαν καν να φανταστούν.
Θα είναι πάντα ένας από τους σπουδαιότερους μουσικούς όλων των εποχών. Ένας άνθρωπος που επηρέασε και εξέλιξε την τζαζ όσο ελάχιστοι, τη μουσική εν γένει. Το Birth of the Cool για παράδειγμα, είναι ένα αριστούργημα-άλμπουμ που δύσκολα θα ξεπεραστεί ποτέ.
Ο μεγάλος καλλιτέχνης δεν είναι απαραίτητα και μεγάλος ως άνθρωπος. Ο Μάιλς Ντέιβις κουβαλούσε πολλούς «δαίμονες». Έβραζε πάντα το μέσα του. Η διέξοδός του ήταν οι νότες, μέσα από την τρομπέτα του. Μόνο τότε ένιωθε ήρεμος, μόνο τότε ένιωθε «εντάξει».
Παρακάτω έπονται μερικές άγνωστες, έστω όχι τόσο γνωστές, ιστορίες από τη ζωή του. Θα βοηθήσουν, φρονούμε, να κατανοήσουμε καλύτερα το ποιος ήταν και γιατί ήταν έτσι. Το ταλέντο πάντως δεν θα μπούμε καν σε διαδικασία να προσπαθήσουμε να το εξηγήσουμε. Δεν έχουμε τη γνώση να μπούμε σε υπερφυσικά φαινόμενα, έξω από αυτόν τον κόσμο, έξω από οτιδήποτε (νομίζουμε πως) ξέρουμε.
Μάιλς Ντέιβις: Αγνωστες ιστορίες από τη ζωή του
Η τρομπέτα και η Γαλλία, τα φάρμακα της ηρεμίας
Όταν ήταν μικρός έπαιρνε την τρομπέτα του, πήγαινε στο δάσος, άκουγε τα ζώα και προσπαθούσε να μιμηθεί τις φωνές τους με το πνευστό του. Για να μάθει κλασικές τεχνικές στην τρομπέτα, κι ενώ δούλευε ήδη ως επαγγελματίας μουσικός, πήρε την απόφαση να πάει στη φημισμένη σχολή Juilliard. Γιατί αυτό ήταν περίεργο; Γιατί εκείνο τον καιρό ήταν μια σχολή για λευκούς και στον κόσμο του, ήταν ένα τεράστιο ρίσκο που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τον ήχο του.
Πήγε στο Παρίσι το 1949 και με τη μία ένιωσε οικεία. Σε σχέση με το ρατσισμό που είχε βιώσει στις ΗΠΑ, η Γαλλία του φάνηκε παράδεισος. Εκεί δεν ένιωθε παρίας, δεν ένιωθε παρείσακτος. Τα έφτιαξε με την ηθοποιό Ζιλιέτ Γκρέκο, ο έρωτας άνθισε μεταξύ τους παρότι ο ένας δεν μιλούσε τη γλώσσα του άλλου. Μέσω αυτής της σχέσης μπήκε σε έναν εκλεκτό κύκλο δημιουργικών ανθρώπων, όπως ο Πάμπλο Πικάσο και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.
Κακοποιητικός…
Είχε δύσκολη παιδική ηλικία, οι γονείς του τσακωνόντουσαν συχνά. Για κάθε αφορμή. Μια εξ αυτών ήταν στα 13α του γενέθλια αν θα του πάρουν βιολί ή τρομπέτα. Ο πατέρας του έδερνε τη μητέρα του, μια φορά τη χτύπησε τόσο δυνατά που της έσπασε τα δόντια.
Δυστυχώς αντί να αποκηρύξει, ως έπρεπε, αυτό το παράδειγμα, το ενστερνίστηκε. Και έγινε, όταν μεγάλωσε, και ο ίδιος ένας βίαιος άνδρας, ένας «τέρας» που χτυπούσε τις συντρόφους του, ξεσπώντας πάνω τους τα νεύρα του. Ήταν ζηλιάρης, κτητικός και χειριστικός. Κακοποιητικός, με μια λέξη.
Ήταν ένας οργισμένος άντρας, που επιζητούσε την απομόνωση. Ακόμα και αυτή η τόσο χαρακτηριστική βραχνή φωνή του ήταν αποτέλεσμα της οργής. Είχε πάθει μια σοβαρή λαρυγγίτιδα αλλά δεν άκουσε τους γιατρούς που του έλεγαν να κάνει αφωνία για 10 μέρες. Γιατί; Επειδή δεν μπορούσε να κρατηθεί και να μείνει σιωπηλός όταν ένιωθε πως τον ενοχλούσαν!
… Και ναρκομανής
Ο ρατσισμός που είχε υποστεί στη ζωή του μόνο άσχετος δεν ήταν ως προς το θυμό που τον κυρίευε συχνά πυκνά. Όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ, από τη Γαλλία, δυσκολεύτηκε πολύ να προσαρμοστεί ξανά στις συνήθειες της αμερικανικής κοινωνίας.
Τότε ήταν που κύλησε στην ηρωίνη. Ήταν πολύ σοβαρός ο εθισμός του, πόσο μάλλον καθώς συνηθιζόταν στον κύκλο του ενώ υπήρχε η παρανόηση πως αυτό τους έκανε πιο δημιουργικούς. Κατάφερε να «καθαρίσει» όταν είδε πόσο επικίνδυνο ήταν αυτό που έκανε, όταν είδε φίλους να πεθαίνουν. Συνέχισε πάντως να είναι περιστασιακός χρήστης κοκαΐνης, ενώ ήταν και αλκοολικός.
Η μεγαλύτερη χαρά του
Μετά το γυμνάσιο γνώρισε τους Ντίτζι Γκιλέσπι και Τσάρλι Πάρκερ. «Το να παίζω μαζί τους ήταν ό,τι πιο διασκεδαστικό έκανα ποτέ στη ζωή μου φορώντας τα ρούχα μου!», είχε πει κάποια στιγμή. Μαζί εκτόξευσαν την τζαζ σε πρωτοφανή επίπεδα δημιουργικότητας. Παρά την εξάρτησή του από τις ουσίες, ήταν δουλευταράς και πολύ παραγωγικός. Κάποτε ηχογράφησε τέσσερα άλμπουμ μέσα σε τρεις ημέρες!
Παρεμπιπτόντως, παρότι είχε γίνει διάσημος, παρότι έπαιζε σε μερικά από τα τοπ μαγαζιά των ΗΠΑ, συνέχισε να είναι πέφτει θύμα αστυνομικής βίας λόγω του χρώματος του δέρματός του. Κάτι που μεγάλωνε την οργή που ούτως ή άλλως ένιωθε.
Πτώση και επιστροφή, πικρό τέλος
Ο Μάιλς Ντέιβις αντιμετώπιζε την απαξίωση στην εποχή του Γούντστοκ, της άνθισης της ροκ – την οποία δεν θεωρούσε κανονική μουσική. Αλλά έκανε μια άγρια επιστροφή στο προσκήνιο στηριζόμενος στους νέους ήχους, μέσω της λεγόμενης fusion.
Αργότερα, στα 70s, βυθίστηκε σε κατάθλιψη και κλείστηκε σε ένα διαμέρισμα στο Μανχάταν, αρνούμενος να απαντήσει στο τηλέφωνο για τέσσερα χρόνια. Ωστόσο, έκανε εκ νέου comeback, τη δεκαετία του 1980, όταν ξαφνικά ήταν πανταχού παρών, ακόμα και στα talk show, ακόμα και και στο Miami Vice – έκανε guest star εμφάνιση στη δημοφιλή σειρά.
Το AIDS συνέβαλε στο θάνατο του Ντέιβις το 1991, σε ηλικία 65 ετών, αν και για πολλά χρόνια αποσιωπώταν πως ήταν άρρωστος. Όπως (αποσιωπώταν) και το γεγονός πως κάποια στιγμή προσπάθησε να αυξήσει το εισόδημά του δουλεύοντας άτυπα ως νταβατζής. Είχε όλο το λουκ άλλωστε που ταίριαζε με κάτι τέτοιο. Οι χιπ-χοπάδες του μέλλοντος από ποιον νομίζετε πώς επηρεάστηκαν στιλιστικά;
Το «τρολάρισμα» στον Μπιλ Έβανς
Ο Μπιλ Έβανς ήταν ένας πιανίστας, που έπαιζε μαζί με τον Μάιλς από το 1958 ως το 1959. Ο Ντέιβις τον γούσταρε και για τον τρόπο που έπαιζε, αλλά και επειδή ήταν ένας ήσυχος τύπος. Βασικά, ο Έβανς ήταν πολυ ντροπαλός και δεν ανοιγόταν εύκολα.
Οπότε ο Μάιλς αποφάσισε να κάνει κάτι για να τον βγάλει από το καβούκι του. Μια μέρα, τον πήρε σιμά του μετά από μια πρόβα και τον ρωτάει: «Λοιπόν Έβανς ξέρεις τι πρέπει να κάνεις για να παραμείνεις σε αυτήν την μπάντα, έτσι δεν είναι;». Η απάντηση ήταν η αναμενόμενη: «Όχι Μάιλς, τι πρέπει να κάνω;». «Κοίτα Μπιλ, πρέπει να κάνεις σεξ με όλη την μπάντα, είμαστε όλοι φιλαράκια εδώ και πρέπει να είμαστε ενωμένοι!», του λέει, με πολύ σοβαρό ύφος.
Ο Μπιλ Έβανς μένει «σέκος». Βγαίνει έξω, στον καθαρό αέρα, περνάνε 15 λεπτά – ναι κάθισε και το σκέφτηκε!- και λέει στον Μάιλς πως απλά δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Ο Μάιλς ξέσπασε σε γέλια. «Φίλε μου!», του είπε, πιάνοντας την κοιλιά του. Μόνο τότε ο Έβανς κατάλαβε πως τον «τρόλαρε»…
Γυρνώντας την πλάτη στο κοινό
Υπήρξε παροιμιώδης η άρνηση του Μάιλς Ντέιβις να επικοινωνήσει λεκτικά με το κοινό που ερχόταν να τον δει live, ήταν άλλωστε ένας από τους βασικούς λόγους που του κόλλησε και το παρατσούκλι «Πρίγκιπας του Σκότους». Μιλούσε μόνο μέσω της μουσικής.
Αν έσπαγε τη σιωπή του δεν ήταν για καλό. Όπως μια φορά που ήταν από κάτω ένας πελάτης που του ζητούσε «παραγγελιά» διάφορα κομμάτια. Αρχικά τον αγνόησε. Μέχρι που δεν κρατήθηκε: «Σκάσε π…», του φώναξε κάποια στιγμή! Ο άλλος δεν άνοιξε ξανά το στόμα του, το υπόλοιπο κοινό χειροκρότησε με θέρμη τον μουσικό χωρίς να τον θεωρήσει αγενή – ούτε καν.
Το «κράξιμο» στον Κολτρέιν
Μια νύχτα σε ένα κλαμπ, ο Τζον Κολτρέιν έκανε, κατά την πάγια τακτική του, ένα ακόμα παρατεταμένο σε διάρκεια σόλο. Ο Μάιλς δίπλα, άφριζε από θυμό. Μόλις έγινε διάλειμμα πλησίασε τον συνάδελφό του. «Γιατί παίζεις τόσο πολύ ώρα;», τον ρώτησε θυμωμένος.
«Με το που αρχίσω να φυσάω δεν ξέρω πώς να σταματήσω», δικαιολογήθηκε ο Κολτρέιν. «Δοκίμασε να βγάλεις το γαμ… το σαξόφωνο από το στόμα σου!», του απάντησε ο Μάιλς Ντέιβις, ακόμα πιο θυμωμένος. Δεν το χε δα και δύσκολο να μπει σε τέτοιο mode…
* Με πληροφορίες από nationalreview.com
Photo Credits: Unsplash/Getty Images
