Περιεχόμενα
Η πανδημία, η οποία δεν έχει ακόμα τελειώσει, με νέες μεταλλάξεις να ξεπηδούν κάθε μήνα, πέρα από τον αντίκτυπο στο υγειονομικό σύστημα της χώρας, άφησε μερικά ανυπολόγιστα ψυχικά τραύματα. Επηρέασε, επίσης, με ποικίλους τρόπους πολλά ζευγάρια ειδικά κατά τη διάρκεια του lockdown. Οι περισσότεροι έμειναν για πρώτη φορά μαζί 24 ώρες το 24ωρο, που όσο ωραίο κι αν ακουγόταν στην αρχή, απεδείχθη καταστροφικό για την «υγεία» του ζευγαριού.
Γιατί συνέβη αυτό και πώς η συνύπαρξη με τον σύντροφό σας μπορεί να κατέληξε σε έναν καθημερινό «εφιάλτη»; Κατά την διάρκεια της πανδημίας, κατακλυστήκαμε έντονα αρνητικά συναισθήματα όπως ο φόβος και ο θυμός, επισημαίνει η Ζωή Μακά, Ψυχοθεραπεύτρια και Οικογενειακή θεραπεύτρια και ο Αριστοτέλης Κοΐνης, Κλινικός Ψυχολόγος. Η πανδημία ήταν μια δυσμενής συνθήκη για όλους μας, καθώς βιώσαμε την απώλεια του ελέγχου και τον φόβο του θανάτου, ενώ ο περιορισμός και η έλλειψη κοινωνικών σχέσεων διατάραξε την εσωτερική ισορροπία.
Η διαρκής συνύπαρξη χωρίς να έχει ο καθένας τον δικό του χώρου ήταν επιβαρυντική. Αν κι ακόμα δεν υπάρχουν ακριβή νούμερα στην Ελλάδα, γιατί είναι σε εξέλιξη η πανδημία, παρατηρήθηκε αύξηση του άγχους και της κατάθλιψης. Κυρίως επιδεινώθηκαν οι σχέσεις ανάμεσα σε ζευγάρια, στην σχέση των οποίων υπήρχαν ήδη προβλήματα και ο έντονος θυμός τα έφερε στην επιφάνεια.
Ζευγάρια που είχαν καλή σχέση, συνέχισαν να παίρνουν ικανοποίηση από την σχέση τους, επισημαίνει η κ. Μακά. Τα ζευγάρια χωρίς να το θέλουν βρέθηκαν από το πουθενά πολύ κοντά, καθώς άλλαξε οριστικά το πρόγραμμα της καθημερινότητάς τους, δεν υπήρχαν οι κοινωνικοί έξοδοι και η εργασία, που αποφορτίζανε τις καταστάσεις, δημιουργώντας έτσι ένα «χάος». Οι σχέσεις έχουν αδιαμφησβήτητα αλλάξει, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις οι άνθρωποι ήρθαν πιο κοντά τόσο επικοινωνιακά, όσο και συναισθηματικά, τονίζει ο κ. Κοΐνης.
Κάποια ζευγάρια φαίνεται πως όντως αξιοποίησαν αυτή την περίοδο για να εκτιμήσουν τα καλά του συντρόφου και της σχέσης τους, αφήνοντας ασήμαντες διαφωνίες στην άκρη, ή βελτιώνοντας τη μεταξύ τους επικοινωνία και κατ’ επέκταση τη σχέση τους, καθώς αναζητούσαν την ασφάλεια και την σταθερότητα σε μια τόσο μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, εξηγεί ο κ. Κοΐνης.
Μερικοί εκμεταλλεύθηκαν τις ευκαιρίες που δημιουργήθηκαν από την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση, τα lockdown και άλλες απαγορεύσεις και διέθεσαν περισσότερο χρόνο στα αγαπημένα τους πρόσωπα, ενώ άλλοι όμως υπέστησαν και υφίστανται ισχυρές ψυχολογικές πιέσεις και την αποξένωση, σύμφωνα με την κλινική του εκτίμηση.
Συγκεκριμένα, οι σχέσεις σε ένα ποσοστό 15% των ζευγαριών δυσχεράνθηκαν γιατί συνειδητοποίησαν ότι δεν άντεχαν τη συνύπαρξη και τη φυσική παρουσία ο ένας του άλλου για 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, όπως παρατηρήθηκε από έρευνες στον ελλαδικό χώρο. Η πανδημία, με λίγα λόγια, είχε και θετικά και αρνητικά αποτελέσματα.
Τα τραύματα που άφησε η πανδημία στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων
Η ψυχική υγεία των γονιών επηρεάστηκε όχι μόνο από τα έντονα συναισθήματα που επέφερε η πανδημία, αλλά και από τα οικονομικά προβλήματα που προκλήθηκαν, επισημάνει η κ. Μακά. Ως αποτέλεσμα αυτού, επηρεάστηκαν και οι σχέσεις με τα παιδιά, καθώς πολλά νοικοκυριά βρέθηκαν σε δυσμενή θέση.
Οι γονείς έπρεπε να οργανώσουν μια νέα καθημερινότητα και να ενημερώσουν τα παιδιά τους για τον κορονοϊό, ανάλογα με την ηλικία, και να τους επισημάνουν ότι θα «χάσουν» τους φίλους και τους παππούδες τους και έγιναν υπερπροστατευτικοί. Σε κάποιες περιπτώσεις λόγω αυξημένου φόβου των γονέων και στην προσπάθεια να προστατέψουν τα παιδιά τους, αγνοούν ότι αυτά έχουν έναν δικό τους τρόπο να δέχονται πληροφορίες και η επανάληψη πληροφοριών οδηγούσε σε συγκρούσεις και θυμό.
Ο κ. Κοΐνης εξηγεί, ότι τα παιδιά έχουν γίνει πιο αγχώδη, φοβικά και έχουν κλειστεί στον εαυτό τους, λόγω του διαφορετικού τρόπου διαχείρισης των συναισθημάτων τους. Η πανδημία αποτέλεσε μια στέρηση της μετάβασης στην εφηβεία, κάτι που οδήγησε και σε συγκρούσεις με τους γονείς.
Τα παιδιά, ωστόσο, συμμορφώθηκαν με τους κανόνες πολύ πιο εύκολα από τους μεγάλους, αλλά τους στοίχισε η απομόνωση, ειδικά στους έφηβους που στην ηλικία αυτήν νιώθουν πιο κοντά με τους φίλους τους, όπως επισημαίνει η κ. Μακά. Για πολλές οικογένειες, επίσης, ο χρόνος που πέρασαν μαζί οι οικογένειες ήταν ποιοτικός, καθώς έδωσε τη δυνατότητα για δημιουργικές δραστηριότητες και εποικοδομητική επικοινωνία, επισημαίνει ο κ. Κοΐνης, τονίζοντας ότι σε περιπτώσεις, στις οποίες οι γονείς συγκράτησαν τα συναισθήματα τους και είχαν πιο σταθερές απόψεις, οι σχέσεις με τα παιδιά παρέμειναν ισορροπημένες. Στην σύσφιξη των σχέσεων βοήθησε και η συνύπαρξη με κάποιο κατοικίδιο. Οικογένειες, μάλιστα, που είχαν κάποιο, απέκτησαν ακόμα ένα, γιατί εκτός του ότι αποτελεί ένα μέλος της οικογένειας, βοήθησε στην επικοινωνία μέσω διάφορων δραστηριοτήτων.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, ωστόσο, ότι το στρες που προκλήθηκε από την πανδημία, επηρέασε αρνητικά πολλές κοπέλες, που παρουσίασαν διατροφικές διαταραχές και έφηβες μπήκαν στην ανορεξία μέσα στην καραντίνα, ένα περιστατικό που επισήμανε η κ. Μακά. Αυτό οφείλεται στην διαχείριση του άγχους, που στον καθένα, ειδικά σε κάποιον έφηβο, έχει διαφορετικό αντίκτυπο. Κάποιος μπορεί να οδηγηθεί στην παχυσαρκία ή κάποιος άλλος να παρουσιάσει διαταραχές ύπνου. Πολλοί έφηβοι επέλεγαν ανθυγιεινά σνακ, που σε συνδυασμό με την έλλειψη γυμναστικής, λόγω της επαναλαμβανόμενης έκθεσης σε μια οθόνη, είχε καταστροφικά αποτελέσματα στην υγεία τους.
Το κινητό αποτελεί πλέον για πολλούς εφήβους και νέους την «προέκταση του χεριού τους», με τις σχέσεις να δομούνται σε ένα ψηφιακό περιβάλλον και την ταυτότητα να χτίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επισημάνει ο κ.Κοΐνης. Μεγάλο ποσοστό παιδιών και εφήβων κλείστηκαν περισσότερο στο σπίτι γιατί οι κανόνες και ο κοινωνικός περιορισμός είχε παγιωθεί στο τρόπο σκέψης τους και είχε γίνει πλέον πεποίθηση.
Κάτι που πρέπει να έχουν στο νου τους οι γονείς, είναι ότι αποτελούν πρότυπα προς μίμηση για το παιδί, όπως τονίζει η κ. Μακά. Υπάρχει, λοιπόν, κίνδυνος όταν γίνεται χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ μέσα στο σπίτι, η χρήση των οποίων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της καραντίνας, να δημιουργηθεί πρόβλημα στα παιδιά της οικογένειας, καθώς είναι πιο πιθανόν να καταφύγουν στα ίδια μέσα καταπολέμησης του στρες, ακόμα και σαν ενήλικες.
Μειώθηκαν οι σεξουαλικές επαφές αλλά δεν αυξήθηκαν τα διαζύγια
Παρά τα προβλήματα που αναδύθηκαν, με βάση τα στοιχεία του Πρωτοδικείου Αθηνών, τα διαζύγια μειώθηκαν στην Ελλάδα το 2020 σε σχέση με το 2019, και το 2021 σε σχέση με το 2020, αποκαλύπτει η κ. Μακά. Μπορεί να υπάρχει μια αύξηση για αίτημα μέσω τηλεφωνικών γραμμών βοήθειας και να εκφράζουν περισσότερο την δυσφορία τους περισσότερο, ωστόσο οικονομικά δεν είναι σε θέση να υποστηρίξουν ένα διαζύγιο. Ειδικά, όταν τα ζευγάρια έχουν παιδιά, τότε πρέπει να το σκέφτονται πιο σοβαρά, καθώς μπορούν να επηρεάσουν περαιτέρω την ψυχολογία τους, που βρίσκεται σε σύγχυση λόγω πανδημίας.
Σε αντίθεση, στο εξωτερικό έχει παρατηρηθεί αύξηση στον αριθμό των διαζυγίων. Από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊου την άνοιξη του 2020, ερευνητές ξεκίνησαν να μελετούν τις σχέσεις των ζευγαριών, προσπαθώντας να καταλάβουν τι τις επηρεάζει και πόσο ικανοποίηση έπαιρναν από τις σχέσεις. Οι επιστήμονες βρήκαν πως μια σημαντική μειοψηφία (20%) βίωσε θετικές αλλαγές στην ικανοποίηση, οι περισσότεροι, όμως, βίωσαν την αρνητική πλευρά (40%) ή καμία αλλαγή (40%), επισημαίνει ο κ. Κοΐνης.
Κάτι ιδιαίτερα οξύμωρο, είναι το γεγονός ότι μειώθηκαν οι σεξουαλικές επαφές μεταξύ των ζευγαριών, παρότι δεν αυξήθηκαν τα διαζύγια. Αυτό οφείλεται κυρίως στο άγχος και στην κατάθλιψη, που καταπολεμούν αυτήν την επιθυμία. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση στα αντικαταθλιπτικά και στις διαταραχές ύπνου, που επηρεάζει ακόμα και τις γεννήσεις. Φαίνεται οι περισσότεροι να επιλέγουν το διαδικτυακό σεξ, που το θεωρούν πιο ασφαλές, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναζητούν σύντροφο πλέον μέσα από εφαρμογές. Ακόμα, η κ.Μακά τονίζει ότι η πανδημία επιδείνωσε σεξουαλικές δυσλειτουργίες, που μπορεί να προϋπήρχαν.
Φταίει η πανδημία για την έλλειψη σεξουαλικής διάθεσης;
Μάλιστα, ο κ. Κοΐνης επισημαίνει με σιγουριά, ότι δεν είναι η πανδημία καθαυτή ο επιβαρυντικός παράγοντας σε ό,τι αφορά τη σεξουαλική διάθεση και συμπεριφορά αλλά ο φόβος και η κοινωνική απομόνωση που τη χαρακτηρίζουν και τη συνοδεύουν. Αδυνατούσαν να βρουν χώρο για να συνευρεθούν με το ταίρι τους και παράλληλα να μη διακινδυνεύσουν οι γονείς και τα γηραιότερα μέλη της οικογένειας ή και οι ίδιοι. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι μια παρατεταμένη αποχή από το σεξ, η οποία αποδυναμώνει την αυτοπεποίθηση και τη διάθεσή τους, ωθώντας τους τελικά να προσανατολιστούν σε διαδικτυακούς τρόπους επικοινωνίας.
Άλλαξε τη σεξουαλική ζωή στις μακροχρόνιες σχέσεις, όπου το σεξ …σαν να χάθηκε, κυρίως στη 2η καραντίνα, καθώς η πρώτη καραντίνα δεν είχε φθείρει τόσο την ψυχολογία των ανθρώπων. Μετά την 2η καραντίνα, αυξήθηκαν στα πλαίσια της ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής τα περιστατικά θεραπείας ζεύγους, κάτι που σε ένα μεγάλο ποσοστό οφείλεται στην μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα.
Η πανδημία από μόνη της δεν θα μπορέσει, όμως, να αποτελέσει το εφαλτήριο για την λήξη μιας σχέσης. Η κρίση στα ζευγάρια είναι ένα σύμπτωμα, και για να προκύψει σημαίνει ότι κάτι προϋπάρχει, τονίζει η κ. Μακά. Πολλές φορές ενώνουν την παθολογία τους και επιλέγουν συντρόφους που έχουν κοινά. Εάν το ζευγάρι παρατηρήσει κρίση, ακόμα και κατά την διάρκεια της πανδημίας, σημαίνει ότι ήδη υπήρχαν υποβόσκοντα αίτια.
Κι όμως τα περιστατικά σωματικής βίας δεν αυξήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας
Απλά ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» και έφερε στην επιφάνεια προβλήματα, όπως και εκρήξεις θυμού. Τα συναισθήματα, όπως ο φόβος και το άγχος, που βρίσκονταν σε έξαρση κατά την διάρκεια της πανδημίας έχουν κοινό παράγοντα το στοιχείου του «μη ελέγχου» και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε αύξηση βίας ανεξαρτήτου φύλου, τονίζει ο κ. Κοΐνης.
Υπάρχει ένας διαχωρισμός, ωστόσο, μπορεί να έχει αυξηθεί η λεκτική βία ειδικά στην περίοδο της καραντίνας, αλλά η σωματική βία είναι ένα άλλο φαινόμενο. Αυτός που κακοποιεί σωματικά, έχει κακοποιηθεί στο παρελθόν, και έχει ένα συγκεκριμένο προφίλ, τονίζει η Ζωή Μακά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΙ (Κέντρο ερευνών για τα θέματα ισότητας), όντως υπάρχει αύξηση στα αιτήματα. Αυτό δεν οφείλεται στην αύξηση των περιστατικών βίας, αλλά στο ότι οι περισσότεροι σπάνε τη σιωπή τους και δεν φοβούνται να καταγγείλουν, τονίζουν και οι δύο επιστήμονες. Η αύξηση καταγγελιών δεν αφορά απαραιτήτως νέα περιστατικά, αλλά και καταγγελίες περιστατικών που προϋπήρχαν.
Οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι η πανδημία έχει οδηγήσει σε σωματική κακοποίηση. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε μια καλή επαφή με τον εαυτό μας και να τον αποδεχόμαστε, καθώς έτσι μπορεί κανείς να επικοινωνήσει καλύτερα και με τον σύντροφό του. Όταν αυτό δεν ισχύει, τότε οι στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν και να οδηγήσουν σε διατάραξη της σχέσης ή σε προβλήματα επικοινωνίας και σε ακραία φαινόμενα.
Ακόμα, συγκρούσεις μπορεί να δημιουργήθηκαν από διαφορετικές απόψεις όσον αφορά το εμβόλιο και την προέλευση του κορονοϊού. Σε κάποια μεμονωμένες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί ότι ζευγάρια χώρισαν λόγω διαφορετικών πεποιθήσεων και μπορεί να κατέληξαν σε δικαστικές διαμάχες. Η προέλευση του ιού σε συνδυασμό με την καραντίνα, όμως, ήταν απλώς η αφορμή για να εκδηλωθούν προβλήματα που υπέβοσκαν, τονίζει ο κ. Κοΐνης. Ο ίδιος περιγράφει ότι σε οικογένειες με γονείς που είχαν διαφορετικές αντιλήψεις, έχει παρατηρηθεί ότι το ζευγάρι κοιμάται σε διαφορετικά κρεβάτια ή έχει χωρίσει τον χώρο για να μην έρχονται σε επαφή ο ένας με τον άλλο.
Βέβαια, κάτι τέτοιο έχει αρνητικές επιδράσεις στην ψυχολογία του παιδιού, καθώς δημιουργείται η αίσθηση της «διχοτόμησης της οικογένειας». Τα παιδιά μπερδεύονται, τους παίρνουν διπλά μηνύματα και μπορεί να βγάζουν αυθαίρετα συμπεράσματα, οδηγώντας τα σε σύγχυση. Τα μικρά παιδιά έρχονται στο δίλημμα του «ποιου γονιού θα υποστηρίξουν» και είναι έντονο το αίσθημα της απόρριψης από κάποιον γονιό, όπως επισημαίνει στην συνέχεια.
Γενικά, η πανδημία βοήθησε σε μερικούς τομείς, και οφείλουμε να δούμε το κομμάτι από αυτήν. Μέχρι και η ρήξη μιας σχέσης έχει κάποιο όφελος, αφού πολλά ζευγάρια μπορεί να ήρθαν αντιμέτωπα με την αλήθεια, να είδαν κρυφές πλευρές του συντρόφου τους και έμαθαν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Δεν πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισοάδειο, καθώς όλα τα τραύματα, ακόμα και αυτά στην ψυχική υγεία μπορούν να θεραπευτούν, καταλήγει τελικά η κ. Μακά.
Διαβάστε επίσης στο intronews.gr:
Αν υπερασπίζεσαι κάποιον ανάλογα με το φύλο του, αυτό δε λέγεται σεξισμός;
H Tάνια έκανε άμβλωση λίγο πριν τα 18 και ήταν η «καλύτερη απόφαση της ζωή της»
