Περιεχόμενα

  1. Ένας «Νονός» ξέρει το πώς – Πώς διοικεί ο Πατ Ράιλι
  2. Πώς εξελίχθηκε σε βάθος χρόνου, πώς προσαρμόστηκε στις νέες προκλήσεις
  3. Πατ Ράιλι: Όλοι του οι ρόλοι
  4. Γιατί αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο κατόρθωμα του Πατ Ράιλι
  5. Το θαύμα των Χιτ που κερδίζει καρδιές και χειροκρότημα
  6. Σήκωσε το ανάστημά του, ποτέ δεν έπαψε να αναζητά την (αυτό)βελτίωση

Από ιστορίες άλλο τίποτα. Για όλα τα γούστα, για κάθε περίσταση. Τόσες δεκαετίες στο χώρο, τόσα χρόνια στην κορυφή, πώς να γίνει αλλιώς; Πιο σωστό όμως, μας φαίνεται να πούμε, πως ο αξιότιμος Πατ Ράιλι συνιστά ο ίδιος ιστορία ολάκερη. Είναι ένας μύθος του παγκόσμιου μπάσκετμπολ. Που δεν σταματά να γιγαντώνεται ως legacy σε βάθος χρόνου.

Μετά την επική πρόκριση των Μαϊάμι Χιτ επί των Μπόστον Σέλτικς, θα δώσει το παρών για 19η φορά σε τελικούς του ΝΒΑ. Είτε ως παίκτης (3 φορές), είτε ως προπονητής (10), είτε -πλέον- ως παράγοντας (6). Μιλάμε δηλαδή για το 1/4 των συνολικών τελικών, όλων των εποχών (24,7% για την ακρίβεια). Το 1947 άρχισε η καταμέτρηση, όταν εκείνος ήταν μωράκι 2 ετών. Και τα φετινά ΝΒΑ Finals θα είναι τα 77α στα χρονικά.

Δεν μπορείς παρά να υποκλιθείς στο μεγαλείο. Να γράψεις τη λέξη ΣΕΒΑΣΜΟΣ με κεφαλαία γράμματα. Τόση επιτυχία και σε τόσο βάθος χρόνου, αλήθεια, πώς εξηγείται;

«Πρέπει να στρώσεις τον κώλο σου και να δουλέψεις. Να είσαι συνεχώς στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος», έχει μοιραστεί γενναιόδωρα τη συνταγή, παλαιότερα, ο ίδιος ο Πατ Ράιλι. Εύκολο βέβαια να το λες, δύσκολα το κάνεις. Κι αυτό ξεχωρίζει τους καλούς από τους σπουδαίους. Η θεωρία που γίνεται πράξη. Το πώς.

Ένας «Νονός» ξέρει το πώς – Πώς διοικεί ο Πατ Ράιλι

Πλέον και έχοντας τη θέση του προέδρου, προσπαθεί να είναι όσο το δυνατόν πιο μακριά από τα φώτα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως το ζει λιγότερο. Απλά θεωρεί πως έτσι είναι πιο σωστό να λειτουργεί ένα αφεντικό. Επιβλέποντας μεν τα πάντα, αλλά δίνοντας και χώρο στους υφιστάμενους να κάνουν τη δουλειά τους. Θα επέμβει μόνο όταν πρέπει. Επειδή ακριβώς (θα) είναι σπάνιο, γίνεται πολύ πιο αποτελεσματικό.

Λέει πολλά η παρακάτω ιστορία. To 2013, αντιπροσωπεία παικτών, της οποίας επικεφαλής λέγεται πως ήταν ο ΛεΜπρον Τζέιμς μετέβη το γραφείο του Ράιλι, ζητώντας την κεφαλή του κόουτς Έρικ Σποέλστρα επί πίνακι. Δεν τους απάντησε εκείνη τη στιγμή. Μετά από λίγο, κατέβηκε στο παρκέ και ζήτησε από όλους τους παίκτες να συγκεντρωθούν για να τους μιλήσει.

«Δεν θα έρθετε ποτέ ξανά στο γραφείο μου να μου πείτε να απολύσω έναν προπονητή». Αυτό. Τίποτα άλλο. Αρκούσε και με το παραπάνω για να λήξει το θέμα. Ειδικά καθώς συνοδευόταν με ένα τόνο φωνής κι ένα βλέμμα που πάγωνε το αίμα στους επίδοξους στασιαστές. Όταν το παρατσούκλι σου είναι «Νονός», μάλλον έχεις και τον τρόπο σου να περνάς τα μηνύματα που θέλεις…

Πώς εξελίχθηκε σε βάθος χρόνου, πώς προσαρμόστηκε στις νέες προκλήσεις

Τον βλέπεις και τώρα πως εισπράττει την επιτυχία. Φαινομενικά ατάραχος, εκπέμποντας μια αύρα ανθρώπου που κατέχει ένα υπέρτατο μυστικό. Γελάει χωρίς να πανηγυρίζει. Κουνάει τα μάτια του αλλά δεν κινείται. Ένας γκριζομάλλης «ζεν» κατακτητής της κορυφής.  

Μετά από τόσα χρόνια στο χώρο, είναι ασφαλές να πούμε πως δεν υπάρχει κάτι ικανό να τον κάνει να χάσει τον παροιμιώδη έλεγχο των συναισθημάτων του. Δεν είναι άλλωστε πια ο συχνά εκρηκτικός κόουτς που θυμόμαστε στους Νικς, στους Χιτ ή στους Λέικερς.

Που είχε αποκαλέσει ειρωνικά «Αυτού Εξοχότητα» τον Μάικλ Τζόρνταν για να στηλιτεύσει την κατά τη γνώμη του ασυλία που απολάμβανε ο Air από τους διαιτητές. Που είχε κάνει λεκτική επίθεση στον κομισάριο τότε του ΝΒΑ, Ντέιβιντ Στερν πετώντας το αμίμητο: «Πέρασα όλο το Σαββατοκύριακο στον πρωκτολόγο να προσπαθεί να μου αφαιρέσει αυτό που το ΝΒΑ μου έβαλε στον πισινό μου!»

Μεγαλώνοντας, εξελίχτηκε, προσαρμόστηκε. Ξέρει άλλωστε το παιχνίδι τόσο καλά, από όλες τις πλευρές. Εντός κι εκτός γηπέδων. Η διάρκεια του στο χρόνο σε πρωταγωνιστικό ρόλο είναι εντυπωσιακή, μοναδική. Η ποικιλία του, επίσης.

Ο Τζέρι Γουέστ ήταν θρυλικά πετυχημένος ως παράγοντας στους Λέικερς, αλλά ως κόουτς δεν άντεξε περισσότερο από τρεις σεζόν. Ο Φιλ Τζάκσον μπορεί να έχει περισσότερους τίτλους ως προπονητής (11 Vs 5) αλλά δούλεψε μόνο με all star ρόστερ και απέτυχε οικτρά όταν δοκίμασε να γίνει παράγοντας, ως πρόεδρος των Νικς.

Πατ Ράιλι: Όλοι του οι ρόλοι

Η version του Πατ Ράιλι ως παίκτης, στα 70s, ήταν ξεκάθαρα αυτή του ρολίστα. Ο τύπος που έκανε τη βρώμικη δουλειά για τους άλλους. Πολύτιμος, αλλά όχι ο καθοριστικός, αυτός που θα έκανε τη διαφορά.

Με το που φόρεσε το κοστούμι του προπονητή, όλα άλλαξαν. Έγινε, φρόντισε να γίνει, αυτός το επίκεντρο της προσοχής. Ο Μάικλ Ντάγκλας αυτόν είχε ως πηγή έμπνευσης για να χτίσει το χαρακτήρα του ως Γκόρντον Γκέκο στο Wall Street του 1987. Αυτόν και τα Armani κοστούμια του, το σήμα κατατεθέν του. Μαζί με το επιμελώς χτενισμένο και «παστωμένο» στο τζελ, λείο μαλλί του.

Ας τα βάλουμε κάτω, αξίζει. Είναι, λοιπόν, η 19η του φορά στους τελικούς. Η 19η, το ξαναλέμε μπας και το χωνέψουμε. Έπαιξε στους εξαιρετικούς Λέικερς που πήγαν τελικό το 1972 και το 1973, την πρώτη φορά πήραν και την κούπα.

Στους Λέικερς ήταν προπονητής της εποχής του Showtime, από το 1981 ως το 1990, κατακτώντας 4 πρωταθλήματα με τους Μάτζικ Τζόνσον και Καρίμ Αμπντούλ-Τζαμπάρ ως πρώτα βιολιά. Ναι, είχε dream team για να δουλεύει, αλλά της έδωσε το απαραίτητο μέταλλο για να αξιοποιήσει όλο το εύρος των δυνατοτήτων της. Νωρίτερα, το 1980 είχε πάρει ακόμα ένα δαχτυλίδι ως βοηθός προπονητή.

Μετέπειτα, στα 90s, έκανε τους Νικς να μετράνε ξανά ως μέγεθος– ποτέ του πάντως δεν χώνεψε πως δεν τους χάρισε ξανά ένα πρωτάθλημα, η ήττα από τους Ρόκετς στα Finals του 1994 ακόμα του κάθεται στο λαιμό, «θα είναι το παντοτινό μου βάσανο» όπως γλαφυρά το έχει θέσει.

Και με το που γύρισε ο αιώνας, μετέτρεψε το ως τότε ανυπόληπτο Μαϊάμι σε σπουδαίο μέγεθος με 3 πρωταθλήματα – ενδεχομένως και 4, σύντομα θα μάθουμε. Προπόνησε τους Χιτ του Σακίλ, του Γουέιντ και του Μόρνινγκ στον πρώτο τους τίτλο, το 2006. Ήταν ο διοικητικός αρχιτέκτονας της υπερομάδας τoυ Big-Three (ΛεΜπρον, Γουέιντ, Μπος) που είχε 4 σερί τελικούς, τους 2 με happy end.

Αλλά όλες αυτές οι ομάδες ήταν στα φαβορί. Το 2020 πρώτα και φέτος ξανά, οι Χιτ φτάνουν σε ένα σημείο που κανείς δεν περίμενε. Μόνο οι Σανς του 1976, στους οποίους αγωνίστηκε την τελευταία του σεζόν ως παίκτης, ήταν ίσως μεγαλύτερη έκπληξη στο σύνολο της καριέρας του.

Γιατί αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο κατόρθωμα του Πατ Ράιλι

Οι Χιτ του σήμερα έχουν 7 παίκτες που δεν έγιναν ποτέ ντραφτ. Αυτοί έμαθαν πως τίποτα δεν σου χαρίζεται σε αυτή τη ζωή. Έμαθαν να παλεύουν με νύχια και με δόντια για μια θέση στον ήλιο. Και ο Ράιλι αυτό ακριβώς το «μάτι που γυαλίζει» ξεχώρισε όταν τους διάλεξε. Ένας καλός στρατηγός ξέρει τι κάνει τον ιδανικό στρατιώτη. Καθότι γνωρίζει, το έχει δει μυριάδες φορές, πως τη διαφορά δεν την κάνει μόνο το ταλέντο. Την κάνει η θέληση. Η όρεξη.

Κι έπειτα, είναι άνθρωπος που προστατεύει και στηρίζει αυτούς που αγαπά. Τον Σποέλστρα αυτός τον διάλεξε το 2008, ως αντικαταστάτη του στους πάγκους. Μετά από 15 χρόνια, είναι ακόμα εκεί, τον εμπιστεύεται τυφλά, μιλάνε σαν ένα σώμα, μια φωνή. Λειτουργεί με δεσμούς εμπιστοσύνης ο Ράιλι, φαίνεται και από το ότι είναι παντρεμένος εδώ και 53 χρόνια με την ίδια γυναίκα, την Κρις Ρόντρστρομ.

Ασπάστηκε και αγκάλιασε το να μην είναι παντού πρώτη μούρη μόλις άφησε την προπονητική. Είχε την οξυδέρκεια και τη σύνεση να εξελίσσει τον εαυτό του και το ρόλο του. Έγινε το αφεντικό που πάντα ήθελε, το αφεντικό που πιστεύει ότι πρέπει να είναι. Μένει στο παρασκήνιο. Και κάνει εκεί τη δουλειά του.

«Οι παίκτες έρχονται και φεύγουν, ακόμα και οι μεγάλοι παίκτες. Όταν ο ΛεΜπρον έφυγε (σ.σ.: 2014), ήταν σοκ και για μένα και την ομάδα, ασχέτως αν είχε δίκιο ή άδικο. Αλλά ο τρόπος λειτουργίας δεν άλλαξε. Κάποιες χρονιές είναι καλές, άλλες όχι, αλλά δεν αλλάζει ποτέ ο τρόπος που κάνεις τη δουλειά σου», έχει πει.

Μισή αλήθεια. Ποτέ του δεν συγχώρησε τον τρόπο που έφυγε ο Τζέιμς, τον θεώρησε φυγόπονο και ότι ενώ είχε ρόλο καπετάνιου, εγκατέλειψε πρώτος το καράβι. Ήταν έξαλλος τότε. Μετέτρεψε την οργή σε κίνητρο. Πήρε το μάθημά του και προϊόντος του χρόνου άλλαξε τακτική, αφήνοντας κατά μέρος το κυνήγι των σταρ και ψάχνοντας περισσότερο παίκτες-εργάτες.

H ομάδα εκείνη του ΛεΜπρον ήταν συνυφασμένη με την αλαζονεία, μια μάζωξη αστέρων που έλεγαν πως θα κυριαρχήσουν στον πλανήτη ΝΒΑ για τα επόμενα πολλά χρόνια. Δεν τη γούσταραν οι ουδέτεροι. Πώς να συμπαθήσεις το σνομπ, το «ψηλομύτικο»;

Το θαύμα των Χιτ που κερδίζει καρδιές και χειροκρότημα

Ενώ τώρα είναι αλλιώς. Οι Χιτ του σήμερα είναι ένα μεγάλο… χιτ καρδιάς. Αυτή τη φορά ο «Νονός» έχτισε το ρόστερ διαφορετικά. Δεν είναι όλοι για να παίξουν στο Μαϊάμι. Αλλά όσοι είναι εκεί, είναι επειδή το αξίζουν, επειδή πέρασαν όλα τα τεστ.

Έμαθαν και αποδέχτηκαν πως δεν υπάρχει διάλειμμα στις προπονήσεις ούτε καν στις καλοκαιρινές διακοπές. Τηρούν ευλαβικά τον κανόνα του 9% ποσοστό λίπους – παραπάνω είσαι «out» μέχρι να στρώσεις. Κάνουν πράξη καθημερινά το «ένας για όλους και όλοι για έναν». Ναι, οι Ντένβερ Νάγκετς του Γιόκιτς είναι το μεγάλο φαβορί στους τελικούς. Αλλά τίποτα δεν είναι εκ των προτέρων καθορισμένο στην πιο… I love this game σεζόν των τελευταίων ετών.

Το θυμηθήκαμε με τον πλέον εύγλωττο τρόπο αυτή τη χρονιά. Οι Χιτ ξεκίνησαν από το play-in. Ηττήθηκαν από τους Ατλάντα Χοκς και έπαιξαν απέναντι στους Σικάγο Μπουλς για να βρεθούν στην 8η θέση.

Και μετά, με μειονέκτημα έδρας, απέκλεισαν κατά σειρά τους Μιλγουόκι Μπακς (4-1), Νιου Γιορκ Νικς (4-2) και Μπόστον Σέλτικς (4-3). Το προηγούμενο Νο8 που το είχε καταφέρει, ήταν οι Νιου Γιορκ Νικς, το 1999 σε κουτσουρεμένη όμως σεζόν, λόγω lockout (50 ματς κανονικής περιόδου).

Σήκωσε το ανάστημά του, ποτέ δεν έπαψε να αναζητά την (αυτό)βελτίωση

Όλος αυτός ο άθλος φέρει φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Πατ Ράιλι. Ένας 78άρης που ακτινοβολεί φρεσκάδα. Κι ας εκνευρίζεται αφόρητα όταν του θυμίζουν πόσο χρονών είναι. «Μπορώ να κάνω ακόμα περισσότερα push-up από τους περισσότερους εδώ μέσα», είχε απαντήσει κάποτε, επικά, σε μια συνέντευξη.

Γιατί ναι, η ηλικία δεν είναι αριθμός παρότι μας αρέσει να το λέμε έτσι βλέποντας τέτοιες εξαιρετικές περιπτώσεις. Έχει πάντα σημασία πόσο είσαι, κανείς δε νικά το χρόνο. Αλλά μπορείς να παρατείνεις τη «νεότητα» με διάφορους τρόπους.

Ο πιο αποτελεσματικός, είναι πια μάλλον αδιαμφισβήτητο, είναι να σ’ αρέσει αυτό που κάνεις. Και ο «Νονός» του αμερικανικού μπάσκετ λατρεύει κάθε στιγμή, κάθε δευτερόλεπτο της δουλειάς του. Από τότε που ήταν παίκτης, μέχρι τις μέρες που καθοδηγούσε ως κόουτς και τώρα που έχει το γενικό πρόσταγμα ως το μεγάλο αφεντικό.

Πώς το είχε πει κάποτε; «Ανάμεσα στην αναγνώριση και στην κριτική βρίσκεται η φήμη». Σωστό. Εν πολλοίς πάντως παραμένει αυτό το παιδί από το Σκενέκταντι, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, που έμαθε να ατσαλώνεται ακούγοντας τις αγριοφωνάρες του πατέρα του, Λίον, ενός πραγματικά πολύ αυστηρού προπονητή

«Θα υπάρξει κάποια στιγμή που θα πρέπει να σηκώσεις ανάστημα και να θέσεις εσύ τα όρια, να βγάλεις κάποιους άλλους νοκ άουτ», του είχε πει ο πρεσβύτερος της οικογένειας και φύλαξε αυτό το δίδαγμα στο μυαλό και στην καρδιά του.

Ο Πατ Ράιλι έχει περάσει την ζωή του στην κόψη του ξυραφιού μεταξύ «νίκης και δυστυχίας», όπως περίφημα το έχει πει. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Μόνο αγαλλίαση και πόνος, πάντα, χρόνο με το χρόνο, με αυτογνωσία. Ποτέ δεν σταμάτησε να αναζητά σκληρότητα, προκλήσεις. Και είναι αυτό ακριβώς που τον μετέτρεψε σε θρύλο. Με τον δικό του τρόπο. Γιατί δεν υπάρχει άλλος. Κι αν υπάρχει, αυτός απλώς δεν το(ν) ξέρει, δεν το(ν) αναγνωρίζει.

* Φωτογραφία: Getty Images