«Στη ζωή, οι μάνες κάνουν όχι μόνο όσα μπορούν, αλλά και όσα δεν μπορούν», είχε πει ο Πάτρικ Στέπτοου, ο μαιευτήρας που κατάφερε μέσω της εξωσωματικής να δώσει ζωή, εκεί που η φύση το αρνήθηκε.
Ήταν 25 Ιουλίου το 1978, όταν μετά από 12 χρόνια μελέτης, η επιστήμη κατάφερε αυτό, που μέχρι τότε έμοιαζε αδιανόητο. Ήρθε στον κόσμο το πρώτο «Θαύμα της γέννησης» ή «Το μωρό του αιώνα» όπως ονομάστηκε. Η Λουίζ Μπράουν, ήταν αποτέλεσμα της μεθόδου IVF (in vitro Fertilization) και η σύλληψη της έγινε μετά από χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών.
Η μητέρα της, ήταν η 29χρονη τότε Λίνσλεϊ Μπράουν, η οποία προσπαθούσε χωρίς αποτέλεσμα, να μείνει έγκυος από τότε που ήταν μόλις 19 ετών. Έπειτα από επανειλημμένες απογοητεύσεις που την οδήγησαν σε απόγνωση, αποφάσισε να δοκιμάσει τη μέθοδο της εξωσωματικής, η οποία βρισκόταν ακόμη σε πειραματικό στάδιο, χωρίς να έχει σημειωθεί κάποια επιτυχία.
Στις αρχές του 1977, ο Πάτρικ Στέπτοου έγραψε στο ημερολόγιο του «αυτή τη φορά νιώθω σίγουρος» και λίγους μήνες μετά, το Νοέμβριο του ίδιου έτους, η επιμονή του, άλλαξε τη ζωή της Λίνσλεϊ και μαζί την ιστορία της ιατρικής, τη στιγμή που στα νοσοκομεία δινόντουσαν οι πρώτες μάχες στον πόλεμο κατά του AIDS.
Η συγκεκριμένη εγκυμοσύνη, προκάλεσε τέτοια φρενίτιδα στον μιντιακό κόσμο, που αποφασίστηκε ο τοκετός να πραγματοποιηθεί με καισαρική τομή, τα μεσάνυκτα, κάτω από άκρα μυστικότητα. Τελικά, λίγο πριν την εκπνοή της 25ης Ιουλίου, στις 11:47 το βράδυ, ήρθε στη ζωή το μωρό που αργότερα έγινε εξώφυλλο ως σύμβολο ελπίδας.
Λίγο αργότερα ο Στέπτοου, δήλωσε: «Αμφιβάλλω αν θα ξαναζήσω ποτέ τέτοια στιγμή στη ζωή μου» μια ανησυχία που ευτυχώς δεν επαληθεύτηκε, μοιράζοντας ευτυχία σε εκατοντάδες ανθρώπους που κατάφεραν να γίνουν γονείς με τη βοήθεια του.
Η ζωή του Πάτρικ Κρίστοφερ Στέπτοου
Ο Πάτρικ Κρίστοφερ Στέπτοου, γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου το 1913 στην Οξφόρδη. Ο πατέρας του ήταν μουσικός και η μητέρα του εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός. Παρά το ταλέντο του στη μουσική και τις προσλαμβάνουσες που είχε από παιδί, ο Στέπτοου αποφάσισε να ακολουθήσει σπουδές στην ιατρική, ανοίγοντας ένα τεράστιο κεφάλαιο για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Σπούδασε στο Kings College του Λονδίνου και πραγματοποίησε την πρακτική του στο St. George’s Hospital Medical School, το Πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Λονδίνου. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρήκε εθελοντή στο Βασιλικό Ναυτικό της Βρετανίας όπου και υπηρέτησε ως χειρουργός γιατρός στο πεδίο της μάχης.
Το 1941, όταν το πλοίο στο οποίο βρισκόταν βυθίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο ανοιχτά της Κρήτης, εκείνος πιάστηκε ως αιχμάλωτος και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο της Ιταλίας από όπου και απελευθερώθηκε τελικά το 1943
Το έργο του στην ιατρική
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, άνοιξε ιατρείο στο Μάντσεστερ και λίγο αργότερα το 1951 ξεκίνησε να εργάζεται στο νοσοκομείο Oldham General and District Hospital. Εκεί, ξεκίνησε να ασχολείται έντονα με τη γυναικεία στειρότητα ενώ οι μετέπειτα έρευνες του, έγιναν αιτία διαμάχης και έντονων αντιπαραθέσεων εντός της ιατρικής κοινότητας, η οποία χωρίστηκε ανάμεσα στους υποστηρικτές της εξωσωματικής και σε εκείνους που θεωρούσαν τη μέθοδο παρέμβαση στη φύση, χαρακτηρίζοντας την τεχνική ως «αμφιλεγόμενη».
Η συνάντηση του με τον Ρόμπερτ Έντουαρντς
Σε αυτό το δαιδαλώδες και πρωτοποριακό ταξίδι ο Πάτρικ Στέπτοου δεν ήταν μόνος του. Το 1966, συνάντησε τον Ρόμπερτ Έντουαρντς στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ με τον οποίο μοιράζονταν το ίδιο πάθος για την εξωτερική γονιμοποίηση και μάλιστα είχαν αναπτύξει παρόμοιες μεθόδους. Η συνέχεια της συμπόρευσης τους ήταν συναρπαστική, αλλά και δύσκολη. Τον Απρίλιο του 1971, δημοσίευσαν για πρώτη φορά τα αποτελέσματα των ερευνών τους ζητώντας παράλληλα χρηματοδότηση για τη συνέχιση του έργου τους. Η έκθεση τους ονομάστηκε «A Matter of Life» και αντί για διθυραμβικά σχόλια, κατακρίθηκε, δαιμονοποιήθηκε και τελικά δεν κατάφερε να αποσπάσει καμία στήριξη.
Το πρόβλημα της οικονομικής ασφυξίας έλυσε προσωρινά το Ford Foundation και μερικοί προοδευτικοί Αμερικανοί που πίστεψαν στις τεράστιες προοπτικές της συγκεκριμένης μεθόδου.
Το 1972, πραγματοποιήθηκε η πρώτη εμφύτευση εργαστηριακά γονιμοποιημένου ωαρίου η οποία όμως απέτυχε όπως αντίστοιχα αποτύγχαναν και όσες ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια. Οι συνεχείς απογοητεύσεις και η ψυχολογική φθορά που αυτές του είχαν προκαλέσει, τον ανάγκασαν να ορίσει ένα χρονικό όριο μέχρι την οριστική αποχώρηση του. Ωστόσο, η ζωή τον εξέπληξε ευχάριστα και λίγο πριν την εκπνοή του 1978 τελικά τα κατάφερε.
Η αφανής ηρωίδα Τζιν Πέρντι
Οι δύο άντρες, είχαν στο πλευρό τους την εμβρυολόγο και πολύ αξιόλογη ερευνήτρια Τζιν Πέρντι η οποία σε ηλικία μόλις 23 ετών ήταν η υπεύθυνη του εργαστηρίου όπου και γινόντουσαν οι δοκιμές ενώ η απουσία της είχε ως συνέπεια τη διακοπή κάθε εργασίας. Παρά τις προσπάθειες και τις εκκλήσεις των δύο συναδέλφων της, η Πέρντι ήταν αποκλεισμένη από όλες τις τιμητικές διακρίσεις και το όνομα της δεν περιλαμβανόταν πουθενά. Τελικά, το τεράστιο έργο της και η συνεισφορά της στην ιατρική, αναγνωρίστηκαν μόλις πέρυσι, το 2022.
Καταξίωση και θάνατος
Όσες ενστάσεις κι αν είχε η ιατρική κοινότητα, η κοινωνία και οι χιλιάδες άνθρωποι που αδυνατούσαν να γίνουν γονείς, έκαναν σαφές ότι η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης ήταν ένα θαύμα της ιατρικής, αποτέλεσμα χρόνιων και επώδυνων ερευνών που πλέον άνηκε στην ανθρωπότητα.
Ο Στέπτοου, φρόντισε να παρουσιάσει το έργο του στο κοινό, παραβρισκόμενος σε πλήθος επιστημονικών ημερίδων προκειμένου να διαλύσει το μύθο γύρω από την εξωσωματική γονιμοποίηση και να ξεκαθαρίσει ότι πρόκειται για μία μέθοδο που υποβοηθά την τεκνοποίηση και δεν παρεμβαίνει στη φύση.
Η συνέχεια, είχε πλήθος βραβεύσεων, μεταξύ των οποίων το «Χρυσό Μετάλλιο» από τον Ιατρικό Σύλλογο της Βρετανίας, βραβείο από την Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών και τιμητικές διακρίσεις σε ιδρύματα.
Μάλιστα, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή στις 21 Μαρτίου το 1988 νικημένος από την επάρατη νόσο , ο Στέπτοου, βραβεύτηκε από τον επιστημονικό κόσμο, με την κορυφαία διάκριση, όταν ορίστηκε μέλος της Βασιλικής Εταιρίας το 1987. Στον Έντουαρτς, απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 2010, μόλις τρία χρόνια πριν πεθάνει.
Η εξωσωματική στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η πρώτη εξωσωματική πραγματοποιήθηκε το 1982 όπου ήρθε στον κόσμο ένα υγιέστατο κορίτσι, το 13ο στον κόσμο, που η σύλληψη του έγινε με αυτό τον τρόπο . Την περίοδο εκείνη, τα ζευγάρια που ήθελαν να υποβληθούν σε εξωσωματική, έπρεπε να απευθυνθούν σε κάποιο κέντρο του εξωτερικού κάτι που φυσικά ήταν αποτρεπτικό λόγω κόστους. Σταδιακά, αυτό άρχισε να αλλάζει και ολοένα και περισσότεροι γιατροί ξεκίνησαν να εφαρμόζουν και στην Ελλάδα την πρωτοποριακή αυτή μέθοδο.
Βέβαια, όσο ενθαρρυντικά και αν ήταν τα αποτελέσματα, «τα παιδιά του σωλήνα» άργησαν να γίνουν πλήρως κατανοητά και να υπερβούν τον συντηρητισμό και την δυσπιστία της ελληνικής κοινωνίας. Η εξωσωματική γονιμοποίηση, είναι η πρώτη ιατρική μέθοδος που δεν κατάφερε απλά να σώσει μία ζωή, αλλά να τη δημιουργήσει, ανατρέποντας για πάντα τις έως τότε ισορροπίες.
* Πηγή φωτογραφιών: Instagram