Η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, σήμανε και τον καθορισμού του ρόλου του ανώτατου αξιώματος στην πολιτική ζωή – και έλαβε χώρα σαν σήμερα, 28 Μαρτίου 1985.
Ο Σαρτζετάκης εκλέχτηκε ΠτΔ σε μια περίοδο που ακόμα διατηρούσε την πόλωση της Μεταπολίτευσης. Η εκλογή του ήταν επεισοδιακή καθώς μαζί με την ψηφοφορία για την ανάδειξή του προχώρησε και Συνταγματική Μεταρρύθμιση που περιόριζε τις αρμοδιότητες του Προέδρους της Δημοκρατίας σε αυτό που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Στο αξίωμα του Προέδρου μέχρι τότε βρίσκεται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, και πρωθυπουργός είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η συνύπαρξη των δύο για τέσσερα χρόνια ήταν σχετικά ομαλή, καθώς ο Καραμανλής δεν είχε κάνει χρήση των λεγόμενων «υπερεξουσιών» που του έδινε το Σύνταγμα του 1975. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα, αποτέλεσε το διάγγελμά του για τις ευρωεκλογές του 1984, το οποίο, μέσα σε ένα ιδιαίτερα πολωμένο κλίμα μεταξύ των δύο κομμάτων, θεωρήθηκε ως έμμεση παρέμβαση υπέρ της ΝΔ.
Κίνηση υψηλού συμβολισμού από τον Ανδρέα
Το κλίμα πριν από τις εκλογές χαρακτηρίζονταν από αβεβαιότητα καθώς είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πως ο Ανδρέας Παπανδρέου θα πρότεινε εκ νέου τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για το ανώτατο αξίωμα. Σε αυτό συνηγορούσαν ο Τύπος, η δεξιά αντιπολίτευση, ακόμα και τάσεις της μετριοπαθούς Αριστεράς.
Ωστόσο ο τότε πρωθυπουργός αιφνιδίασε, προτείνοντας για τη θέση τον Χρήστο Σαρτζετάκη, μη κυβερνητικό παράγοντα, Αρεοπαγίτη, αγωνιστή του αντιδικτατορικού αγώνα και πρωταγωνιστή στην αποκάλυψη των δραστών της δολοφονίας του Γρηγορίου Λαμπράκη, την περίοδο που στην κυβέρνηση ήταν η ΕΡΕ και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Ταυτόχρονα ανακοίνωσε την έναρξη της διαδικασίας για την αναθεώρηση του Συντάγματος ώστε, όπως δήλωνε στην εισήγησή του στην Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, «να καθιερωθεί πραγματική κοινοβουλευτική δημοκρατία στον τόπο» εξαλείφοντας τα «αντιδημοκρατικά στοιχεία» του Συντάγματος του 1975.
Η επιλογή του Σαρτζετάκη ήταν μία κίνηση υψηλού συμβολισμού, που εξασφάλιζε στο ΠΑΣΟΚ τη συναίνεση της Αριστεράς αλλά και πολιτικά οφέλη καθώς έτσι αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο τα αντιδεξιά αντανακλαστικά μεγάλης μερίδας των πολιτών και τη συσπείρωση τους στο πρόσωπό του, κερδίζοντας άνετα και τις επόμενες εκλογές.
Η επεισοδιακή εκλογή
Αμέσως μετά τη δημόσια πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας του Χρήστου Σαρτζετάκη, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε από τη θέση και ο Πρόεδρος της Βουλής, Ιωάννης Αλευράς, ανέλαβε προσωρινά την αναπλήρωσή του και την άσκηση των Προεδρικών καθηκόντων.
Στις 17/3/1985 διεξήχθη η πρώτη ψηφοφορία για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας όπου ο Σαρτζετάκης έλαβε 178 ψήφους, πλην όμως γεννήθηκε μείζον συνταγματικό θέμα για το επιτρεπτό ή μη της συμμετοχής στην ψηφοφορία του αναπληρωτή Προέδρου της Δημοκρατίας και Προέδρου της Βουλής, Ιωάννη Αλευρά, λόγω της βουλευτικής του ιδιότητας. Η Βουλή αποφασίζει τελικά ότι ο αναπληρωτής του Προέδρου της Δημοκρατίας είχε δικαίωμα ψήφου.
Στις 23/3/1985 διεξήχθη η δεύτερη ψηφοφορία και ο Σαρτζετάκης έλαβε 181 ψήφους, πλην όμως γεννήθηκε ζήτημα για το… χρώμα των ψηφοδελτίων, αφού η χρησιμοποίηση διαφορετικών χρωμάτων ψηφοδελτίων διακρινόταν από τον ημιδιαφανή φάκελο και παραβιαζόταν έτσι η μυστικότητα της ψηφοφορίας. Χαρακτηριστικά, τα ψηφοδέλτια που έγραφαν Σαρτζετάκης ήταν γαλάζια και τα άλλα λευκά.
Και, στις 29/3/1985 πραγματοποιήθηκε η τρίτη ψηφοφορία, οπότε εξελέγη ο Χρήστος Σαρτζετάκης με 180 ψήφους, με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ.
Ο… Καλπογιάννης
Το ζήτημα των χρωματιστών ψηφοδελτίων, προκειμένου να μην υπάρξουν διαρροές είχε προκαλέσει την μεγάλη αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ενώ δεν έλειψαν και τα επεισόδια.
Οι βουλευτές της ΝΔ αρχίζουν να φωνάζουν με μια φωνή «Αίσχος» και να χτυπούν τα έδρανα.
Παπανδρέου και Μητσοτάκης επιδίδονται σε έναν από τους θρυλικότερους καβγάδες τους, όταν ένας βουλευτής της ΝΔ, ο Λευτέρης Καλογιάννης, ανενόχλητος και παραδόξως απαρατήρητος βάζει την κάλπη στον ώμο και φεύγει εκτός αιθούσης!
Ο Κίμων Κουλούρης τον παίρνει χαμπάρι και τρέχει ξωπίσω του να σώσει την απαχθείσα κάλπη που καταλήγει στα γραφεία της ΝΔ. Ο Καλογιάννης χάρη σε αυτήν την έμπνευσή του έμεινε στην ιστορία με το παρατσούκλι «Καλπογιάννης». Ο ίδιος πάντως δήλωνε απλώς χιουμορίστας: «Ηθελα να διακωμωδήσω την κατάσταση».
