Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον πόλεμο που συνεχίζεται για 13 μήνες όλοι έχουν κληθεί να πάρουν θέση. Μέχρι και η Σουηδία και η Φινλανδία διαπραγματεύονται να καταλύσουν την ουδετερότητά τους και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Τι γίνεται, όμως, με την Ελβετία, την πιο παραδοσιακή από τις ουδέτερες δυνάμεις;
Τον τελευταίο καιρό στην Ελβετία κυριαρχεί μια μεγάλη συζήτηση, όχι τόσο των πολιτικών δυνάμεων, αλλά των ίδιων των κατοίκων. Το ερώτημα είναι ξεκάθαρο: Μπορεί η χώρα να εγκαταλείψει την ουδετερότητά της και να πάρει θέση υπέρ της Ουκρανίας, υπολογίζοντας το κέρδος πιο πάνω από την παράδοση; Θέλοντας και μη, η Ελβετία μπαίνει σ’ αυτή τη συζήτηση ως παραγωγός χώρα όπλων και πυρομαχικών για λογαριασμό κυρίως της Γερμανίας. Πολλά, όμως, από αυτά τα όπλα προορίζονται να σταλούν στην Ουκρανία και να συμμετέχουν σε ενεργή πολεμική σύρραξη, κάτι που απαγορεύεται ρητά από την αυστηρή ελβετική νομοθεσία.
Leopard και Gepard στο προσκήνιο
Η συζήτηση γίνεται κυρίως για κρίσιμα ανταλλακτικά των αρμάτων μάχης Leopard, τα οποία έχει υποσχεθεί να στείλει η Γερμανία στην Ουκρανία για να χρησιμοποιηθούν στο μέτωπο. Επίσης, η ελβετική εταιρία Oerlikon-Buhrle είναι ο μόνος προμηθευτής πυρομαχικών για τα αντιαεροπορικά συστήματα Gepard, τα οποία ήδη έχουν σταλεί κατά δεκάδες στην Ουκρανία και χρησιμοποιούνται. Οι Ελβετοί έχουν ήδη ανακοινώσει ότι πάγωσαν οποιαδήποτε νέα παραγγελία, ωστόσο δεσμεύονται με συμβόλαιο να παρέχουν πυρομαχικά στην Γερμανία για τα επόμενα τρία χρόνια. Το δίλημμα, λοιπόν, βρίσκεται ακριβώς μπροστά τους.
Τι είναι πιο σημαντικό, λοιπόν; Οι Ελβετοί έχουν κατοχυρωμένη την ουδετερότητά τους μέσω της σύμβασης της Χάγης από το 1907, κι από την ίδρυση της ομοσπονδίας τους το 1815 είχαν χρησιμοποιηθεί ως μία ουδέτερη ζώνη μεταξύ της Αυστροουγγαρίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η Ελβετία παρέμεινε ουδέτερη στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και με την ανάπτυξη των τραπεζών της εξελίχθηκε σ’ ένα από τα πιο ασφαλή σημεία αποθήκευσης πλούτου στη γη. Υπολογίζεται ότι πάνω από 1/4 του παγκόσμιου πλούτου βρίσκεται συγκεντρωμένο στην Ελβετία. Πολλά απ’ αυτά τα χρήματα μπορεί να μην είναι πολύ καθαρά, ωστόσο η αυστηρότατη ελβετική νομοθεσία περί εχεμύθειας κάνει τις τράπεζες ακόμα πιο ελκυστικές, φυσικά και για τους Ρώσους ολιγάρχες φίλους του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η καρδιά με την Ουκρανία, αλλά…
Σύμφωνα με τελευταίες μετρήσεις περισσότερο από το 91% του πληθυσμού της Ελβετίας συμφωνεί με την ουδετερότητα, η οποία διαφυλάχθηκε και με παθητικό, αλλά και με ενεργό ρόλο. Η ελβετική νομοθεσία π.χ. δεν απαγορεύει στις πολεμικές βιομηχανίες της χώρας να πουλάνε όπλα και πυρομαχικά σε εμπόλεμους, αρκεί αυτό να γίνεται και για τις δύο πλευρές!
Η πολεμική βιομηχανία της Ελβετίας απασχολεί αυτή τη στιγμή κάτι λιγότερο από 14.000 εργαζόμενους και συμμετέχει λιγότερο από 1% στο τεράστιο (για τον πληθυσμό της) ΑΕΠ της χώρας. Μια ακύρωση συμβολαίων, δηλαδή, θα έπληττε ελάχιστα μόνο την ελβετική οικονομία, που είναι από τις σταθερότερες του κόσμου. Το ζήτημα είναι αν οι ίδιοι οι Ελβετοί θέλουν να μείνουν πιστοί στην παράδοσή τους ή θα ενδώσουν στις πιέσεις των γειτόνων τους Γερμανών, με τους οποίους τους συνδέουν και πολύ περισσότεροι οικονομικοί δεσμοί απ’ ότι με τους Ρώσους.
Η συνείδηση των κατοίκων φαίνεται να γέρνει περισσότερο υπέρ της Ουκρανίας. Σε πολλά κτίρια, επιχειρήσεις, ακόμα και κατοικίες, μπορεί να δει κανείς την σημαία της δοκιμαζόμενης χώρας, ως ένδειξη συμπαράστασης. Η Ελβετία, επίσης, συμμετέχει με τον τρόπο τις στις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αφού έχει ήδη ανακοινώσει ότι παγώνει επενδυτικούς λογαριασμούς που ανήκουν είτε στο ρωσικό κράτος, είτε σε ολιγάρχες. Οι καταθέσεις που έχουν παγώσει υπολογίζονται σε περίπου 8 δις δολάρια. Αυτό είναι ένα μικρό ποσοστό σε σχέση με τα ρωσικά χρήματα που πιθανολογείται ότι βρίσκονται αποθηκευμένα στις ελβετικές τράπεζες (κατά πληροφορίες μπορεί και να ξεπερνούν τα 200 δις δολάρια), όμως ανάγκασαν τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ να κατηγορήσει την Ελβετία ότι με αυτή την κίνηση αποποιήθηκε την ουδετερότητά της.
Είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα το ζήτημα θα απασχολήσει και την πολιτική σκηνή της χώρας. Στελέχη του Λαϊκού Κόμματος (SSP), το οποίο έχει την πλειοψηφία των βουλευτών και ηγείται της κυβέρνησης, τονίζουν ότι δεν μπορεί πια το κράτος να κλείνει τα μάτια μπροστά σε τέτοια ερωτηματικά, που θέτουν σε αμφισβήτηση ακόμα και την ηθική υπόσταση της Ελβετίας. Τότε θα ξεκαθαριστεί αν η Ελβετία είναι έτοιμη να κάνει ένα βήμα ακόμα προς την Ευρώπη.
