Περιεχόμενα
Το «από τύχη ζούμε» έχει ειπωθεί με διάφορους τρόπους, υπό ποικίλες συνθήκες και καταστάσεις. Τα όσα (δεν) συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν ο παραλογισμός και η πολεμοχαρής στάση ορισμένων «μεγαλόσχημων» λίγο έλειψε να κατανικήσει οτιδήποτε άλλο, συνοψίζει αρκετά καλά τη διαχρονική αλήθεια της άνωθεν πρότασης.
Εκείνη την ιδιαίτερα ταραγμένη εποχή, ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση αποφάσισαν πως ο κόσμος δεν τους χωρά μαζί. Και πως στο τέλος θα μπορούσε να μείνει μόνο ένας. Ευτυχώς, παρότι τα πράγματα έφτασαν συχνά σε οριακό σημείο, ποτέ δεν ξεπεράστηκε η διαρκώς τεντωμένη γραμμή ισορροπίας μεταξύ απειλής και πράξης.
Το πιθανότερο είναι πως αν αυτό είχε συμβεί, ο κόσμος που ζούμε θα ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος. Η παρακάτω ιστορία, αυτό ακριβώς μας υπενθυμίζει, μας φανερώνει.
«Μας προσπέρασαν; Ε, τότε ας ρίξουμε πυρηνικά στη Σελήνη…»
Γυρνάμε το χρόνο στα 50s. Περίοδος που η ΕΣΣΔ είχε καλλιεργήσει την αίσθηση πως είχε αφήσει κατά πολύ πίσω τις ΗΠΑ στη μάχη για την «κατάκτηση» του διαστήματος. Σε κατάσταση πανικού για τη διαφαινόμενη ήττα, κάποιοι Αμερικανοί επιστήμονες σκέφτηκαν ένα, το λιγότερο, αμφιλεγόμενο πλάνο: Να… βομβαρδίσουν με πυρηνικά στην επιφάνεια της Σελήνης έτσι ώστε να τρομάξουν τους Σοβιετικούς!
Αναρωτιέται κανείς τι θα είχε βρει μπροστά του ο Νιλ Άρμστρονγκ, το 1969, όταν έκανε το «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα» αν οι συμπατριώτες του είχαν προχωρήσει από τη θεωρία στην πράξη…
Το τι (δεν) συνέβη, περιλαμβάνεται σε μια επιστημονική έρευνα με τίτλο A Study of Lunar Research Flights, Vol 1 («Μελέτη για τις Σεληνιακές Ερευνητικές Πτήσεις, Μέρος 1ο»). Το διαβάζεις και… βαριέσαι από τον τίτλο. Είναι, δηλαδή, πολύ εύκολο να το αγνοήσεις, να το προσπεράσεις. Και μάλλον αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος.
Το άκρως απόρρητο σχέδιο Project A119 – Τι επιδίωκαν οι ΗΠΑ
Καθότι εντός, μόνο βαρετό δεν ήταν το περιεχόμενο. Συγγραφέας ήταν ο Λέοναρντ Ράιφελ, ένας από τους κορυφαίους Αμερικανούς πυρηνικούς φυσικούς. Και στις σελίδες της μελέτης του, κατέθετε τα τι και πώς του σχεδίου του, ονόματι Project A119.
Επρόκειτο για μια άκρως απόρρητη πρόταση αναφορικά με την πιθανότητα πυροδότησης βόμβας υδρογόνου στη Σελήνη. Σημειωτέο πως οι βόμβες υδρογόνου είναι πολύ περισσότερο καταστροφικές σε σύγκριση με την ατομική βόμβα που ρίχτηκε στη Χιροσίμα το 1945. Και ότι ήταν η τελευταία λέξη των πυρηνικών οπλοστασίων εκείνη την εποχή, το καλύτερα (ή χειρότερα) δεν γίνεται.
Η ηγεσία της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας δεν έμεινε αδιάφορη και ζήτησε από τον Ράιφελ να «τρέξει» το project και να παρουσιάσει εκθέσεις για το κατά πόσο είναι εφικτό να υλοποιηθεί.
Κύριος στόχος από πλευράς ΗΠΑ ήταν η επίδειξη δύναμης. Η βόμβα θα πυροδοτείτο ακριβώς στο όριο μεταξύ της φωτεινής και της σκοτεινής πλευράς του φεγγαριού, την λεγόμενη «Terminator Line». Η έκρηξη θα ήταν τόσο ισχυρή ώστε θα ήταν ορατή με γυμνό μάτι από όλους- και ιδιαίτερα από τους ενοίκους του Κρεμλίνου. Η έλλειψη ατμόσφαιρας σήμαινε ότι δεν θα δημιουργείτο νέφος σε σχήμα μανιταριού.
Γιατί τους έπιασε αυτή η «τρέλα» – Τι είχε συμβεί νωρίτερα
Υπάρχει μόνο μία πειστική εξήγηση για την υποβολή μίας τέτοιας τρομακτικής πρότασης: Κι αυτή βρίσκεται ανάμεσα στη ανασφάλεια και την απόγνωση.
Στη δεκαετία του 1950 τα νεύρα των Αμερικανών δεν ήταν σε καλή κατάσταση. Η εκτόξευση του Σπούτνικ έγινε την ώρα που οι Σοβιετικοί ανέπτυσσαν ένα μεγάλο πρόγραμμα διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων. Η Αμερική έδειχνε να χάνει τον Ψυχρό Πόλεμο. Η πολιτική σκηνή και η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ ήταν σίγουρες πως η Σοβιετική Ένωση είχε ξεφύγει στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών.
Το 1952 οι ΗΠΑ έκαναν την πρώτη δοκιμή βόμβας υδρογόνου. Ύστερα από τρία χρόνια οι Σοβιετικοί σόκαραν την Ουάσινγκτον κάνοντας τη δική τους δοκιμή. Το 1957 έκαναν ένα βήμα πιο μπροστά, με την εκτόξευση του Σπούτνικ 1, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου που τέθηκε σε τροχιά.
Οι Αμερικανοί δοκίμασαν να απαντήσουν με την εκτόξευση δικού τους δορυφόρου. Αλλά απέτυχαν, παταγωδώς. Ο βρετανικός Τύπος έγραφε ότι ήταν «ένα μεγάλο πισωγύρισμα για το αμερικανικό πρεστίζ και την προπαγάνδα».
Την περίοδο εκείνη αμερικανικές εφημερίδες επικαλούμενες πηγές της αντικατασκοπείας έγραφαν ότι «οι Σοβιετικοί θα βομβαρδίσουν με πυρηνικά την Σελήνη στην επέτειο της Επανάστασης, στις 7 Νοεμβρίου». Ακολούθησαν δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι «οι Σοβιετικοί ίσως ήταν έτοιμοι να εκτοξεύσουν πύραυλο εξοπλισμένο με πυρηνική βόμβα στον πλησιέστερο γείτονά μας».
Δεν είναι καθόλου παράξενο που οι Σοβιετικοί ανέπτυξαν ένα πλάνο ακριβώς ίδιο με εκείνο των Αμερικανών, για βομβαρδισμό της Σελήνης, με την κωδική ονομασία «Ε4». Απορρίφθηκε όμως για τους ίδιους λόγους που το εγκατέλειψαν και οι Αμερικανοί: από φόβο μήπως μία αποτυχημένη εκτόξευση είχε ως συνέπεια να πέσει η πυρηνική βόμβα στα κεφάλια τους. Αλλά και τον κίνδυνο διεθνούς κατακραυγής…
Το τέλος του σχεδίου και η αλλαγή κατεύθυνσης
Τον Ιανουάριο του 1959, οι ΗΠΑ έβαλαν τέλος στο Project A119. Και αποφάσισαν να επικεντρώσουν την ενέργειά τους στο πώς θα γίνει εφικτή μια επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη. Κάτι που συνέβη μία δεκαετία αργότερα, σε ένα δίχως προηγούμενο θρίαμβο της Αμερικής.
«Το Project A119 ήταν μία από τις πολλές ιδέες που παρουσιάστηκαν ως απάντηση στο Σπούτνικ», λέει ο Άλεξ Γουέλερσταϊν, ιστορικός επιστήμονας πυρηνικής τεχνολογίας, προσθέτοντας ότι «μεταξύ των προτάσεων ήταν και η κατάρριψη του Σπούτνικ».
«Αυτή η ώθηση σε έναν ανταγωνισμό που παράγει κάτι πολύ εντυπωσιακό… Νομίζω ότι σε αυτή την περίπτωση ο εντυπωσιασμός και ο τρόμος είναι πολύ κοντά», τονίζει ο Γουέλερσταϊν. Αναφερόμενος στους επιστήμονες που συμμετείχαν σε τέτοια προγράμματα λέει πως «πολλοί επιστήμονες έκαναν τέτοια πράγματα στον Ψυχρό Πόλεμο, είχαν πολιτικοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό».
Ο Ράιφελ χαρακτηριστικά, που το 2000 ήταν αυτός που αποκάλυψε την ύπαρξη του σχεδίου (του), επέμενε ως και τότε πως «τεχνικά ήταν βιώσιμο και η έκρηξη θα ήταν ορατή από την Γη».
Τέτοια σχέδια θα μπορούσαν να επανέλθουν στην επιφάνεια
Θα μπορούσαν τέτοια σχέδια να έρθουν και πάλι στην επιφάνεια, παρά τη διεθνή συναίνεση για την αποφυγή ακραίων επιλογών; «Έχω ακούσει κάποιους θορύβους από διάφορες πλευρές και το Πεντάγωνο που ψάχνεται με τις αμερικανικές αποστολές στο διάστημα», λέει ο Μπλέντιν Μπάουεν, ειδικός σε θέματα διεθνών σχέσεων στο διάστημα.
«Δεν θα με εξέπληττε αν υπήρχε μία κοινότητα στην Κίνα σήμερα που θα ήθελε να προωθήσει κάποιες τέτοιες ιδέες γιατί νομίζει ότι είναι εύκολα τα πράγματα στην Σελήνη», προσθέτει.
Τελειώνοντας να πού,ε πως οι περισσότερες λεπτομέρειες του «Project A119» περιβάλλονται από μυστήριο. Κάποιες έχουν καταστραφεί. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι δεν πρέπει να προσπερνούμε ένα επιστημονικό σύγγραμμα κοιτάζοντας μόνο τον γραφειοκρατικό τίτλο του. Τουλάχιστον όχι χωρίς να το διαβάσουμε…
* Με πληροφορίες από BBC
