Περιεχόμενα
Η παρέλαση ξεκίνησε ως μια τελετή κατά την όποια όλες οι δυνάμεις ενός κράτους εξοπλισμένες περνούν σε συγκεκριμένους σχηματισμούς με βηματισμό συνήθως με παρουσία θεατών.
Από τα αρχαία χρόνια ακόμα, ο εκάστοτε μονάρχης επέβαλε το στράτευμά του να περνά από μπροστά του ντυμένο με τον πολεμικό εξοπλισμό ώστε να το επιβλέψει. Ο Μέγας Αλέξανδρος πρώτα επέβλεπε τις λεγεώνες του κι έπειτα επακολουθούσαν αθλητικές επιδείξεις. Στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες υποχρέωναν τα τάγματα τους σε παρέλαση ύστερα από νικηφόρες μάχες με σκοπό να εντυπωσιάσουν τον εχθρό. Λέγεται πως το 70 μ.Χ ο αυτοκράτορας της Ρώμης Τίτος μετά την κατάκτηση των Ιεροσολύμων έβαλε τους στρατιώτες του να παρελάσουν αφενός για να λάβουν την αμοιβή τους και αφετέρου να προκαλέσουν αίσθηση στους πολιορκημένους.
Μετέπειτα, στην Ευρώπη του 17ου αιώνα όπου μαστίζονταν από αλλεπάλληλες εξεγέρσεις και από έναν αιματηρό Τριακονταετή Πόλεμο, τα στρατεύματα άρχισαν να παρελαύνουν πιο οργανωμένα. Ο Λουδοβίκος ο ΙΔ’ ήταν εκείνος που επέβαλε τα γαλλικά στρατεύματά του σε βηματισμό ώστε να εξασκηθούν ακολουθώντας ειδικούς σχηματισμούς στις μάχες. Ο πρώτος όμως που καθιέρωσε πιο οργανωμένη παρέλαση αλλά χωρίς θεατές ήταν ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος, βασιλιάς της Πρωσίας στα τέλη του 18ου αιώνα ο οποίος απαιτούσε από τους άνδρες του τάγματος να παρελαύνουν στα ανάκτορα μόνο όσοι διέθεταν ύψος 1,80μ. Έμειναν στην ιστορία ως οι «Γίγαντες του Ποτσδαμ». Το παράδειγμά του ακολούθησαν μετέπειτα και άλλα έθνη. Στα Νεότερα Χρόνια με την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα στρατεύματα των Συμμάχων παρηλαύνανε θριαμβευτικά σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις που απελευθέρωναν. Έτσι σήμανε και το τέλος ενός από τους πιο καταστροφικούς πολέμους στην ιστορία.
Η παρέλαση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα παρελάσεις με τη συμμετοχή μαθητών πραγματοποιούνται σποραδικά από τα τέλη του 19ο αιώνα ως μέρος των εκδηλώσεων για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Από ρεπορτάζ της εφημερίδας «Εμπρός» της 26η Μαρτίου 1899 μαθαίνουμε ότι κατά την «εθνική εορτή» όλοι οι μεγάλοι δρόμοι της Αθήνας ήταν σημαιοστολισμένοι, ενώ στρατιωτικά σώματα μετά τη δοξολογία πραγματοποίησαν παρέλαση στην οδό Σταδίου, «με τη μουσική επικεφαλής». Κατά τον αρθρογράφο «Ιδιαιτέραν αίσθησιν έκαμεν η πρώτην φοράν εφέτος γενομένη παρέλασις των μαθητών των νομαρχιακών σχολείων Αττικής κατά τετράδες βαινόντων με την ελληνικήν σημαίαν εμπρός».
Από τις αρχές του 20ου αιώνα από την εφημερίδα «Εμπρός» μαθαίνουμε ότι κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1914, οι μαθητές στο Άργος και τη Λάρισα συμμετείχαν σε λαμπαδηφορία, ενώ στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια της νύχτας «εγένετο λαμπρά παρέλασις προ των Ανακτόρων και δια των κεντρικοτέρων οδών, των στρατιωτικών λαμπαδηφορούντων, των δε μαθητών του Γυμνασίου μετά ανηρτημένων ενετικών φανών τη συνοδεία της μουσικής έψαλλον το εμβατήριο »Ήπειρος»».
Στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου 1924 τα σχολεία εμφανίζονται παραταγμένα και είναι έτοιμα να παρελάσουν μαζί με το στρατό, αλλά από τους εορτασμούς «απουσίαζε» ο Βασιλιάς, μιας και η μέρα εκείνη συνέπεσε με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Τα επόμενα χρόνια αναφέρονται μόνο πρόσκοποι και μαθητές στρατιωτικών σχολών που πλαισιώνουν τη στρατιωτική παρέλαση. Το 1932 στην Αθήνα τα σχολεία συμμετέχουν μαζί με τους προσκόπους, τη «φρουρά της πόλης» και τις «εθνικιστικές οργανώσεις» σε παρέλαση ενώπιον επισήμων στον Άγνωστο Στρατιώτη. Η παρουσία, επομένως, μαθητών στις παρελάσεις μέχρι το 1936 δεν έχει επίσημο και πανελλαδικό χαρακτήρα. Οργανώνεται με πρωτοβουλία τοπικών ή σχολικών φορέων.
Η κατάσταση αυτή άλλαξε το 1936, όταν την 25η Μάρτιου μπροστά από το διορισμένο πρωθυπουργό Μεταξά και το Βασιλιά «Πρώτον παρήλασαν τα σχολεία, αι οργανώσεις, οι τροχιοδρομικοί, αντιπροσωπεία χωρικών Μακεδόνων με τας εθνικάς των ενδυμασίας, οι παλαιοί πολεμισταί και ακολούθησε το στράτευμα», όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα «’Εθνος».
Όταν λίγους μήνες αργότερα ο Μεταξάς θα επιβάλει δικτατορία, το καθεστώς της 4ης Αυγούστου θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ανάπτυξη της στρατιωτικής συνείδησης της νεολαίας και θα χρησιμοποιήσει τις παρελάσεις ως όργανα για την επίτευξη των σκοπών του. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά οι παρελάσεις πραγματοποιούνται την 25η Μαρτίου, στην επέτειο της επιβολής της 4ης Αυγούστου και σε άλλες τοπικές «εθνικές εορτές». Χαρακτηριστικά είναι όσα γράφει ο Μεταξάς στο ημερολόγιό του μετά από την παρέλαση της 25 Μαρτίου του 1938, στην οποία πήραν μέρος υποχρεωτικά 50.000 νέοι και παιδιά της περιοχής πρωτευούσης: Τι όνειρο ήταν χθες και σήμερα! Χθες στο πεδίον του Άρεως με την Εθνική Νεολαία. Το έργον μου! Έργον που ενίκησε μέσα σε τόσες αντιδράσεις! Σχεδόν 18 χιλιάδες παιδιά από Αθήνας και Πειραιά, περίχωρα και από πολλές επαρχίες. Ενθουσιασμός. Αποθέωσις. Αι φάλαγγες της ΕΟΝ ατέλειωτοι! Όλοι ντυμένοι!
Οι παρελάσεις σήμερα
Στη σημερινή εποχή οι παρελάσεις διεξάγονται κυρίως από δυο λόγους. Εκτός από την επίδειξη ισχύος, η παρέλαση μπορεί να γίνεται για λόγους παράδοσης σε γιορταστικές επετείους προς ανάμνηση ενός αξιομνημόνευτου γεγονότος. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν έχουμε κάποια κύρια πολιτική ή στρατιωτική επίδειξη, απλά γίνεται μια αναφορά στα γεγονότα του παρελθόντος που γιορτάζονται εκείνη τη μέρα. Από την άλλη πλευρά διοργανώνονται ακόμα και σήμερα παρελάσεις με κύριο λόγο την επίδειξη της στρατιωτικής ισχύος. Η πρώτη αναφορά για μαθητική παρέλαση για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου γίνεται το 1899.
Πληροφορίες από: argolikivivliothiki.gr, wikipedia.org
