Η κόλαση του Ντάριεν: Η ζούγκλα που οδηγεί στην ελπίδα του αμερικανικού ονείρου για τους Λατινοαμερικάνους

Η δικιά τους κοντινή, αλλά τόσο μακρινή στην πραγματικότητα, Αμερική. Η ελπίδα τους, το όνειρό τους. Να φτάσουν στις ΗΠΑ. Με κάθε κόστος. Κάτω από εξόχως δύσκολες και εντελώς αβέβαιες συνθήκες. Ευάλωτοι σε κάθε κακουχία, κυνηγώντας μια καλύτερη ζωή. Μια κανονική ζωή.

Έρχονται, ξεκινούν από χώρες της κεντρικής και νοτίου Αμερικής, αλλά και από κάθε γωνιά του κόσμου, πιθανή ή απίθανη. Από το Ιράν, το Ιράκ, από χώρες της Αφρικής, από το Μπαγκλαντές, την Ινδία, την Κίνα. Προορισμός: United States of America, η Γη της Επαγγελίας…

Για να φτάσουν ως εκεί, πρακτικά ένας δρόμος υπάρχει. Η περιβόητη επαρχία Νταριέν (Darien Gap). Ένα πέρασμα, άνοιγμα, ανάμεσα σε Κολομβία και Παναμά. Μια ελώδης ορεινή κακοτράχαλη έκταση, 5,7 εκατομμυρίων στρεμμάτων συνολικά, όπου δεν βασιλεύει απλώς ο νόμος της ζούγκλας – είναι (η) ζούγκλα. Πυκνή και άγρια, με πνιγηρό κλίμα και εντελώς αφιλόξενη.

Αποτελεί τη βασική οδό παράτυπης μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ μέσω της Κεντρικής Αμερικής. Είναι παράλληλα μια από τις πιο επικίνδυνες μεταναστευτικές διαδρομές στον κόσμο.

Ο κίνδυνος μπορεί να είναι οι (άλλοι) άνθρωποι: Ληστές, βιαστές. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι η ανθρώπινη φύση: Πείνα, εξάντληση. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι η ιδία η φύση: Φίδια, άγρια ζώα, απόκρημνοι γκρεμοί. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι παντού.

Εκρηκτική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το πέρασμα του Ντάριεν

Κοντά 250 χιλ. άνθρωποι κινήθηκαν μέσω του περάσματος του Ντάριεν το 2022. Σχεδόν οι διπλάσιοι σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά και 20 φορές ο μέσος ετήσιος όρος της περιόδου 2010-20.

Τα πρώτα στοιχεία για το 2023 όχι μόνο επιβεβαιώνουν, αλλά φανερώνουν μια νέα εκρηκτική άνοδο: οι ροές είναι έξι φορές πάνω σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Οι άνθρωποι δεν σταματούν να έρχονται. Όσο δύσκολο κι αν είναι, όσο δυσκολότερο κι αν γίνεται.

Οι μετανάστες δεν είναι μόνοι σε αυτή τη διαδρομή. Κάθε άλλο. Αλλά μπορεί να νιώθουν τη μοναξιά σε κάθε κύτταρο της ψυχής τους. Ρισκάροντας τα πάντα για την ελευθερία. Στην πορεία θα κληθούν πάρουν τις πιο δύσκολες αποφάσεις. Ποιους θα βοηθήσουν, ποιους θα αφήσουν πίσω.

Γιατί παίρνουν τόσο πολλοί αυτοί το ρίσκο; Επειδή όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό που τους περιμένει, εμπεριέχει ένα ποσοστό ελπίδας. Αυτό που άφησαν στις πατρίδες τους, ξέρουν πως δεν έχει τίποτα πια γι’ αυτούς. Προέρχονται γαρ από χώρες όπως η Αϊτή, που είναι πλήρως παραδομένη στις συμμορίες, τον τρόμο και το χάος.

Τα ψέματα περί «περιπάτου» – Στην πραγματικότητα μπροστά βρίσκεται «ναρκοπέδιο»

Αρχής γενομένης από ένα σημείο αρκετά κοντά στην πόλη Ακαντί της Κολομβίας ξεκινά μια πορεία που μπορεί να φτάσει ως και τη μία εβδομάδα ποδαρόδρομο μακριά από τον πολιτισμό, από κάθε άποψη.

Οι συμμορίες των καρτέλ ναρκωτικών της περιοχής ελέγχουν το πέρασμα, ορίζουν το ποιος μπορεί να δοκιμάσει να περάσει και ποιος όχι. Τους λένε ψέματα. Πως ο δρόμος μπροστά είναι εύκολος, πώς δεν χρειάζεται να πάρουν πολλά πράγματα μαζί τους, πως είναι «δυο μερούλες όλες κι όλες».

Οι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα τι πραγματικά τους περιμένει. Πόσο εξοντωτικό είναι να διασχίζουν έναν εντελώς αφιλόξενο τόπο χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία. Τα λεφτά, όχι οι προσευχές, αυτά ορίζουν ποιοι θα πάνε τη διαδρομή μέχρι τέλους.

Μπροστά απλώνεται ένα ναρκοπέδιο γεμάτο από θανατηφόρα φίδια, κοφτερούς βράχους, ορμητικούς χείμαρρους. Κούραση, αφυδάτωση, αρρώστιες και τραυματισμοί έρχονται να προστεθούν στο «μενού». Ορισμένοι δεν θα φτάσουν ποτέ στο τέλος της διαδρομής…

Με 400 δολάρια παίρνεις εισιτήριο για τον παράδεισο – Μόνο που  σε περιμένει κόλαση

Για τα πανίσχυρα καρτέλ, οι άνθρωποι είναι το νέο εμπόρευμα. Μάλλον και προτιμητέο από τις παραδοσιακές μπίζνες τους. Αυτά τα «πακέτα», βλέπεις, πάνε μόνα τους και το ρίσκο είναι όλο και αποκλειστικά δικό τους.

Κάθε μετανάστης δίνει το λιγότερο 400 δολάρια απλώς για να αποκτήσει το «δικαίωμα» να διασχίσει τη ζούγκλα. Τουτέστιν τα καρτέλ αποκομίζουν κέρδη δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων χωρίς σχεδόν να κουνήσουν το μικρό τους δαχτυλάκι.

Ο έλεγχος των αρχών είναι ανύπαρκτος. Οι δυνάμεις ασφαλείας της Κολομβίας δεν πλησιάσουν την περιοχή. Στην ουσία έχουν παραδεχτεί πως είναι εντελώς έξω από τον έλεγχό τους. Κουμάντο κάνουν οι συμμορίες, Μαζεύουν τους μετανάστες  σε πρόχειρους καταυλισμούς πριν τους «αμολήσουν» στη ζούγκλα. Χωρίς ίχνος ανθρωπιάς.

Αριθμός-ρεκόρ και για τα παιδιά που διασχίζουν το πέρασμα του Ντάριεν

Κι όμως πολλοί ρισκάρουν να πάρουν μαζί τους σε αυτήν την πορεία προς το άγνωστο με βάρκα την ελπίδα τα παιδιά τους. 40.438 πέρυσι, τα μισά εξ αυτών κάτω από 5 ετών – 900 επίσης συνολικά, ήταν ασυνόδευτα, σύμφωνα με την UNICEF.

Τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο, 9.638 ανήλικοι έκαναν την επικίνδυνη διαδρομή στη ζούγκλα, επτά φορές περισσότεροι από το αντίστοιχο διάστημα του 2022. Και το Μάρτιο, το νούμερο αυτό εκτοξεύτηκε στους 7.200.

Καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν γνώση ή τα μέσα, δεν κουβαλάνε μαζί τους επαρκείς ποσότητες φαγητού και κυρίως νερού ούτε φορούν την κατάλληλη ενδυμασία για να αντέξουν στην υγρασία, τη λάσπη, τη βροχή, τη μακρά πεζοπορία.

Σε επιλεγμένα σημεία της διαδρομής, όπως κάποια ποτάμια, εμφανίζονται τάχα μου «καλοί Σαμαρείτες» με βάρκες. Που βοηθούν βέβαια μόνο αν πέσει το παραδάκι. Και δεν είναι πως οι τιμές είναι φτηνές.

Δεν είναι πως τους έπιασε κάποια κρίση ανθρωπιάς, δηλαδή. Δεν τους συμφέρει να τους «πεθαίνουν». Όσο είναι ζωντανοί, τόσο περισσότερα μπορούν να βγάλουν τα καρτέλ. Ανά σημεία συνεπώς βρίσκονται δικοί τους, που πουλάνε νερό, φαγητό, παπούτσια.

Όσοι συνεπώς περνάνε τα δύσκολα σημεία έχουν «κανονάκια ζωής». Αρκεί βέβαια να έχουν μαζί τους λεφτά, τίποτα δεν προσφέρεται δωρεάν. Επίσης ανοίγονται συνεπώς νέα μονοπάτια, καθώς κλείνουν κάποια παλιά που έχουν γεμίσει με σκουπίδια, ακόμα και πτώματα.

Κι αυτό ακόμα στην αρχή του δρόμου, που είναι ακόμα τα πράγματα σχετικά βατά. Η χειρότερη κόλαση (ας μας επιτραπεί να το θέσουμε έτσι) αρχίζει από τη 2^η μέρα της διαδρομής. Και οι περισσότεροι έχουν κάπως ξεγελαστεί από το αναλογικά «περπατήσιμο» πρώτο μέρος. Οπότε τους έρχεται ακόμα πιο βαρύ.

Στην πορεία μάλιστα παραμονεύουν και μασκοφόροι ληστές που κλέβουν, βιάζουν, απαγάγουν και σκοτώνουν. Ο άνθρωπος είναι το χειρότερο θηρίο. Γενικώς και από διάφορες αιτίες, καταγράφηκαν 36 νεκροί το 2022 στο Ντάριεν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Αλλά το νούμερο αυτό δεν είναι καθόλου ακριβές. Πολλοί που πέθαναν καθ’ οδόν δεν βρίσκονται ποτέ τα πτώματά τους ή δεν αναζητούνται από κάποιον.

Φτάνοντας στο φινάλε δεν έχεις πραγματικά φτάσει πουθενά

Η τύχη. Η αλληλεγγύη. Η φυσική αντοχή. Και βεβαίως, τα χρήματα. Αυτά κρίνουν ποιοι θα φτάσουν τελικά ως το Μπάχο Τσικίτο, αφήνοντας πίσω τη ζούγκλα. Εκεί η παναμέζικη κυβέρνηση έχει φτιάξει ένα καμπ για μετανάστες. Οι συνθήκες είναι καλύτερες από ότι μέχρι πρότινος μετά από καταγγελίες διεθνών οργανισμών και ενώσεων. Αλλά και πάλι…

Κι έπειτα, τίποτα δεν εγγυάται την είσοδο στις ΗΠΑ. Το όνειρο της ελευθερίας μπορεί να περιμένει, Αντικαθίσταται προσωρινά από ένα σύστημα που ζητάει από φτωχούς και απελπισμένους ανθρώπους να πληρώνουν, να περιμένουν και να ρισκάρουν. Από εμπόδιο σε εμπόδιο με όλο και λιγότερα λεφτά στην τσέπη ως εφόδιο.

ΗΠΑ, Παναμάς και Κολομβία ανακοίνωσαν πρόσφατα πως θα ξεκινήσουν επιχειρήσεις διάρκειας 60 ημερών με σκοπό να βάλουν ένα τέλος στην παράνομη μετανάστευση μέσω του Ντάριεν η οποία όπως σημείωσαν σε κοινή τους ανακοίνωση «οδηγεί στο θάνατο και την εκμετάλλευση ευάλωτων ανθρώπων αντί τεράστιων οικονομικών κερδών».

Προσθέτοντας: «Θα χρησιμοποιήσουμε νέους νόμιμους και ευέλικτους δρόμους για δεκάδες χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες ως εναλλακτική στην παράνομη μετανάστευση». Τι σημαίνει αυτό; Δεν έχει ακόμα διασαφηνιστεί.

Γίνονται, πάντως, κάποια βήματα. Όπως η πρόσφατη απόφαση από πλευράς ΗΠΑ να επιτρέψει σε περίπου 30.000 άτομα από Βενεζουέλα, Αϊτή, Νικαράγουα και Κούβα να μπουν νόμιμα στη χώρα με την προϋπόθεση πως έχουν κάποιον δικό τους ήδη μέσα για να εγγυηθεί γι’ αυτούς. Όμως είναι πολύ «λίγο», πολύ αποσπασματικό. Μιλάμε για μια ανθρωπιστική κρίση τεραστίων διαστάσεων…

* Με πληροφορίες από το CNN

** Φωτογραφίες: Getty