Οι συμφωνίες είναι καλές όταν δεν μένουν στα λόγια και τα χαρτιά, αλλά τη στιγμή που γίνονται πράξη. Αυτός είναι ένας από τους χρυσούς κανόνες της διεθνούς διπλωματίας, τον οποίο καλούνται να τηρήσουν η Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Οι δύο σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις του Περσικού Κόλπου έκαναν το πρώτο βήμα την περασμένη Παρασκευή για να αποκαταστήσουν τις ανύπαρκτες διπλωματικές τους σχέσεις, όμως για να γίνουν ουσιαστικά βήματα ειρήνευσης στην περιοχή και συνεννόησης μεταξύ τους για το κοινό καλό «θέλει δουλειά πολλή», που λέει και το πασίγνωστο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη.
Μέχρι στιγμής ο κερδισμένος της υπόθεσης είναι η Κίνα. Η σύσφιξη σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, που συγκρούονται σε όλα τα επίπεδα από το 2016, ήταν ένα προσωπικό στοίχημα για τον Σι Τζιπίνγκ, για το οποίο κατανάλωσε πολλή ενέργεια. Και τα κατάφερε όχι μόνο να ξεπαγώσει τις συνομιλίες μεταξύ τους (που είχαν διακοπεί το καλοκαίρι του 2021), αλλά να τους πείσει να εξομαλύνουν τις διπλωματικές τους σχέσεις.
Πρώτη παρέμβαση στη Μέση Ανατολή
Η Κίνα μπαίνει για πρώτη φορά στην διπλωματική της ιστορία ως μεσολαβητής στη Μέση Ανατολή, μέχρι τώρα ασχολούνταν μόνο με τα περιφερειακά θέματα της Άπω Ανατολής που αφορούν την ασφάλειά της. Το αν θα της ανοίξει η όρεξη να παίξει παρεμβατικό – ειρηνευτικό ρόλο και σε άλλες ανοιχτές πληγές π.χ. σε εμφύλιους σπαραγμούς στην Αφρική (όπου έχει όλο και σημαντικότερο ρόλο ως οικονομική δύναμη) είναι κάτι που μένει να το δούμε.
Οι δύο χώρες, πάντως, σκέφτονται από τώρα ποια θα είναι τα επόμενα βήματά τους. Οι πρώτες εκτιμήσεις που γίνονται και από τα δύο στρατόπεδα είναι ότι δεν θα βιαστούν να προτείνουν κάποια θέματα προς συζήτηση, δεδομένου ότι ακόμα υπάρχει αρκετή καχυποψία.
Υεμένη: το πρώτο crash-test
Αυτό που επείγει περισσότερο απ’ όλα είναι η κατάσταση στην Υεμένη. Η (ημιεπίσημη) στήριξη που παρέχει το Ιράν στους ομόδοξους (σίιτες δηλαδή) αντάρτες Χούθι, οι οποίοι κατέχουν όλο το βόρειο τμήμα της χώρας, είναι μια ανοιχτή πληγή στις σχέσεις τους. Μια συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των Χούθι που θα τερμάτιζε τουλάχιστον τις εθχροπραξίες θα σήμαινε πολλά για την ειλικρίνεια των δύο πλευρών όσον αφορά την πραγματική εξομάλυνση των σχέσεών τους.
Οι Χούθι εξαρτώνται από το Ιράν για τον έλεγχο των περιοχών τους, σε μια περιοχή πολύ ρευστή (η οποία το πιθανότερο είναι να διαμελιστεί, δηλαδή η Υεμένη να χωριστεί σε δύο κράτη, όπως ήταν πριν το 1990). Αν πειστούν να σταματήσουν τις συνοριακές επιθέσεις κυρίως σε πετρελαϊκές υποδομές της Σαουδικής Αραβίας και παράλληλα οι Σαουδάραβες σταματήσουν τις αεροπορικές επιδρομές σε θέσεις ανταρτών, θα ήταν ένα σαφές μήνυμα.
Στα υπόλοιπα πολεμικά θέατρα της περιοχής (Συρία, Λίβανος, Ιράκ) όπου οι δύο χώρες στηρίζουν αντιμαχόμενες παρατάξεις, η πρόοδος είναι περισσότερο θέμα απόφασης του διεθνούς παράγοντα περισσότερο, παρά της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Το να αποσύρει π.χ. το Ιράν τη στήριξή του προς την σιιτική Χεζμπολάχ θεωρείται απίθανο. Όπως π.χ. και να σταματήσει η Σαουδική Αραβία να στηρίζει την (σουνιτικής πλειοψηφίας) κυβέρνηση του Ιράκ, η οποία ανά πάσα στιγμή κινδυνεύει να υπονομευτεί τόσο από την σιιτική μειοψηφία στα νότια της χώρας, αλλά και από τις κουρδικής πλειοψηφίας επαρχίες στο βορρά.
Οικονομία και μειονότητες
Από οικονομικής πλευράς τα πράγματα δεν είναι ευοίωνα. Η αρχική αισιοδοξία ότι θα μπορούσε να αποκατασταθεί το εμπόριο των δύο χωρών προσκρούει στις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ στο Ιράν και ακολουθούν και οι σύμμαχοί τους. Θεωρείται απίθανο η Σαουδική Αραβία, ο πιο πιστός από τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, να παρεκκλίνει από τις κυρώσεις.
Ελάχιστο, επίσης, αναμένεται να είναι το αντίκτυπο στις θρησκευτικές μειονότητες των δύο χωρών. Τόσο οι αραβικής καταγωγής Ιρανοί (που ζουν στην επαρχία Αχβάζ, στα δυτικά σύνορα με το Ιράκ), για τους οποίους η Σαουδική Αραβία έχει ιδιαίτερη ευαισθησία, όσο και οι σιίτες Σαουδάραβες (οι οποίοι είναι συγκεντρωμένοι στις ανατολικές επαρχίες της χώρας στο Περσικό Κόλπο) θεωρούνται «εσωτερικά θέματα» για τις δύο χώρες, ως εκ τούτου οι αναφορές και μόνο σ’ αυτούς μπορεί να δημιουργήσουν πολύ περισσότερα προβλήματα.
Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας και Ιράν ήταν ένα βήμα προς την αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή. Χέρια δόθηκαν, φωτογραφίες βγήκαν, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, διότι ξεκινά η περίοδος της ειλικρίνειας. Διεθνείς αναλυτές, πάντως, δηλώνουν ότι θα είναι ευχαριστημένοι ακόμα κι αν γίνονται πολύ αργά βήματα. Αρκεί να είναι σταθερά.
