Το 2023 είναι μια εκλογική χρονιά με τουλάχιστον τέσσερις αρχαιρεσίες. Δύο βουλευτικές, που… κοντοζυγώνουν, και δύο αυτοδιοικητικές το φθινόπωρο. Στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα υπάρχει το σενάριο, το οποίο δείχνει ακραίο μεν, υπαρκτό δε, να γίνουν φέτος οι πρώτες εκλογές… Αύγουστο μήνα. Μια απόφαση που επιφέρει όμως τη λεγόμενη τιμωρητική ψήφο.
Τη δεκαετία του ’80, όταν οι σημερινοί νέοι δεν είχαν ακόμα γεννηθεί και οι τότε 20άρηδες είναι σήμερα –φευ- πενηντάρηδες ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν του είχε προταθεί να προχωρήσει σε έκτακτες εκλογές καλοκαιριάτικα, είχε απορρίψει την ιδέα, με την ιστορική φράση «να μην χαλάσουμε τα μπάνια του λαού».
Βάλανος…
Η θερινή εκστρατεία του κόσμου στις παραλίες, είναι ένας θεσμός με μακρά ιστορία, και βέβαια όχι μόνο στην Ελλάδα. Ειρήσθω εν παρόδω, το «μπάνιο» δεν είναι καν μια ελληνική λέξη! Παράγεται από το ιταλικό «bagno», που κι αυτό προέρχεται από τον όρο «bannium» της δημώδους λατινικής. Αυτό με τη σειρά του είναι μια εξέλιξη του λατινικού «balneum / balineum», που όμως προέκυψε από το αρχαιοελληνικό «βαλανείον». Τώρα, αυτό το «βαλανείον», δηλαδή το «λουτρό», το μέρος όπου κάποιος πλένει το σώμα του, ετυμολογείται, όπως λέει το λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, από το «βαλανεύς», δηλαδή «ο υπεύθυνος του λουτρού», ή από το «βάλανος», με τη σημασία της φιάλης, της κούπας. Βεβαίως, «βάλανος», σημαίνει, εκτός από τον καρπό της βαλανιδιάς, και το πρόσθιο τμήμα του ανδρικού γεννητικού οργάνου…
Πάντως το λεξικό ορίζει τα «μπάνια του λαού» ως «ομαδικές ημερήσιες εκδρομές σε παραθαλάσσια μέρη, οργανωμένες για να κάνουν μπάνιο άνθρωποι των λαϊκών στρωμάτων»…
Για να το γενικεύσουμε, το λοιπόν, αν ενοχλήσεις τον λαό κατά τη διάρκεια των διακοπών του, μπορεί να σε γράψει σ’ εκείνο το μέρος της ανατομίας του, που έδωσε το όνομά του στο βαλανείο και κατ’ επέκταση στο μπάνιο. Κάτι που ήξερε πολύ καλά ο Ανδρέας…
Εκλογές… με καύσωνα
Ήταν Ιούλιο του μακρινού 1987 όταν ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, Ανδρέας Παπανδρέου, δεχόταν τη μια εισήγηση μετά την άλλη για να προσφύγει πρόωρα στις κάλπες – και μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού. Ο εμβληματικός Ανδρέας δεν ήταν όμως ένα συνηθισμένος πολιτικός και συνήθως έκανε το… δικό του. «Ε, δεν θα χαλάσουμε και τα μπάνια του λαού» και το ζήτημα έληξε – η χώρα πήγε σε εκλογές το 1989, στη λήξη της δεύτερης τετραετίας του ΠΑΣΟΚ.
Ως… δόγμα το εν λόγω πρέπει να υπήρχε πολύ πριν την φράση του Παπανδρέου καθώς ελάχιστες εκλογικές αναμετρήσεις έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Έσχατες, βέβαια, αυτές της 7ης Ιουλίου 2019, στις οποίες εξαναγκάστηκε να οδηγήσει τη χώρα ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τη συντριπτική του ήττα στις Ευρωεκλογές του Μαΐου εκείνου του έτους.
Οι τρεις αναμετρήσεις του Ιουνίου
Ο έκτος μήνας του χρόνου και πρώτος του καλοκαιριού είναι αυτός που είναι ο πιο συνηθισμένος να γίνονται… θερινές εκλογές. Συνέβη τρεις φορές στο παρελθόν.
Πρώτη, στις 2 Ιουνίου 1985. Εκείνη την Κυριακή το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα κέρδισε ξανά τις εκλογές αφού κατάφερε να συγκεντρώσει το 45,82% των ψήφων, έναντι 40,84% της Νέας Δημοκρατίας και με αυτοδυναμία 161 εδρών έναντι 126 της ΝΔ. Παράλληλα, το ΚΚΕ που ήταν το τρίτο κόμμα της βουλής πήρε 9,89% και 12 έδρες. Στη Βουλή είχε μπει και το ΚΚΕ Εσωτερικού – με μια έδρα.
Στις 19 Ιουνίου 1989, στήνονται οι κάλπες και η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη αναδεικνύεται νικήτρια. Λαμβάνει το 44,28% των ψήφων και 145 έδρες – άρα όχι και την αυτοδυναμία. Το ΠΑΣΟΚ υποχωρεί στη δεύτερη θέση (39,13% και 125 έδρες), Συνασπισμός λαμβάνει 13,13% και 25 έδρες ενώ από μία έδρα πήραν η ΔΗΑΝΑ και η μουσουλμάνικη Εμπιστοσύνη. Πέντε μήνες αργότερα, το Νοέμβριο της ίδια χρονιάς η χώρα θα οδηγηθεί και πάλι σε εκλογές.
Η προτελευταία φορά, μέχρι το 2019, που στήθηκαν… θερινές κάλπες ήταν το 2012. Στις 17 Ιουνίου εκείνης της χρονιάς, η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Παναγιώτη Πικραμμένου, με δεδομένο πως στις προηγούμενες εκλογές του Μαΐου 2012, δεν έγινε δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, στήνει ξανά τις κάλπες. Πρώτο κόμμα ανακηρύχθηκε η Νέα Δημοκρατία, δεύτερο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστά 29,7% και 26,9% αντίστοιχα, ενώ τρίτο κόμμα ήλθε το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 12,3%. Τα υπόλοιπα κόμματα που είχαν εκλέξει βουλευτές, πέτυχαν ποσοστά μικρότερα του 8% και ήταν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, η Χρυσή Αυγή, η Δημοκρατική Αριστερά και το ΚΚΕ. Ως γνωστόν, μετά τις εκλογές Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Δημοκρατική Αριστερά συγκρότησαν την Κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά.
Αύγουστο μήνα; Κι όμως…
Αν μιλάμε για καλοκαιρινές διακοπές τότε η επιτομή τους είναι εκείνες του 1928. Όχι μόνο επειδή έγιναν Αύγουστο αλλά επειδή κυριολεκτικά ο βασικός πρωταγωνιστής και εν τέλει νικητής των εκλογών εντοπίστηκε να κάνει… βουτιές σε κάποια παραλία της Κρήτης.
Ήταν φυσικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση ήταν αυτή που ουσιαστικά σηματοδότησε και την επιστροφή του στα πολιτικά πράγματα της χώρας μετά την ήττα του μερικά χρόνια νωρίτερα. Ήταν μια περίοδος όπου η Ελληνική Δημοκρατία δοκιμαζόταν ενώ ο Βενιζέλος τυπικά είχε αποσυρθεί από την πολιτική. Έκανε τα μπάνια του στην Κρήτη όταν τον εντόπισαν και τον έπεισαν για το καλό της χώρας να αναλάβει δράση, ώστε να στηθούν κάλπες. Όπως και έγινε. Ο ηγέτης των Φιλελευθέρων όρισε ημερομηνία των εκλογών την 19η Αυγούστου. Μόλις τέσσερις ημέρες μετά τον 15αύγουστο!
Οι εκλογές ανέδειξαν κυβέρνηση τετραετίας υπό τον Βενιζέλο, που επανήλθε θριαμβευτικά στην πολιτική. Η αντιβενιζελική παράταξη παρουσιάστηκε διασπασμένη, παρά το πλειοψηφικό σύστημα και καταποντίστηκε. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, συγκέντρωσε το 46,94% των ψήφων και απέσπασε 178 έδρες, έναντι 23,94% και 19 εδρών του Λαϊκού Κόμματος υπό την ηγεσία του Παναγή Τσαλδάρη. Στη Βουλή εκπροσωπήθηκαν ακόμη οκτώ κόμματα τότε…
