Περιεχόμενα
Debate αγγλιστί, από την ελληνική λέξη «δίβατον», και τηλεμαχία περνάει (κάτι σαν το… τηλεδιόδιο, που λέμε). Η χώρα έχει να δει από το 2015 και, οκτώ χρόνια μετά, οι αρχηγοί των κομμάτων ετοιμάζονται για να πείσουν τους τηλεθεατές ότι είναι ικανοί να κυβερνήσουν – αν επιβεβαιωθεί το προσεχές debate.
Τα ελληνικά debates εξελίχτηκαν με βάση το αμερικάνικο πρότυπο, στα πλαίσια του ευρύτερου φαινόμενου της παγκοσμιοποίησης στην πολιτική επικοινωνία. H κυριαρχία της ελληνικής ιδιωτικής τηλεόρασης στις αρχές της δεκαετίας του ’90 με την απελευθέρωση του τηλεοπτικού τοπίου, οδήγησε στα πολιτικά πάνελ και σταδιακά στο πρώτο debate του 1996.
Ωστόσο, δεν τηρήθηκαν όλες οι… αμερικανιές. Ενώ στις ΗΠΑ υπάρχει διάλογος και συζήτηση ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, στην ελληνική version επικρατεί μονόλογος και απαντήσεις στις ερωτήσεις των παριστάμενων δημοσιογράφων. Κοντολογίς, boring…
Το πρώτο, ανεπίσημο debate (1990)
Η πρώτη άτυπη «τηλεμαχία» έγινε το 1990, λίγο καιρό μετά την έναρξη λειτουργίας της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα. Συμμετείχαν ο τότε πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Χαρίλαος Φλωράκης. Μάλιστα η συνάντηση έλαβε χώρα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ενώ τη συζήτηση συντόνιζε ο δημοσιογράφος και πρώην υπουργός, Γιάννης Καψής.
Η μετάδοσή της έγινε από την κρατική τηλεόραση και από τα δύο ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, Mega και ANT1 και τη συζήτηση μονοπώλησαν θέματα που αφορούσαν στην εξωτερική πολιτική.
Επισήμως, η «τηλεμαχία» του 1990 δεν θεωρείται «debate» γιατί δεν έγινε μέσα σε τηλεοπτικό στούντιο….
Σημίτης εναντίον Εβερτ (1996)
Η πρώτη επίσημη τηλεοπτική αναμέτρηση στην Ελλάδα, με τους συμφωνημένους όρους ενός debate, έλαβε χώρα μεταξύ των δύο πολιτικών αρχηγών στις 13 Σεπτεμβρίου 1996, του τότε αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Κώστα Σημίτη και του ομολόγου του της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδη Έβερτ. Η ΝΔ ζητούσε τρία debates με τη μορφή του άμεσου διαλόγου, ο Σημίτης ήταν αντίθετος στις «κοκορομαχίες», όπως τις χαρακτήρισε και πέρασε το δικό του.
Εντέλει έλαβε χώρα στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή, με διακαναλική σύνδεση για όλα τα ιδιωτικά κανάλια σε προκαθορισμένο πλαίσιο. Ο κάθε δημοσιογράφος απηύθυνε μόνο ερώτηση προς τους πολιτικούς αρχηγούς, χωρίς γνώμη ή κάποιο άλλο σχόλιο.
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε το «καυτό» θέμα των Ιμίων, με τον Σημίτη να δέχεται… έντονο πρέσινγκ για τις επιλογές του και το περιβόητο «ευχαριστώ» στους Αμερικανούς. Τα ερωτήματα υπέβαλλαν οι δημοσιογράφοι Γιάννης Παπουτσάνης, Θοδωρής Ρουσόπουλος και Παύλος Τσίμας, χωρίς όμως να υπάρξει διάλογος μεταξύ των πολιτικών.
Μεγάλος απόντας ήταν ο τότε επικεφαλής της Πολιτικής Άνοιξης, Αντώνης Σαμαράς, που κατήγγειλε στο ΕΣΡ το γιατί είχαν αποκλειστεί οι υπόλοιποι πολιτικοί αρχηγοί…
Κώστας εναντίον Κώστα (2000)
Στις 30 Μαρτίου 2000, ξανά στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής διεξήχθη η δεύτερη τηλεοπτική αναμέτρηση ανάμεσα στους δύο… Κωστήδες, Σημίτη και Καραμανλή. Τα κομματικά επιτελεία μετά από έντονες διαβουλεύσεις και αντιθέσεις κατέληξαν στους όρους και τα πρόσωπα όπως ακριβώς είχε γίνει και στην πρώτη αναμέτρηση του 1996.
Συντονιστής ήταν ο Νίκος Χατζηνικολάου και ερωτώντες δημοσιογράφοι οι Θοδωρής Ρουσόπουλος, Μανώλης Καψής και Ελλη Στάη, απόντος δημοσιογράφου της κρατικής τηλεόρασης. Όπως και στην αναμέτρηση του 1996 δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος νικητής, αφού το αυστηρό πρωτόκολλο δεν έδινε τη δυνατότητα ανάδειξης κάποιου υποψηφίου.
Το… πενταμπέιτ (2004)
Για είκοσι μέρες πριν από την εκλογική αναμέτρηση του 2004 τα κόμματα διασταύρωναν σε έντονους τόνους τις απόψεις τους. Τελικά, λίγο πριν τιναχθεί η συμφωνία στον αέρα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου πρότεινε τη διεξαγωγή debate μεταξύ των αρχηγών και των πέντε κομμάτων και το αδιέξοδο λύθηκε.
Το πρώτο «πενταμπέιτ», όπως πετυχημένα έγραψε ο Τύπος της εποχής, πραγματοποιήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2004, στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής
Οι ερωτήσεις στους προέδρους του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, της ΓΓ του KKE και τους προέδρους του Συνασπισμού και του ΔHKKI τέθηκαν εναλλάξ από πέντε δημοσιογράφους, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στην ίδια ερώτηση, εάν έκριναν πως δεν έχουν καλυφθεί από την αρχική απάντηση. Από τη μια οι Γιώργος Παπανδρέου, Κώστας Καραμανλής, Αλέκα Παπαρήγα, Νίκος Κωνσταντόπουλος και Δημήτρης Τσοβόλας και απέναντί τους ο μετέπειτα… αρχηγός κόμματος Σταύρος Θεοδωράκης, όπως και οι δημοσιογράφοι Παύλος Τσίμας, Αλέξης Παπαχελάς και Νίκος Ευαγγελάτος.
Μετά τις πυρκαγιές (2007)
Το καλοκαίρι του 2007, η Ελλάδα υπέστη σοβαρότατο πλήγμα από τις πυρκαγιές που ξέσπασαν σε όλη την επικράτεια. Η χώρα τέθηκε σε κατάσταση γενικού συναγερμού ουσιαστικά από τα μέσα Ιουνίου, καθώς το πρώτο κύμα καύσωνα έφερε και τις πρώτες πυρκαγιές, που κορυφώθηκαν στα τέλη Αυγούστου στην Πελοπόννησο. Οι πυρκαγιές ανέτρεψαν το κλασικό προεκλογικό σκηνικό τόσο από την πλευρά της ΝΔ όσο και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Το debate διεξήχθη λίγο καιρό μετά τις φονικές πυρκαγιές.
Στην τηλεμαχία πήραν μέρος οι Κώστας Καραμανλής (ΝΔ), Γιώργος Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ), Αλέκα Παπαρήγα (ΚΚΕ), Αλέκος Αλαβάνος (ΣΥΡΙΖΑ), Γιώργος Καρατζαφέρης (ΛΑΟΣ) και Στέλιος Παπαθεμελής (Δημοκρατική Αναγέννηση). Συντονίστρια ήταν η Μαρία Χούκλη και τις ερωτήσεις υπέβαλλαν οι Ολγα Τρέμη, Έλλη Στάη, Νίκος Χατζηνικολάου, Νίκος Ευαγγελάτος, Αλέξης Παπαχελάς και Αιμίλιος Λιάτσος.
Τα δύο debates του 2009
Το 2009 διεξήχθησαν δύο debates. Ένα με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων συν τους Οικολόγους Πράσινους και ένα μόνο με την παρουσία του Γιώργου Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ) και του Κώστα Καραμανλή (ΝΔ), με διαφορά μιας ημέρας. Και τις δύο πολιτικές συζητήσεις συντόνιζε η Μαρία Χούκλη. Το 2009 είδαμε και την πρώτη εμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα που αντικατέστησε τον Αλέκο Αλαβάνο στην αρχηγία του Συνασπισμού.
Όπως και για πρώτη φορά ο ένας αρχηγός ρωτούσε τον άλλο στην… τηλεμαχία Καραμανλή και Παπανδρέου.
Οι δύο τηλεμαχίες έγιναν στη σκιά του σκανδάλου του Βατοπεδίου ενώ το ενδιαφέρον συγκέντρωσαν επίσης τα οικονομικά θέματα.
Παρουσία επτά αρχηγών (2015)
Χωρίς τηλεμαχία διεξήχθησαν οι εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 και οι εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Παρότι το ζήτημα απασχόλησε τα κομματικά επιτελεία οι διαφωνίες δεν επέτρεψαν την πραγματοποίηση debate και το θέμα κρατήθηκε ψηλά στην πολιτική αντιπαράθεση.
Όμως τον Σεπτέμβριο του 2015 διεξήχθησαν δύο debate, το ένα με τη συμμετοχή 7 αρχηγών και το άλλο μεταξύ του Αλέξη Τσίπρα και του Ευάγγελου Μεϊμαράκη. Το παρών έδωσαν η Φώφη Γεννηματά, ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Δημήτρης Κουτσούμπας και ο Πάνος Καμμένος. Το… πολυκομματικό έγινε με συντονιστή τον Πάνο Χαρίτο της ΕΡΤ, τους δημοσιογράφους Ολγα Τρέμη, Μαρία Χούκλη, Αντώνη Σρόιτερ, Μάρα Ζαχαρέα, Σία Κοσιώνη και Μάκη Γιομπαζολιά.
Στη δική τους «τηλεμαχία», Αλέξης Τσίπρας και Βαγγέλης Μεϊμαράκης διασταύρωσαν τα ξίφη τους, χωρίς όμως να δοθούν σαφείς απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα που απασχολούν τους πολίτες. Οι δύο αρχηγοί επανέλαβαν ουσιαστικά τα όσα έλεγαν προεκλογικά ωστόσο η κόντρα δεν έφτασε στα άκρα, καθώς και οι δύο παρά τις διαφορές ουσιαστικά συμφώνησαν ως προς την εφαρμογή των συμφωνηθέντων (τρίτο μνημόνιο, γαρ). Στα highlights της βραδιάς, οι παρατηρήσεις Μεϊμαράκη στον σκηνοθέτη, καθώς ο τότε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, διαμαρτυρήθηκε ότι τον έδειχναν στα πλάνα πιο κοντό από τον Τσίπρα! Συντονιστής ήταν εκ νέου ο Πάνος Χαρίτος της ΕΡΤ.
Debates και πριν από τις Ευρωεκλογές
Μπορεί η χώρα να οδηγείται σε ευρωεκλογές χωρίς απευθείας διάλογο των πολιτικών αρχηγών, στο παρελθόν ωστόσο δυο φορές διεξήχθησαν debates πριν από τις… ευρωκάλπες. Η πρώτη τηλεμαχία διεξήχθη στις 8 Ιουνίου του 2004, πριν δηλαδή από τις ευρωεκλογές της 13 Ιουνίου. Στο debate πήραν μέρος ο τότε πρωθυπουργός και πρόεδρος της ΝΔ Κώστας Καραμανλής, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα και ο πρόεδρος του Συνασπισμού Νίκος Κωνσταντόπουλος. Συντονιστής στο debate υπήρξε ο Γιάννης Πρετεντέρης ενώ ερωτήσεις υπέβαλαν οι Νίκος Ευαγγελάτος, Παύλος Τσίμας, Έλλη Στάη, Μανώλης Καψής, καθώς και ο Σταύρος Θεοδωράκης.
Το δεύτερο… eurodebate διεξήχθη στις 28 Μαΐου του 2009 και συμμετείχαν σε αυτό οι Κώστας Καραμανλής, Γιώργος Παπανδρέου, Αλέκα Παπαρήγα, Αλέκος Αλαβάνος και Γιώργος Καρατζαφέρης. Την τηλεμαχία, που περιελάμβανε έξι θεματικές ενότητες, συντόνιζε η Μαρία Χούκλη και ερωτήσεις υπέβαλαν οι Όλγα Τρέμη, Αιμίλιος Λιάτσος, Νίκος Ευαγγελάτος, Σία Κοσιώνη, Αντώνης Σρόιτερ και Ανδρέας Κωνσταντάτος.
