Η απουσία του Γεγβένι Πριγκόζιν, του ιδρυτή της διαβόητης πια Ομάδας Βάγκνερ, από την εθνικιστική γιορτή που οργάνωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, έγινε μεγάλο θέμα στα διεθνή ΜΜΕ. Όχι άδικα: Ο ολιγάρχης Πριγκόζιν έχει τόσο στενή σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο, που στα διεθνή γεωπολιτικά κουτσομπολιά τον αποκαλούν «ο σεφ του Πούτιν». Εκτός από την ομάδα των μισθοφόρων, έναν ιδιωτικό στρατό ταγμένο να εξυπηρετήσει τα ρωσικά συμφέροντα, ο Πριγκόζιν είναι ιδιοκτήτης και της εταιρίας κέτερινγκ που εφοδιάζει το Κρεμλίνο με όλα του τα γεύματα.
Ακόμα πιο μεγάλη έκταση πήρε και η φραστική επίθεση που εξαπέλυσε ο Πριγκόζιν στον ρωσικό στρατό. Ότι δεν εφοδιάζει τους μαχητές του με πυρομαχικά, ότι δεν έχει σωστή οργάνωση, ότι αφήνει τους πολεμιστές ακάλυπτους και άλλα τέτοια. Από εκείνο το σημείο, βέβαια, μέχρι τα βάζεις, συμβολικά έστω, με τον ίδιο τον Πούτιν, ο δρόμος είναι μακρύς.
Αυτό που δεν έχει επισημανθεί από τα περισσότερα ΜΜΕ είναι ότι τους τελευταίους τέσσερις μήνες η ομάδα Βάγκνερ έκλεισε τα γραφεία της σε τρεις διαφορετικές αφρικανικές χώρες (Λεσόθο, Κογκό και Γουινέα). Τυχαίο; Δύσκολα μπορεί να το χαρακτηρίσει κάποιος έτσι. Ο κανόνας που διέπει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες λέει πως όταν κλείνουν γραφεία, οι δουλειές δεν πάνε καλά.
Η πραγματική διοίκηση της ομάδας Βάγκνερ και η σχέση της με τη ρωσική κυβέρνηση παραμένει κάτι ασαφές, παρά τις εκτεταμένες έρευνες που έχουν γίνει από κορυφαίους δημοσιογράφους έρευνας. Ιδιοκτήτης φαίνεται, βέβαια, ο Πριγκόζιν, και στρατιωτικός διοικητής ο 52χρονος σήμερα αντισυνταγματάρχης Ντμίτρι Ούτκιν, ο οποίος έδωσε και το όνομά του στην ομάδα. «Βάγκνερ» είναι το κωδικό του όνομα, όταν συμμετέχει σε επιχειρήσεις. Το διάλεξε ο ίδιος στα νιάτα του, από το όνομα του διάσημου Γερμανού συνθέτη. Επειδή ήταν ο αγαπημένος του Αδόλφου Χίλτερ και των ναζί.
Η Ομάδα Βάγκνερ δεν κρύβει τις σχέσεις της με τη Ρωσία. Στο «εισαγωγικό εγχειρίδιο», ένα βιβλιαράκι που διαβάζει και ασπάζεται όποιος υποψήφιος μαχητής θέλει να γίνει μέλος της ομάδας, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι πολεμιστές μάχονται περισσότερο για τη δόξα και τα συμφέροντα της Ρωσίας παρά για τα χρήματα. Το πόσο ισχύει αυτό, είναι επίσης ασαφές. Κατά πληροφορίες, πάντως, πάνω από το 80% των «εργαζομένων» στη Βάγκνερ είναι ρωσικής καταγωγής.
Από την άλλη, η Ομάδα Βάγκνερ δεν παύει να είναι αυτό που διαφημίζεται: Ένας μισθοφορικός στρατός, που προσπαθεί μεν να βοηθήσει στην προώθηση των ρωσικών συμφερόντων και συμμαχεί με όσους συμπαθούν το καθεστώς Πούτιν, αλλά φυσικά με το αζημίωτο. Οι μισθοί των στρατιωτών (που κυμαίνονται από 600-2.000 ευρώ το μήνα), τα όπλα και πυρομαχικά, οι μετακινήσεις, όλα πληρώνονται. Κι όπως φαίνεται, δεν τα πληρώνει ο Πούτιν, αλλά όσοι χρειάζονται τις υπηρεσίες μισθοφόρων στρατιωτών.
Στις αρχές του 2020 η Ομάδα Βάγκνερ είχε γραφεία σε περισσότερες από 20 διαφορετικά κράτη. Τα περισσότερα βρίσκονται στην Αφρική, εκεί που υπάρχουν πολλές ανοιχτές πληγές με εμφύλιους πολέμους και συρράξεις σε εξέλιξη, αλλά και διαρκώς αυξανόμενο ρωσικό ενδιαφέρον.
Επισήμως, στους «συμμάχους» της Ομάδας Βάγκνερ συγκαταλλέγονται οι ένοπλες δυνάμεις της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, του Μάλι και της Μοζαμβίκης, καθώς και ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης. Ανεπισήμως, ομάδες αυτού του μισθοφορικού στρατού έχουν εμπλακεί σε εμφύλιες συρράξεις σε πάνω από 15 διαφορετικά άλλα σημεία, κυρίως στην Αφρική. Από το Νότιο Σουδάν μέχρι τη Συρία και από το Νίγηρα μέχρι και τη Βενεζουέλα.
Ο ένας χρόνος πολέμου στην Ουκρανία αποτελεί τη χειρότερη μορφή δυσφήμισης για τις ικανότητες της Ομάδας Βάγκνερ. Η οποία από το 2014 που ξεκίνησε, καλλιέργησε τη φήμη ενός ιδιωτικού στρατού πανίσχυρου, σκληρού και αποτελεσματικού. Τι μπορεί να σκέφτονται οι κατά τόπους «εργοδότες» και χρηματοδότες των άλλων επιχειρήσεων της Ομάδας, όταν βλέπουν ότι στην κορωνίδα των επιχειρήσεων, στον πόλεμο της Ουκρανίας, οι μισθοφόροι όχι μόνο δεν προχωρούν, δεν βοηθούν τον τακτικό στρατό, αλλά αντιμετωπίζουν βαρύτατες απώλειες;
Η Αφρική, η οποία αποτελούσε προνομιακό πεδίο για τις επιχειρήσεις της Ομάδας Βάγκνερ πριν ένα χρόνο, τώρα δείχνει να αμφιταλαντεύεται. H νοτιοαφρικανική Executive Outcomes, μια από τις θρυλικές ιδιωτικές στρατιωτικές ομάδες με συμμετοχή σε πλήθος εμφυλίων συρράξεων στη μαύρη ήπειρο, επανασυστήθηκε το Νοέμβριο του 2020 και διεκδικεί κομμάτι από την πίτα. Η γαλλική GEOS, που είχε επίσης προνομιακές σχέσεις με τις περισσότερες κυβερνήσεις των πρώην γαλλικών αποικιών που έγιναν ανεξάρτητες, πιέζει για να πάρει συμβόλαια. Και την ίδια στιγμή η Ομάδα Βάγκνερ τρώει τη μία στρατιωτική καρπαζιά μετά την άλλη στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Μήπως κρύβεται αυτό πίσω από την οργή του Πριγκόζιν; Εκτός από τη δόξα και το μεγαλείο της Ρωσίας, πιθανότατα χάνει και λεφτά. Πολλά λεφτά. Κι αν η κατάσταση συνεχίσει ως έχει, έχει να χάσει πολλά περισσότερα από τις άλλες δραστηριότητές του.
