Περιεχόμενα
«Αν η Γη ήταν ολόκληρη ένα μόνο κράτος, η Κωνσταντινούπολη θα ήταν η πρωτεύουσά της». Ο Ναπολέων Βοναπάρτης μόνο κουτός και απολίτιστος δεν ήταν. Αυτό που είδε εκείνος στην πόλη, βέβαια, το έχει «δει» σχεδόν κάθε άνθρωπος που είχε την τύχη να περάσει από τα στενά του Βοσπόρου.
Από Βυζάντιο… Αουγκούστα Αντονίνα!
Για αυτό και φαντάζει εντελώς πιστευτός ο μύθος που θέλει το Μαντείο των Δελφών να χαρακτηρίζει «τυφλούς» τους Μεγαρείς που έχτισαν τη Χαλκηδόνα στις ασιατικές ακτές του Βοσπόρου, «χάνοντας» το ιδανικό σημείο. 18 χρόνια αργότερα, ο Βύζας, επανορθώνει, ιδρύει αυτό που ξέρει όλη η αρχαιότητα ως Βυζάντιο και μια ιστορία κοσμοπολιτική, ταραχώδης και αιματηρή μόλις ξεκινάει. Σύμφωνα, βέβαια, με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, η τοποθεσία είχε ονομαστεί Λύγος.
Η γεωστρατηγική θέση της πόλης την κάνει αμέσως γνωστή σε όλους. Είναι η πύλη για την Ασία, για τη Βορειοανατολική Ευρώπη, αλλά και τη Μεσόγειο. Η φυσική της ομορφιά γοήτευε και ήταν ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας, ο οποίος την αγάπησε πρώτος: Όχι, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ήταν ο δεύτερος, ακολουθώντας τον Σεπτίμιο Σεύηρο Αύγουστο. Ο Σεύηρος ανοικοδόμησε την πόλη, επέκτεινε τα τείχη της και έκανε σημαντικά έργα για τον καλλωπισμό της. Έπειτα, επέλεξε και το νέο της όνομα: Αουγκούστα Αντονίνα, προς τιμή του γιου του, αλλά ευτυχώς αυτή η ονοματοδοσία δεν άγγιξε κανέναν. Ήταν 196 μ.Χ.
Nova Roma: Το Κέντρο της τότε γνωστής Γης
134 χρόνια μετά, ο Κωνσταντίνος κάνει πράξη αυτό που φαινόταν αδιανόητο: Μεταφέρει το κέντρο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο. Στα εγκαίνιά της, στις 11 Μαΐου 330 μ.Χ., μετά τη λιτανεία που κάνει, αφιερώνει τη νέα πόλη στην Παναγία, ανακοινώντας παράλληλα και το νέο της όνομα: Νέα Ρώμη (Nova Roma).
Έχει μεσολαβήσει ο αγώνας για την επικράτηση του αυτοκρατορικού θρόνου, ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον ισχυρό ανταγωνιστή του, Λικίνιο. Όταν ο δεύτερος ηττήθηκε, ο Κωνσταντίνος έπρεπε να αποφασίσει για το μέλλον της αυτοκρατορίας που σταδιακά παρήκμαζε.
Οι χριστιανοί στο Βυζάντιο υπερτερούσαν κατά πολύ εκείνους της Ρώμης, οι οποίοι παρέμεναν ειδωλολάτες. Και αυτό εξυπηρετούσε σε μεγάλο βαθμό τα σχέδια του Κωνσταντίνου, ο οποίος ήθελε να εκμοντερνίσει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Έφερε χτίστες, έχτισε μεγάλα και σχεδόν απροσπέλαστα τείχη γύρω από την πόλη, τη χώρισε σε 14 τμήματα, έκανε έργα υποδομών και μετέφερε εκεί θησαυρούς και έργα τέχνης από τη Ρώμη.
Το Νέα Ρώμη φυσικά και ξεχάστηκε γρήγορα… Αυτή ήταν η πόλη του Κωνσταντίνου, η Κωνσταντινούπολη!
Όταν πρωτοακούστηκε το «Πόλη» και το Ιστανμπούλ
Θεωρείται πως η ονομασία Πόλη ακούγεται πολύ συχνά ήδη από τον 5ο αιώνα. Τον 10ο αιώνα γίνεται η πρώτη -ίσως- επίσημη καταγραφή της ονομασίας αυτής -από τον Άραβα γεωγράφο Αλ Μασουντί, ο οποίος την καταγράφει ως «Μπουλίν». Υπάρχει και στα κείμενα του βυζαντικού λόγιου και Μητροπολίτη Αθηνών, Μιχαήλ Χωνιάτου ή Ακομινάτου.
Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, φέρνει και την οθωμανική προφορά αυτού που θεωρείται σήμερα η λέξη «Πόλη», «Istanbul» (μτφ. «εις την Πόλη»). Η χρήση της ονομασίας αυτής που χρησιμοποιείται από τους Οθωμανούς σχεδόν αμέσως έπειτα από την πτώση της Κωνσταντινούπολης πιστοποιείται από πηγές ήδη από τον 14ο αιώνα. Η ονομασία Ισλαμπόλ (Islam-bol, μτφ. εκεί που το Ισλάμ αφθονεί) που επιλέγει ο Μωάμεθ ο Β’ φαίνεται πως φθίνει γρήγορα, ενώ «υιοθετείται» και η ονομασία Konstantiniyye, η οποία και συναντάται σε επίσημα κρατικά έγγραφα και λογοτεχνικά έργα. Αυτή θα είναι η παράλληλη διεθνής ονομασία μέχρι το 1923. Όμως, στις 28 Μαρτίου του 1930 το σύγχρονο τουρκικό κράτος αποφασίζει για τη διεθνή ονομασία της πόλης, η οποία είναι Ιστανμπούλ.
