Ήταν τη δεκαετία του 2000 όταν οι τιμές των ορυκτών καυσίμων άρχισαν να αυξάνονται παγκοσμίως επηρεάζοντας και χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Ουρουγουάη. Μετά από μια περίοδο αστάθειας τη δεκαετία του ’80, η τιμή του αργού πετρελαίου είχε φτάσει στο χαμηλότερο σημείο της το 2001, στα 20 δολάρια το βαρέλι, αλλά μέσα σε διάστημα μόλις έξι ετών τριπλασιάστηκε και στις 3 Ιουλίου του 2008 χτύπησε ταβάνι με 145 δολάρια το βαρέλι.

Η Ουρουγουάη είναι από τις χώρες που εισάγουν το πετρέλαιό τους οπότε όπως και οι υπόλοιπες που ακολουθούν την τακτική της, είχε πρόβλημα. Η ζήτηση για ενέργεια είχε αυξηθεί κατά 8,4% το προηγούμενο έτος και οι οι λογαριασμοί των νοικοκυριών αυξάνονταν με ανάλογο ρυθμό.

Χωρίς εναλλακτικές λύσεις, ο τότε Πρόεδρος Ταμπαρέ Βάσκες, ένας Αριστερός γιατρός, αναγκάστηκε να αγοράσει ενέργεια από γειτονικά κράτη σε υψηλότερες τιμές, παρόλο που η Αργεντινή, η Ουρουγουάη και η Παραγουάη είχαν μια συμφωνία αμοιβαίας βοήθειας σε περίπτωση έκτακτων συνθηκών.

Για να ξεφύγει από την παγίδα μελλοντικά, ο Βάσκες χρειαζόταν γρήγορες λύσεις. Στράφηκε σε έναν άνθρωπο που υποσχόταν να δώσει λύση: τον Ramón Méndez Galain, έναν φυσικό που θα μετέτρεπε το ενεργειακό δίκτυο της χώρας σε ένα από τα καθαρότερα στον κόσμο.

Σήμερα, η Ουρουγουάη έχει σχεδόν καταργήσει τα ορυκτά καύσιμα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ανάλογα με τον καιρό, περίπου το 90% ως 95% της ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Υπήρξαν δε περίοδοι που ο αριθμός αυτός έφτασε στο 98%.

Η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ήταν ένα κεντρικό ζήτημα στο Cop28. Μετά από μια εβδομάδα τεταμένων διαπραγματεύσεων στο Ντουμπάι, οι χώρες συμφώνησαν να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα – αλλά οι ακτιβιστές, οι κυβερνήσεις και οι περιβαλλοντικοί εμπειρογνώμονες συνεχίζουν να συζητούν πώς θα γίνει αυτή η πολυσυζητημένη μετάβαση.

Μια απάντηση θα μπορούσε να βρίσκεται στο τι έχει πετύχει η Ουρουγουάη μέσα σε μόλις 15 χρόνια.

«Εργαζόμουν στο εξωτερικό για 14 χρόνια, και όταν επέστρεψα, υπήρχε αυτή η ενεργειακή κρίση, αλλά η μόνη λύση που έδιναν οι άνθρωποι ήταν να εγκαταστήσουν έναν πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής» θυμάται ο Galain σύμφωνα με τον Guardian.

«Ήμουν πυρηνικός φυσικός, οπότε σκέφτηκα ότι μπορούσα να βρω μια λύση».

Όσο περισσότερο ο Galain ερευνούσε το πρόβλημα, τόσο πιο σίγουρος γινόταν ότι η πυρηνική ενέργεια δεν ήταν η απάντηση για την Ουρουγουάη. Αντίθετα, η δική του απάντηση ήταν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δημοσίευσε τα ευρήματά του σε ένα έγγραφο όπου υποστήριζε ότι η χώρα πρέπει να συμμετάσχει πλήρως στην αιολική ενέργεια. Αμέσως μετά, έλαβε ένα τηλεφώνημα που τον προσκάλεσε να γίνει υπουργός Ενέργειας της Ουρουγουάης και να εφαρμόσει το σχέδιό του.

«Φανταστείτε την έκπληξή μου», λέει ο Galain. «Αυτό ήταν τρελό. Αλλά έκανα κάτι ακόμα πιο τρελό: αποδέχτηκα».

Η Ουρουγουάη σήμερα είναι μια μικρή χώρα – περίπου 26% μικρότερη από το Ηνωμένο Βασίλειο σε έκταση – σφηνωμένη ανάμεσα σε δύο γίγαντες. Η μεγάλη πρωτεύουσα της Αργεντινής, το Μπουένος Άιρες, βρίσκεται 31 μίλια (50 χιλιόμετρα) νότια από τις εκβολές του Ρίο Πλάτα, που αποτελεί μέρος των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών, ενώ η Ουρουγουάη μοιράζεται τα βόρεια σύνορά της με τη Βραζιλία.

Η οικονομική της επιτυχία αξιοθαύμαστη. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ήταν 16.420 αγγλικές λίρες το 2022, το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική. Μόνο ένα μικρό κλάσμα του πληθυσμού της ζει πλέον σε ακραία φτώχεια και η χώρα έχει μια ανερχόμενη μεσαία τάξη –που αντιπροσωπεύει περίπου το 60% του πληθυσμού.

Τα σπίτια είναι εξοπλισμένα με πλυντήρια ρούχων και πλυντήρια πιάτων, ενώ οι μονάδες κλιματισμού όπως και οι τεράστιες τηλεοράσεις κοσμούν κάθε σαλόνι. Όλα αυτά χρειάζονται ρεύμα. Μέσα σε περίπου μια δεκαετία υπό τη διαχείριση του Galain, η Ουρουγουάη εγκατέστησε περίπου 50 αιολικά πάρκα σε όλη τη χώρα και ενίσχυσε την υδροηλεκτρική της ενέργεια.

Σήμερα δείχνει τον δρόμο για το πώς μπορεί να γίνει πράξη το αφήγημα για νέα εποχή στον τομέα της ενέργειας παγκοσμίως.