Περιεχόμενα
Η έρημη πόλη στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Svalbard, ονόματι Pyramiden, διαθέτει σταλινική αρχιτεκτονική. Ένα ταξίδι εκεί, μοιάζει σαν ένα ταξίδι στα πέρατα της Γης. Η απομακρυσμένη πόλη πουλήθηκε στους Σοβιετικούς από τη Σουηδία το 1927. Ο άνθρακας δεν έχει εξορυχθεί από το 1998, αλλά οι τουρίστες μπορούν πλέον να μείνουν σε ένα ειδικό ξενοδοχείο και να κάνουν κράτηση για επίσημες περιηγήσεις στα παραμελημένα κτίριά του.
Για να φτάσει κάποιος εκεί, θα πρέπει να πετάξει προς τα βόρεια της Νορβηγίας και στη συνέχεια να επιβιβαστεί σε ένα άλλο αεροπλάνο με προορισμό το Longyearbyen, την πρωτεύουσα του Svalbard, ένα νησί πιο κοντά στον Βόρειο Πόλο από ό,τι στο Όσλο. Είναι το πιο απομακρυσμένο σημείο του κόσμου στον βορρά. Ένα μέρος όπου ο ήλιος δεν ανατέλλει για τέσσερις μήνες κάθε χρόνο και δεν δύει για άλλους τέσσερις.
Η πόλη ερήμωσε —κυρίως για οικονομικούς λόγους— στον απόηχο της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Στην ακμή του, το Pyramiden παρείχε στους 1.000 κατοίκους του αστικές εγκαταστάσεις και υψηλό βιοτικό επίπεδο. Υπήρχε σχολείο, βιβλιοθήκη, παγοδρόμιο, αθλητική αίθουσα, στούντιο χορού και μουσικής, ραδιοφωνικό σταθμό και κινηματογράφο.
Pyramiden: Μοιάζει σαν ταινία – θρίλερ του Ψυχρού Πολέμου
Τώρα πια είναι γεμάτη με υπολείμματα εξόρυξης άνθρακα, σκουριασμένα σιδηρουργεία και κτίρια ορυχείων που κατέρρευσαν. Η εικόνα της πόλης θα μπορούσε να θυμίζει ταινία – θρίλερ του Ψυχρού Πολέμου στην Αρκτική.
Ήταν οι Σουηδοί που ανακάλυψαν για πρώτη φορά τον άνθρακα στο Pyramiden, το 1910. Εκείνη την εποχή, το νομικό καθεστώς του Spitsbergen (όπως ήταν τότε γνωστό το Svalbard), αμφισβητήθηκε. Οι περισσότεροι από τους γείτονες της Νορβηγίας θεωρούσαν το Spitsbergen διεθνές έδαφος όπου μπορούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν. Το 1925, κράτη από την Αρκτική, και όχι μόνο, υπέγραψαν τη Συνθήκη του Svalbard. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, που παραμένουν σε ισχύ μέχρι σήμερα, το νησιωτικό αρχιπέλαγος ανήκει στη Νορβηγία. Αλλά η νορβηγική ισχύς δεν είναι απόλυτη και η συνθήκη προβλέπει ότι «Όλοι οι πολίτες και όλες οι εταιρείες κάθε έθνους σύμφωνα με τη συνθήκη, επιτρέπεται να γίνουν κάτοικοι και να έχουν πρόσβαση στο Svalbard, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να ψαρεύουν, να κυνηγούν ή να αναλαμβάνουν οποιοδήποτε είδος ναυτιλίας».
Εκμεταλλευόμενη το νομικό καθεστώς του Svalbard βάσει της συνθήκης, η Σουηδία πούλησε το Pyramiden στη Ρωσία του Στάλιν, το 1927, και έγινε ένα από τα δύο ρωσικά φυλάκια στο Spitsbergen (το άλλο, το Barentsburg, είναι πολύ πιο κοντά στο Longyearbyen). Αυτές ήταν πόλεις εξόρυξης άνθρακα – ο άνθρακας ήταν ο μόνος λόγος που υπήρχαν – που λειτουργούσαν υπό το σοβιετικό κολοσσό εξόρυξης, γνωστό ως Arktikugol. Όσο δύσκολο κι αν είναι τώρα να το πιστέψει κανείς, το Pyramiden τη δεκαετία του 1950 είχε περισσότερους ανθρώπους που ζούσαν εδώ –2.500– από ό,τι σήμερα στο Longyearbyen.
Η χαμηλή παραγωγή άνθρακα, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος διατήρησης μιας πόλης σε ένα τόσο απαγορευτικό μέρος, σφράγισαν τη μοίρα του Pyramiden. Τα ορυχεία έκλεισαν το 1998 και, επειδή δεν υπήρχε άλλος λόγος να ζήσει κάποιος εκεί, αναπόφευκτα η πόλη εγκαταλείφθηκε. Για το αν ανήκει σε ρωτικό ή νορβηγικό έδαφος, η απάντηση είναι απλή: Και στους δύο. Είναι η γη που ανήκει σε όλους και ταυτόχρονα δεν ανήκει σε κανέναν.
Pyramiden: Το μικροσκοπικό μπαρ του ξενοδοχείου Tulpan
Σε οδοιπορικό που πραγματοποίησε το BBC, ο δημοσιογράφος γράφει χαρακτηριστικά: Δεν είχα πάει ποτέ πουθενά σαν το Pyramiden. Ήταν ένα απογοητευτικό μέρος, ένα κλισέ ανθρώπινης ανοησίας, ένα κενό μνημείο. Στο γυμναστήριο υπήρχαν σπασμένα τζάμια, αφίσες από τη δεκαετία του 1950 καλούσαν τον πατριωτισμό των αθλητών να τρέχουν πιο γρήγορα και να πηδούν ψηλότερα. Αλλού, οι σανίδες του δαπέδου ήταν κρεμασμένες και έτριζαν κατά μήκος των διαδρόμων. Όταν είμαι εδώ, μετράω τις μέρες μέχρι να μπορέσω να φύγω. Αλλά μετά, όταν επιστρέφω στο σπίτι μου στη Ρωσία, λαχταρώ αυτό το μέρος και τη σιωπή του.
Οι ψηλές κορυφές της Αρκτικής περικυκλώνουν την πόλη, δημιουργώντας ένα υπέροχο φυσικό τοπίο δίπλα στο νερό. Πάνω από την πόλη δεσπόζει το βουνό σε σχήμα πυραμίδας που δίνει το όνομά της στην πόλη. Και παγετώνες. Παντού στον ορίζοντα, υπήρχαν παγετώνες».
Το μικροσκοπικό μπαρ του ξενοδοχείου Tulpan θυμίζει το Pyramiden όπως ήταν κάποτε. Σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός του Pyramiden, έκατσε στο μπαρ όπου η Olga Kuznetsova σέρβιρε σφηνάκια βότκας και συζητούσε τα νέα από μακρινά μέρη. Δίπλα στο παράθυρο, υπήρχαν αναμνηστικά που η Kuznetsova πουλά στους επισκέπτες όποτε έρχεται ένα σκάφος στην πόλη. Ο πατέρας της εργαζόταν στα ορυχεία του Pyramiden και πέρασε μέρος της παιδικής της ηλικίας εκεί. Νοσταλγεί το παρελθόν του Pyramiden, τη ρώτησε ο δημοσιογράφος.
«Μερικές φορές ναι», απάντησε. «Μερικές φορές φαίνεται σαν να ήταν πιο απλή η ζωή τότε. Αλλά το μυαλό μπορεί να κάνει κόλπα. Ήταν δύσκολη η ζωή εδώ. Τώρα το Pyramiden είναι σαν ένα σπίτι στοιχειωμένο από φαντάσματα και αυτό με στεναχωρεί. Αλλά παρ’ όλα αυτά, μου αρέσει Είναι ένα ιδιαίτερο μέρος».
Διαβάστε ακόμη στο intronews.gr:
Piña colada: Πώς το cocktail που έφτιαξε ένας πειρατής στο Πουέρτο Ρίκο ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο
Η τραγική ιστορία των αδερφών McDonald: Πώς έκαναν την αυτοκρατορία του fast food
