«Είμαι πλέον πεπεισμένος για την αθανασία μου». Αυτή ήταν μια από τις επικές δηλώσεις στη μακρόχρονη σταδιοδρομία του Ρούπερτ Μέρντοχ. Ήταν 1999, στα 69 του τότε, και είχε μόλις νικήσει τον καρκίνο του προστάτη. 24 χρόνια αργότερα, ακόμη «αθάνατος», ακόμη απρόβλεπτος, ανακοίνωσε την απρόσμενη παραίτησή του το πρωί της Πέμπτης 21 Σεπτεμβρίου.
Τα «κύματα» του «σεισμού» βρήκαν πρώτα τους δημοσιογράφους. Υπάρχουν αναφορές σε κείμενα και ποσταρίσματα που γράφτηκαν ακριβώς μετά την ανακοίνωση Μέρντοχ που περιγράφουν την έκπληξή τους. Κανείς δεν το είδε να έρχεται.
Στην ανακοίνωση αυτή ο Αυστραλός αμφιλεγόμενος κροίσος γνωστοποιεί πως θα αποχωρήσει από τη θέση του προέδρου της Fox Corporation και της News Corp, των παγκόσμιων ομίλων μέσων ενημέρωσης που έχτισε ξεκινώντας από μια μικρή αυστραλιανή εταιρεία εφημερίδων που κληρονόμησε από τον πατέρα του το 1952.
Τον Νοέμβριο, λοιπόν, ο Μέρντοχ θα πάρει τον τίτλο του επίτιμου προέδρου και θα παραδώσει τα ηνία στον μεγαλύτερο γιο του, Λάχλαν Μέρντοχ, τον σημερινό διευθύνοντα σύμβουλο της Fox Corp.
Αυτή η αναπάντεχη κίνηση του ανθρώπου που διοικούσε την αυτοκρατορία του σαν να είχε δώσει ραντεβού με τον Χάρο στο γραφείο του, ήταν λογικό να γίνει πρώτο θέμα σε όλα τα αντίπαλα media outlet. Ένδειξη πως θα αποχωρούσε ο Μέρντοχ δεν υπήρχε. Όμως, τα αμφιλεγόμενα σήματα που στέλνει με το memo στους συνεργάτες του, αφήνει υπόνοιες…
«Θα παρακολουθώ τις εκπομπές μας με κριτικό μάτι, θα διαβάζω τις εφημερίδες και τους ιστότοπους και τα βιβλία μας με πολύ ενδιαφέρον και θα επικοινωνώ μαζί σας με σκέψεις, ιδέες και συμβουλές. Όταν επισκέπτομαι τις χώρες και τις εταιρείες σας, μπορείτε να περιμένετε να με δείτε στο γραφείο αργά το απόγευμα της Παρασκευής».
Η ασάφεια της ανακοίνωσης, μαζί με το απροσδόκητο χρονοδιάγραμμά της, εγείρει σημαντικά ερωτήματα, το κυριότερο μεταξύ αυτών: Τι πραγματικά έκανε τον Μέρντοχ να αποφασίσει να αποσυρθεί τώρα, αφού αντιστάθηκε στη διαδοχή για δεκαετίες;
Μέρντοχ: Θεωρίες και σενάρια
Νυν και πρώην στελέχη της Fox έχουν δύο θεωρίες. Η μία είναι πως ο Μέρντοχ, ο οποίος κλείνει τα 93 τον Μάρτιο, είχε μια μη δημοσιοποιημένη κρίση υγείας, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σημαντικό γεγονός για μια εισηγμένη εταιρεία.
Το σημείωμα του Murdoch κατέρριψε αυτή τη γραμμή εικασιών. «Οι εταιρείες μας έχουν καλή υγεία, όπως και εγώ», έγραψε. Αλλά σύμφωνα με το Vanity Fair Μαΐου, ο Μέρντοχ είχε νοσηλευτεί κρυφά τα τελευταία χρόνια για διαφορετικά περιστατικά: σπασμένη πλάτη, επιληπτικές κρίσεις, δύο κρίσεις πνευμονίας, κολπική μαρμαρυγή, σχισμένο αχίλλειο τένοντα και COVID-19.
Ο Μέρντοχ ήθελε αυτά τα περιστατικά να αποσιωπηθούν από τον Τύπο. Σύμφωνα με πηγή κοντά στον Μέρντοχ, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο «Mr. Black» όταν εισήχθη σε νοσοκομείο για να αποφύγει τα ΜΜΕ. Έτσι, δεδομένου αυτού του ιστορικού απόκρυψης, υπό τον φόβο της δημοσιοποίησης, είναι πιθανό η εύθραυστη υγεία του να τον εξανάγκασε σε συνταξιοδότηση.
Η δεύτερη θεωρία θέλει την αποχώρηση Μέρντοχ να σχετίζεται με την αγωγή δυσφήμισης ύψους 2,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Smartmatic κατά του Fox News. Η Smartmatic μηνύει τη Fox για τους ψευδείς ισχυρισμούς του δικτύου ότι οι μηχανές ψηφοφορίας της χρησιμοποιήθηκαν για να κλέψουν τις εκλογές του 2020 από τον Ντόναλντ Τραμπ. Κάποιοι, γρήγορα υπέθεσαν ότι ο Μέρντοχ αποσύρεται για να αποφύγει να καταθέσει. «Αυτό τον βγάζει από τη γραμμή του πυρός», είπε ένα εξέχον στέλεχος των μέσων ενημέρωσης.
Την Τετάρτη, οι δικηγόροι της Fox κατέστησαν σαφές ότι δεν θέλουν ο Μέρντοχ να καταθέσει στην υπόθεση Smartmatic, ζητώντας από έναν δικαστή της Πολιτείας της Νέας Υόρκης να απορρίψει την Fox Corp. από τη μήνυση επειδή ο Murdoch δεν συμμετείχε σε καθημερινές συντακτικές αποφάσεις.
Σε απάντηση, ένας δικηγόρος της Smartmatic, ο Erik Connolly, συνέκρινε τον Μέρντοχ με «αφεντικό της Μαφίας που διατάζει έναν από τους “υπολοχαγούς” του, σε στιλ “Καθαρίστε τον ελαφροχέρι Τζόνι”. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και εδώ. Ο Ρούπερτ και ο Λάχλαν Μέρντοκ διέταξαν ένα “χτύπημα”».
Μια τρίτη θεωρία θέλει την εταιρεία αντιμέτωπη με κάποιο άγνωστο σκάνδαλο. «Προσπαθούν να προλάβουν κάτι», δήλωσε στο VF άτομο κοντά στους Μέρντοχ.
Ένα είναι σίγουρο: η επίσημη συνταξιοδότηση του Μέρντοχ θα βαθύνει το ηγετικό κενό της Fox. Η εταιρεία θα διοικείται αποκλειστικά από τον Λάχλαν, ο οποίος ζει στο Σίδνεϊ, και πολλοί θεωρούν ότι είναι λιγότερο αναμεμιγμένος από τον πατέρα του.
«Ο Λάχλαν πηγαίνει καθημερινά στο γυμναστήριο αναρρίχησης. Νομίζω ότι έχει κάπως χάσει το ενδιαφέρον του από τότε που έφυγε ο Τζέιμς, αλλά εξακολουθεί να προσπαθεί να εντυπωσιάσει τον μπαμπά του», δήλωσε στο ίδιο περιοδικό ένα άτομο από το στενό περιβάλλον του Λάχλαν, πίσω στον Μάιο. Ο Λάχλαν έχει βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στον Βιέ Ντιν, τον επικεφαλής νομικό διευθυντή της Fox, για να διευθύνει την εταιρεία καθημερινά από το Λος Άντζελες. Αλλά τον Αύγουστο ανακοινώθηκε ότι ο Ντιν θα παραιτηθεί στο τέλος του έτους, φαινομενικά εν μέρει λόγω του χειρισμού της στρατηγικής του Fox στην υπόθεση Dominion.
Ο τρόπος με τον οποίο ο Λάχλαν χειρίζεται τις πιέσεις του να είναι ο νέος βασιλιάς θα καθορίσει το μέλλον μιας αυτοκρατορίας των μέσων ενημέρωσης που διαμορφώνει την πολιτική των συντηρητικών σε τρεις ηπείρους.
Η κληρονομιά που αφήνει πίσω…
Ο πιο ευγενής τρόπος για να περιγράψεις το αποτύπωμα ενός ανθρώπου, όπως ο Ρούπερτ Μέρντοκ, είναι να αφήσεις κατά μέρος την κρίση για το αν τα επιτεύγματά του ήταν καλά ή κακά και απλώς να επικεντρωθείς στο πόσο μεγάλα ήταν.
Δανειζόμενοι από τον επικήδειο του Kendall Roy στην κηδεία του πατέρα του, Logan, στο «Succession» (το δράμα του HBO που βασίζεται και στους Μέρντοχ, μεταξύ άλλων δυναστειών) θα λέγαμε πως είχε «τρομερή δύναμη». «Εχτισε και έδρασε. … Έκανε τη ζωή να συμβεί».
Αλλά ο ευγενικός τρόπος είναι ακριβώς ο λάθος τρόπος αξιολόγησης του Μέρντοχ. Ο Μέρντοχ δεν κατάφερε τίποτα με τον ευγενικό τρόπο. Το στυλ του και η δουλειά του ήταν άμεσο και ωμό. Ας πάρουμε τα μέτρα του με τον τρόπο του.
Η αυτοκρατορία του Rupert Murdoch χρησιμοποίησε το πάθος και το παράπονο ως καύσιμο και το μετέτρεψε σε χρήμα και δύναμη.
Με την πάροδο ετών και δεκαετιών, τα media του Μέρντοχ αλλοίωσαν τον ορισμό της «ελίτ». Τα άτομα της ελίτ δεν ήταν εκείνα με τον πακτωλό χρημάτων, αλλά τα άτομα που διέθεταν περισσότερα χρήματα από το κανονικό και είχαν πιο εκλεπτυσμένες απολαύσεις. Αυτό θα ήταν απαραίτητο για την εθνικιστική πολιτική του 21ου αιώνα και την κυριαρχία του Fox. (Ο Μέρντοχ το κατάφερε αυτό ενώ ζούσε τη ζωή ενός δισεκατομμυριούχου jet-setter)
Η εξαγορά της εφημερίδας The New York Post τη δεκαετία του 1970 ήταν μια προθέρμανση για το μεγαλύτερο έργο του: να αποκτήσει την 20th Century Fox και να εφαρμόσει τις δεξιότητές του στα ταμπλόιντ, στην ψυχαγωγία και τις μεταδόσεις.
Η Fox έδωσε στον κ. Murdoch ένα κινηματογραφικό στούντιο και του επέτρεψε να δημιουργήσει το δίκτυο Fox το 1986, ενώ θα πρόσθετε κι άλλες εφημερίδες στο portfolio του. Αλλά η φιλοσοφία των ειδήσεων και η συντηρητική πολιτική του εκφράστηκαν πλήρως στο Fox News Channel, το οποίο ξεκίνησε με τον πρώην Ρεπουμπλικανό σύμβουλο Ρότζερ Έιλς, το 1996.
Όπως οι ταμπλόιντ του Μέρντοχ, η Fox είχε μια αισθητική που ήταν το κλειδί για την απήχησή της. Εκεί που τα ειδησεογραφικά προγράμματα κάποτε προσπαθούσαν να προβάλουν σταθερότητα και βαρύτητα, εκείνος επέλεγε τη λάμψη και το «νεύρο». Είχε τον τόνο και την πολιτική στάση του συντηρητικού ραδιοφώνου, με εκτυφλωτικά γραφικά.
Αλλά το Fox δεν ήταν ένα φαινόμενο του στυλ μόνο. Πλάσαρε το «Fair and Balanced», υπονοώντας ότι τα αντίπαλα δίκτυα ήταν άδικα και ανισόρροπα.
Το Fox υποσχόταν ειδήσεις, αλλά η σοδειά της ήταν συναισθήματα. Προκαλώντας το συναίσθημα στους τηλεθεατές – θυμό, προδοσία, απειλή – ήταν ζωτικής σημασίας για να τους κρατούν συντονισμένους για ώρες.
Οι ιδιαιτερότητες της διάθεσης του Fox και ο συντηρητισμός του, προσαρμόστηκαν και εξελίχθηκαν με τις εποχές. Ήταν σοβινιστικό κατά τη διάρκεια των πολέμων της εποχής του Τζορτζ Μπους. Καθώς εμφανίστηκε ο Μπαράκ Ομπάμα, τροφοδότησε τις υποψίες ότι ήταν… εξωγήινος, άλλος, μια κακοήθης αντιαμερικανική δύναμη. (Η πρωινή του εκπομπή, «Fox and Friends», έδωσε χρόνο μετάδοσης σε μια ψεύτικη ιστορία ότι είχε παρακολουθήσει μαντράσα -ένα κολλέγιο για την Ισλαμική διδασκαλία).
Στο Fox, οι ειδήσεις ήταν ένα δραματικό σίριαλ γεμάτο με εχθρούς και ήρωες, νίκη και κίνδυνο. Αλλά όπως σε ένα μακροχρόνιο θρίλερ, κάθε νέα ανατροπή έπρεπε να ξεπερνά την τελευταία. Το διακύβευμα έπρεπε να γιγαντώνεται. Ο Ρεπουμπλικανισμός του Μπους έδωσε τη θέση του στις θεωρίες του Γκλεν Μπεκ, μέχρι που, τελικά, ο Τάκερ Κάρλσον ενσωμάτωσε τη ρατσιστική «θεωρία αντικατάστασης» για ένα από τα μεγαλύτερα ακροατήρια της καλωδιακής τηλεόρασης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η δημιουργία του Μέρντοχ ήταν απλή ή χωρίς αντίφαση. Η φόρμουλα που εφάρμοσε ο Μέρντοχ στις ταμπλόιντ του – ψυχαγωγία με φθηνά εισιτήρια σε συνδυασμό με δεξιό λαϊκισμό – οδήγησε τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία των μέσων ενημέρωσης, στο παράδοξο του Fox: Η ψυχαγωγική πτέρυγα της εταιρείας παρήγαγε, ούσα ειδικευμένη, τα ηθικά αδικήματα που οι σχολιαστές της πτέρυγας των ειδήσεων θα αποδοκίμαζαν.
Στο δίκτυο του Fox, το ήθος και η ανάγκη του αουτσάιντερ να ξεχωρίζει οδήγησε σε λαμπρές εφευρέσεις και τραγικές καταστροφές: «The Simpsons» και «The X-Files» από τη μία, «Alien Autopsy: Fact or Fiction?» και «Ποιος θέλει να παντρευτεί έναν πολυεκατομμυριούχο;» από την άλλη.
Η ψυχαγωγική τηλεόραση μπορεί να μην ήταν το βασικό πάθος του Μέρντοχ, αλλά μεγάλο μέρος της εφευρετικότητας του δικτύου Fox προήλθε από την ίδια αρχή της πρόκλησης έντονων συναισθημάτων και αντιδράσεων.
Η πρόκληση αντιδράσεων και η διατήρηση της προσοχής θα καθόριζαν επίσης την υποψηφιότητα και την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, πιστού τηλεθεατή του Fox, επί χρόνια καλεσμένου (είχε τακτική παρουσία στο «Fox and Friends» για χρόνια) και — αν και άθελά του — το πιο επιτυχημένο προϊόν του.
Ο Τραμπ χρησιμοποίησε το Fox ως πλατφόρμα, εντόπισε αυτό που ήθελαν οι τηλεθεατές του και στη συνέχεια τους απέσπασε δίνοντάς τους μια πιο συναρπαστική εκδοχή του από το ίδιο το Fox.
Η ειρωνεία είναι πως ο Μέρντοχ, στη δύση της καριέρας του, αφήνει το Fox παγιδευμένο μετά την εκλογική ήττα του Τραμπ. Το δίκτυο πλήρωσε διακανονισμό 787,5 εκατομμυρίων δολαρίων για τον τρόπο που κάλυψε τις εκλογές του 2020. Λίγο αργότερα, απέλυσε τη «σημαία» του, τον Τάκερ Κάρλσον, έναν σταρ που μετατράπηκε σε βαρίδιο, και έχασε πολλούς από τους θεατές του. Όλο αυτό το διάστημα βρισκόταν υπό πίεση από δεξιά δίκτυα και πλατφόρμες με ακόμη πιο σκληρή «MAGA» ατζέντα και ακόμη πιο χαλαρή σχέση με την πραγματικότητα.
Υπάρχει μια φρανκενσταϊνική διάσταση στο γεγονός ότι ο Μέρντοχ και το δίκτυό του χάνουν τον έλεγχο του ίδιου του πάθους, της οργής και της αίσθησης ισόποσης ζημίας, συναισθήματα που πυροδοτούσε το δίκτυο και το εκτίναξαν στην κορυφή. Άλλο πράγμα είναι να υποδαυλίζεις αυτή τη φλόγα και άλλο πράγμα να προσπαθείς να τη σβήσεις σαν καυστήρα σε σόμπα.
Ένας άνθρωπος που έκανε την περιουσία του δίνοντας στους ανθρώπους αυτό που ζητούν, δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται όταν μαθαίνει τι αναπόφευκτα θέλουν στη συνέχεια: Περισσότερα.
Με πληροφορίες από VF, NYT
