Ο όρος «οικονομικό σκάνδαλο» έχει πάψει πλέον να κάνει γκελ στον κόσμο. Γεμάτες είναι οι ιστοσελίδες από ιστορίες με απάτες και κολοσσιαία ποσά που αλλάζουν χέρια σε δευτερόλεπτα, με κάθε τρόπο. Όταν, βέβαια, το ποσό του σκανδάλου ξεπερνάει τα 4,5 δις δολάρια, μάλιστα κρατικού χρήματος, και πρωταγωνιστής είναι ο (πρώην) πρωθυπουργός μιας χώρας, το πράμα αλλάζει. Η ιστορία του «Σκανδάλου 1MDB», όπως λέγεται το μεγαλύτερο σε έκταση οικονομικό σκάνδαλο που συγκλονίζει τη Μαλαισία για πάνω από δέκα χρόνια, έφτασε να γίνει μέχρι ντοκιμαντέρ στο Netflix.
Τι είναι το 1MDB; Τυπικά μια συντομογραφία του 1Malaysia Development Berhad (που σημαίνει Limited). Στην ουσία ένα κρατικό ταμείο της Μαλαισίας, που ιδρύθηκε το 2009 για να προωθήσει την ανάπτυξη μέσω ξένων επενδύσεων και συνεργασιών. Πρόεδρός του ήταν ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Νατζίμπ Ραζάκ. Αυτό το 1MDB έχει θεωρηθεί ως το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στην οικονομική ιστορία της υφηλίου, και οδήγησε στη σύλληψη του Νατζίμπ, της συζύγου του Ροσμάχ Μάνσορ, και ενός αυξανόμενου αριθμού στενών συνεργατών του.
Τα οικονομικά έγγραφα που διέρρευσαν από το 2015 υποστηρίζουν ότι το 1MDB δεν λειτούργησε ποτέ ως επενδυτικό ταμείο, αλλά ως κόμβος εξαγωγής χρημάτων, στην ουσία μια ληστεία κρατικών πόρων. Τεράστια ποσά μεταβιβάστηκαν μέσω κρατικών ομολόγων και μεταφέρθηκαν σε τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία, τη Σιγκαπούρη και τις ΗΠΑ. Περίπου 731 εκ. δολάρια εμφανίστηκαν στον προσωπικό τραπεζικό λογαριασμό του Νατζίμπ λίγο πριν από τις εκλογές του 2013 και φέρεται ότι χρησιμοποιήθηκαν για να πληρώσει πολιτικούς, τον λογαριασμό της πιστωτικής του κάρτας και να χρηματοδοτήσει τις πολυτελείς συνήθειες αγορών της συζύγου του.
Ο Νατζίμπ είναι ο πολιτικός πρωταγωνιστής στο σκάνδαλο, ο οποίος και καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες. Ο επιχειρηματικός πρωταγωνιστής φέρεται να είναι ο Μαλαισιανός μπίζνεσμαν Τζον Λόου. Υπό τη δική του εποπτεία το ταμείο χρηματοδότησε αγορές απίθανες: ένα διαμέρισμα στο Μπέβερλι Χιλς που κάποτε ανήκε στους Jay Z και Μπιγιονσέ. Ένα ιδιωτικό τζετ 35 εκ. δολαρίων. Ένα γιοτ 260 εκ. δολαρίων. Έναν πίνακα του Πικάσο αξίας 3,2 εκ. δολαρίων. Πάνω από 85 εκ. δολάρια σε χρέη τυχερών παιχνιδιών στο Λας Βέγκας. Κι ένα πάρτι γενεθλίων για τον Low όπου έπαιξαν ζωντανά οι Κρις Μπράουν και Τζέιμι Φοξ και η Μπρίτνεϊ Σπιαρς βγήκε από την τούρτα!
Πολλά εκατομμύρια δολάρια φέρεται επίσης να διατέθηκαν για χρηματοδότηση της ταινίας «Ο Λύκος της Wall Street» μέσω μιας εταιρείας παραγωγής που διευθύνει ο θετός γιος του Νατζίμπ, ο Ριζά Αζίζ.
Η υπεξαίρεση χρημάτων 1MDB μεταξύ 2009 και 2012 δεν αμφισβητήθηκε μέχρι το 2015. Εκείνη τη χρονιά, η Βρετανίδα δημοσιογράφος Κλερ Ριούκαστλ-Μπράουν (η οποία υπογράφει δημοσιογραφικά και το ντοκιμαντέρ) έλαβε 227.000 έγγραφα που διέρρευσαν με λεπτομέρειες για το βάθος της απάτης. Έγγραφα που αποκαλύπτουν το σκάνδαλο έφτασαν και στην Wall Street Journal.
Συνελήφθη για το σκάνδαλο το 2018
Η υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς της Μαλαισίας ξεκίνησε έρευνα και επρόκειτο να εκδώσει ένταλμα σύλληψης του πρωθυπουργού, αλλά συνάντησε λυσσαλέα αντίδραση από το Νατζίμπ, που ήταν ακόμα πρωθυπουργός. Μέσα σε μία εβδομάδα ο Νατζίμπ απέλυσε τον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος ήταν επικεφαλής της έρευνας, απέλυσε τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και τέσσερις άλλους υπουργούς που ζητούσαν εξηγήσεις για το σκάνδαλο. Έγινε έφοδος στα γραφεία της υπηρεσίας καταπολέμησης της διαφθοράς και τέσσερις αξιωματούχοι συνελήφθησαν.
Ο Νατζίμπ έφυγε από την εξουσία το 2018, όταν αναμετρήθηκε με τον πρώην πρωθυπουργό Μαχατίρ Μοχάμαντ. Ο υπέργηρος Μαχατίρ (σήμερα είναι 98 ετών) είχε βοηθήσει τον Νατζίμπ να πάρει την εξουσία, αλλά μετά τις αποκαλύψεις δεν μπορούσε να αφήσει τη χώρα να πέσει στα βράχια. Με το που έχασε το πρωθυπουργιλίκι, ο Νατζίμπ συνελήφθη μετά από έρευνα στο σπίτι του. Σε αυτήν κατασχέθηκαν από τη μπιζουτιέρα της συζύγου του κοσμήματα αξίας 273 εκ. δολαρίων!
Ο Νατζίμπ αντιμετωπίζει 42 κατηγορίες σε πέντε ξεχωριστές δίκες και μπορεί να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης πολλών ετών, φυσικά χωρίς αναστολή. Ο ίδιος έχει αρνηθεί οποιαδήποτε αδικοπραγία και μάλιστα προσπαθεί μέσω της νομικής οδού να διαγραφεί το ντοκιμαντέρ που τον αφορά από το Netflix. Το παράξενο είναι ότι δεν αμφισβητεί όσα αναφέρονται στο ντοκιμαντέρ, αλλά προσπαθεί να το σταματήσει επειδή, λέει, τα όσα αναφέρει περιέχονται σε απόρρητα έγγραφα.
Μαζί με τον Νατζίμπ συνελήφθη για το σκάνδαλο και η σύζυγός του Ροσμάχ, η οποία αντιμετωπίζει 17 κατηγορίες για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Στη φυλακή βρίσκονται, επίσης, ο δικηγόρος του Νατζίμπ κι ένας βουλευτής του κόμματός του.
Ο μοναδικός που διαφεύγει είναι ο Τζον Λόου. Φημολογείται ότι όλα αυτά τα χρόνια βρίσκεται μεταξύ του Μακάο, της Μπανγκόκ και της Ταϊβάν. Ο Μαχατίρ Μοχάμαντ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μάλλον κρύβεται στην Κίνα, αλλά δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει, ούτε και να κατηγορήσει ευθέως της κινεζικές αρχές. Ο Λόου έχει κάνει επανειλημμένες προσπάθειες να συνάψει συμφωνία ασυλίας με αντίτιμο αποκαλύψεις και για άλλα ποσά που αφορούν το σκάνδαλο, αλλά όλες έχουν απορριφθεί.
** Με πληροφορίες από Guardian.
