Στις 16 Οκτωβρίου του 2021 ο προπονητής της Νάπολη, Λουτσιάνο Σπαλέτι, κατήγγειλε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα πως το αυτοκίνητό του, ένα ταπεινό Fiat Panda, κλάπηκε στο Corso Vittorio Emanuele, μπροστά από το ξενοδοχείο Britannique όπου και διέμενε. Τις επόμενες ημέρες καμία περαιτέρω πληροφορία για την έκβαση της υπόθεσης δεν ανακοινώθηκε, μέχρι που ήρθε ένα πανό αναρτημένο κοντά στο γήπεδο της Νάπολη, «Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα»: «16-10-21: Σπαλέτι, θα σου δώσουμε πίσω το Panda σου αρκεί να φύγεις! Υπόγραψε στους κλέφτες».
Οι φανατικοί της Νάπολη δεν είναι παιδάκια. O προηγούμενος αρχηγός των Ultras ήταν ο Τσίρο ντε Τομάζο, του οποίου η οικογένεια προμήθευε παραδοσιακά την Καμόρα του Ιταλικού Νότου. Τώρα βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό, αποτέλεσμα της συνεργασίας του με τις Αρχές, με τον πατέρα του να βγαίνει στα κανάλια και να δηλώνει ντροπιασμένος από τη συμπεριφορά του, αφού επέλεξε να «δώσει» συνεργάτες αντί να εκτίσει την ποινή των 20 χρόνων φυλάκισης. Αυτούς είχε απέναντί του ο Σπαλέτι, ένας άνθρωπος που δεν έπαιξε ποτέ στο Καμπιονάτο -περιπλανιόταν σε ομάδες Γ’ Εθνικής, και το μεγαλύτερο του επίτευγμα ήταν να τραβήξει τη φανέλα του Μαραντόνα σε έναν αγώνα για το Κύπελλο Ιταλίας.
Στην επόμενη συνέντευξη τύπου όλοι περίμεναν την αντίδρασή του. «Κάνουμε τη δουλειά μας με τον σωστό τρόπο, θα παραμείνω σίγουρα στον πάγκο της Νάπολη και την επόμενη χρονιά» δήλωσε με τους δημοσιογράφους να επιμένουν για το θέμα του αυτοκινήτου. «Πρώτα θα δούμε σε τι κατάσταση θα μου επιστρέψουν το Panda, πόσα χιλιόμετρα παραπάνω έχει διανύσει και αν υπάρχει το CD του Πίνο Ντανιέλε στο στερεοφωνικό».
Με το Panda να παραμένει εξαφανισμένο, μαζί με το CD του Ντανιέλε, όμως, ο Σπαλέτι έκανε αυτό που έμοιαζε ανέκδοτο για την ποδοσφαιρική Ιταλία: Κατάφερε να κατακτήσει δια περιπάτου ένα πρωτάθλημα, το οποίο οι Ναπολιτάνοι περίμεναν ανυπόμονα 33 χρόνια. Ποιος θα περίμενε πως ο άνθρωπος που έχει λοιδορηθεί όσο κανείς άλλος, ο εκκεντρικός προπονητής και οινοποιός, θα έβγαζε τους καταπιεσμένους Ναπολιτάνους στους δρόμους, ουρλιάζοντας από ευτυχία;
«… πάντα πήγαινα με οτο-στοπ»!
Χρειάστηκαν πολλές ήττες και απογοητεύσεις, ασύμμετρες ίσως σε σχέση με τη δουλειά του, μέχρι να φτάσει στην κορυφή. Στα 64 του, ο Σπαλέτι έγινε ο γηραιότερος προπονητής που έχει κατακτήσει το «σκουντέτο», αλλά η ζωντάνια του και η μοντέρνα του προσέγγιση και ο ελεύθερος τρόπος που παίζει η ομάδα του, μοιάζει να «σβήνουν» τη βιολογική του ηλικία.
Επιστρέφει σε κάθε ευκαιρία στο οικογενειακό του κτήμα Κερτάλδο, μια γραφική πόλη στο κέντρο Τοσκάνης, που απέχει 35 λεπτά από τη Φλωρεντία, για να αποτραβηχτεί από την τρέλα του Ιταλικού ποδοσφαίρου, να φτιάξει το κρασί του, να βρει το παιδί μέσα του. Παντρεμένος για περίπου μια αιωνιότητα με την Ταμάρα, απέκτησαν τρία παιδιά, τον Σάμουελ, τον Φεντερίκο και τη Ματίλντ. Όσο αθόρυβα κρέμασε τα παπούτσια του ποδοσφαιριστή -έπειτα από μια δεκαετία, άλλο τόσο μουδιασμένα ξεκίνησε την καριέρα του ως προπονητής. Ανέλαβε την Έμπολι και ξαφνικά ένα θαύμα παρατετάμενο άρχισε να εκτυλίσσεται στα μάτια των παραγόντων την ομάδα: Από την τέταρτη κατηγορία βρέθηκε στην πρώτη μέσα σε πέντε χρόνια. Κι επειδή «παρατεταμένο θαύμα» δεν υπάρχει, οι ιθύνοντες της Σαμπντόρια τόλμησαν να τον εμπιστευτούν. Αυτή η εμπιστοσύνη κράτησε μόλις μια σεζόν, λιγότερη και από εκείνη του επόμενου σταθμού του, της Βενέτσια. Ακολούθησε μια αγρανάπαυση στο Κερτάλδο, απογοητεύσεις και αποτυχίες, μέχρι που αναλαμβάνει την ασήμαντη για τα ιταλικά δεδομένα Ουντινέζε και σε μια ονειρική τριετία ξεφεύγει από τη μετριότητα, κερδίζοντας μια θέση στο Champions League.
Το καλοκαίρι του 2006 ο επαρχιώτης Σπαλέτι πακετάρει για την πρωτεύουσα, έχοντας στις αποσκευές του τον τίτλο του Προπονητή της Χρονιάς. Προσαρμόζεται αναπάντεχα εύκολα στις απαιτήσεις ενός κορυφαίου club όπως της Ρόμα, με την οποία φτάνει μέχρι τα ημιτελικά του Champions League, ενώ κερδίζει και το κύπελλο Ιταλίας. Ψηφίζεται και πάλι Προπονητής της Χρονιάς, αλλά πλέον όλοι στη Ρώμη περιμένουν το κάτι παραπάνω από εκείνον. Την επόμενη χρονιά η Ρόμα βρίσκεται και πάλι στους 4 του Champions League και κερδίζει για δεύτερη συνεχόμενη φορά το Κύπελλο Ιταλίας και το Σούπερ Κόπα.
Η Ρόμα μπορεί να μην έχει κατακτήσει το πρωτάθλημα, όμως παίζει το πιο συναρπαστικό ποδόσφαιρο στην Ευρώπη. Χρόνια πριν παίξει η Μπάρτσα με «ψευτοεννιάρι» είναι ο Σπαλέτι που επιβάλλει το 10άρι, Φραντσέσκο Τότι, στη συγκεκριμένη θέση και τον μετατρέπει σε μηχανή των γκολ. Θα περίμενε κανείς πως πλέον είναι έτοιμος να κατακτήσει το πρωτάθλημα… Τα οικονομικά προβλήματα του συλλόγου, όμως, άρχισαν να αποτυπώνονται πέρα από τους ισολογισμούς και στο χορτάρι, καθώς ακολουθούν δύο σεζόν με φθίνουσα πορεία που τον οδηγούν στην παραίτηση και στην «αυτοεξορία» στη Μόσχα, για λογαριασμό της Ζενίτ, στης οποίας τον πάγκο θα καθίσει για την επόμενη πενταετία και να απολυθεί το 2014.
Επέστρεψε στην αγαπημένη του Τοσκάνη με δύο Πρωταθλήματα Ρωσίας και για τα επόμενους είκοσι μήνες φτιάχνει κρασί και απορρίπτει προτάσεις που δεν τον εξιτάρουν. Όταν τον καλεί η Ρόμα για να σώσει την ήδη χάλια σεζόν εκείνος θεωρεί καρμική τη στιγμή: Είναι η ώρα να τελειώσει ό, τι ξεκίνησε στη Ρόμα. Την προηγούμενη φορά έχασε το πρωτάθλημα από την Ίντερ στο τελευταίο παιχνίδι. Με την επιστροφή του διορθώνει τα κακώς κείμενα και καταφέρνει για άλλη μια φορά να σώσει την παρτίδα. Εκεί βρίσκει τον Capitano, Φραντσέσκο Τότι, να βαδίζει στο 39ο έτος της ηλικίας του, με τον ίδιο όμως να αρνείται να παραδεχθεί πως το πλήρωμα του χρόνου έχει έρθει για την καριέρα του. Παρόλο που η ομάδα πηγαίνει περίφημα, οι οπαδοί των τζιαλορόσι δεν αντέχουν να βλέπουν τη «σημαία» της ομάδας να κάθεται στον πάγκο. Ο Σπαλέτι βρίσκει έναν νέο ρόλο για εκείνον, αυτόν της «σούπερ – αλλαγής». Ο Τότι σκοράρει κατά ριπάς, η Ρόμα κερδίζει παντού και διεκδικεί το πρωτάθλημα, το οποίο χάνει στην τελευταία αγωνιστική. Παρόλο που η Ρόμα φτάνει τους 87 βαθμούς, ρεκόρ για τον σύλλογο, ο Σπαλέτι αποχωρεί. «Είμαι αξιοπρεπής άνθρωπος και πάντα δούλευα σκληρά για τη Ρόμα», λέει στην αποχαιρετιστήρια συνέντευξη Τύπου, προσθέτοντας, «Έχω κάνει λάθη, αλλά πάντα επιμένω στα πιστεύω μου» λέει μεταξύ άλλων.
Η στάμπα έχει μείνει, παρότι οι ομάδες του παίζουν καλά, είναι ο «αιώνιος δεύτερος». Ο προπονητής που δεν μπορεί να κερδίσει το πρωτάθλημα. Στην Ίντερ δεν συμμερίζονται αυτήν την άποψή. Τον προσλαμβάνουν για να βγάλει τον άλλοτε γίγαντα του Ιταλικού ποδοσφαίρου από την ανυποληψία και στις πρώτες 16 αγωνιστικές παραμένουν αήττητοι. Παρά τα διάφορα προβλήματα εντός της ομάδας, εκείνος καταφέρνει να τη βγάλει και τις δύο σεζόν στο Champions League, κάτι που είχε να συμβεί από την εποχή του Μουρίνιο. Ωστόσο, στο τέλος της δεύτερης σεζόν, η συνεργασία τους λήγει. Αυτό γιατί οι ιθύνοντες της ομάδας είναι απογοητευμένοι από την πορεία της Ίντερ στην Ευρώπη.
Ο Σπαλέτι μένει για άλλη μια φορά χωρίς ομάδα. Επιστρέφει στον αμπελώνα του, απολαμβάνει την παρέα της αγαπημένης του πάπιας, της «Χιονάτης», χαλαρώνει και προετοιμάζει την επιστροφή του. Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να κερδίσει συνεχίζει να πιστεύει στον εαυτό του και τις ιδέες του. Θα χρειαστεί να περάσουν δύο χρόνια για να χτυπήσει το τηλέφωνό του και να ακούσει μια πρόταση που να μπορεί να τον κινητοποιήσει. Είναι Μάιος του 2021 και ο πρόεδρος της Νάπολι, ο αμφιλεγόμενος Αουρέλιο ντε Λαουρέντις, ο οποίος θέλει να δώσει τέλος στους πειραματισμούς τύπου Γκατούζο. Και δικαιώνεται!
Στην πρώτη του σεζόν στο στάδιο «Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα» ο Σπαλέτι βγάζει τη Νάπολι τρίτη, αφού πάλευε όλη τη σεζόν για το πρωτάθλημα. Το τέλος της σεζόν, παρόλο που η Νάπολι κερδίζει τη συμμετοχή της στο Champions League έπειτα από δύο χρόνια, η πόλη είναι ανάστατη αφού οι Ινσίνιε, Μέρτενς, Κουλιμπαλί αποχωρούν. Ντε Λαουρέντις και Σπαλέτι βρίσκονται στο επίκεντρο των διαμαρτυριών. Όμως ο Σπαλέτι έχει βρει αυτό που λείπει από τη Νάπολη. Φέρνει νέους και διψασμένους ποδοσφαιριστές και φτιάχνει μια ομάδα που θα μνημονεύεται για τον τρόπο παιχνιδιού της. Είναι αρκετό αυτό; Για τον Σπαλέτι, πλέον, όχι! Θέλει να πετάξει αυτήν την ενοχλητική ταμπέλα του «ανθρώπου που δεν κερδίζει». Και το κάνει εμφατικά, εξασφαλίζοντας το πρωτάθλημα περίπου στα μέσα Απριλίου, ενώ φτάνει στους 8 του Champions League.
Επίλογος (ή απαρχή)
«Στη ζωή μου δεν ταξίδευα στην πρώτη θέση, κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο. Έπρεπε να κάνω πεζοπορία με ωτοστόπ» δήλωσε ο Σπαλέτι μετά τη νίκη στο Τορίνο που ουσιαστικά σφράγιζε τον τίτλο. Αυτή είναι η σύνοψη της πολυτάραχης καριέρας ενός ανθρώπου που εμφανίστηκε από το πουθενά στην πασαρέλα του Ιταλικού ποδοσφαίρου. Δεν είχε παίξει ποδόσφαιρο καν στη Β’ Εθνική, παρόμοια περίπτωση με έναν άλλο μεγάλο Ιταλό προπονητή, τον Αρίγκο Σάκι. Όταν κάποτε τον ρώτησαν αν μπορεί να γίνει προπονητής κάποιος που δεν υπήρξε ποδοσφαιριστής, η απάντησή του ήταν ιστορική: «Δηλαδή ένας ιππέας θα έπρεπε να είναι άλογο πριν;» αναρωτήθηκε.
Αγύριστο κεφάλι, δεν δίστασε να συγκρουστεί με οποιονδήποτε ποδοσφαιριστή στεκόταν εμπόδιο στο όραμά του. Μετέτρεψε τον Τότι στον κορυφαίο Ιταλό ποδοσφαιριστή, αλλά χρόνια αργότερα, δεν δίσταζε να τον αφήσει στον πάγκο και ας τον κυνηγούσαν οι οπαδοί της Ρώμης στους δρόμους της Αιώνιας Πόλης. Με τον αρχηγό της Ίντερ, τον «πολύ» Μάουρο Ικάρντι και τη σύζυγο – μάνατζέρ του δεν υπήρχε περίπτωση να κάνει ούτε ίντσα πίσω. Η πίστη στις ιδέες του είναι πολύ ισχυρότερη από τους παίκτες – σύμβολα που βρίσκει σε κάθε ομάδα που πηγαίνει. «Οι οπαδοί μας βλέπουν τον Τότι ως μύθο» δήλωνε, «εγώ όμως τον βλέπω ως ποδοσφαιριστή. Αυτή είναι η διαφορά μας».
Η υπομονή και η σκληρή δουλειά ανταμείφθηκε -πολύ αργότερα από όσο θα έπρεπε, αλλά με τρόπο εμφατικό. Κι αυτό γιατί πήρε το πρωτάθλημα με την ομάδα που είχε τις λιγότερες πιθανότητες να το κάνει, της οποίας το πάθος των οπαδών της συχνά διολισθαίνει σε αυτοκαταστροφικό, στην πόλη όπου η φτώχεια, η εγκληματικότητα και η μαφία βασιλεύει. Ο προσωπικός του θρίαμβος ξεπερνά τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου -εκεί όπου το μοντέρνο του στιλ έδωσε και πάλι τροφή για σκέψη στους κορυφαίους προπονητές, αγγίζει τον ίδιο τον πυρήνα της ύπαρξης και των ιδεών του. «Το να είμαι σε θέση να κερδίσω το Scudetto είναι ανταπόδοση για όλες τις θυσίες που έχω κάνει όλα αυτά τα χρόνια» δήλωσε. Το μόνο που απομένει, πλέον, είναι να πάρει πίσω το Fiat Panda του.
