Εκεί όπου οι ζωντανοί ζηλεύουν τους νεκρούς: Το σενάριο των 72 λεπτών για το τέλος του κόσμου

Ως πρόεδρος του Συμβουλίου Χορηγών του Δελτίου των Ατομικών Επιστημόνων από το 2008 έως το 2018, o Λόρενς Μ. Κράους βοήθησε στο Ρολόι της Αποκάλυψης – είναι σύμβολο που αντιπροσωπεύει την πιθανότητα μιας ανθρωπογενούς παγκόσμιας καταστροφής, κατά τη γνώμη των μελών του Bulletin of the Atomic Scientists – κάθε χρόνο για μια δεκαετία.

Αυτό σήμαινε ότι κάθε χρόνο, καθόταν με τους συναδέλφους του για αρκετές ημέρες και σκεφτόταν σοβαρά πόσο κοντά θα μπορούσαμε να είμαστε στο τέλος του πολιτισμού. Αλλά ακόμη και αυτή η σκοτεινή προετοιμασία δεν θα μπορούσε να τον προετοιμάσει για τις ζοφερές πραγματικότητες που αποκαλύφθηκαν στο πρόσφατο βιβλίο, Nuclear War: A Scenario, της Bρετανίδας δημοσιογράφου εθνικής ασφάλειας Άνι Γιάκομπσεν.

Η Γιάκομπσεν περιγράφει λεπτομερώς τα γεγονότα που θα λάβουν χώρα, λεπτό προς λεπτό, στα 72 λεπτά από την εκτόξευση ενός διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου (ICBM) από τη Βόρεια Κορέα μέχρι την καταστροφή του σύγχρονου πολιτισμού και το θάνατο έως και πέντε δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Το σενάριο που φαντάζεται η Γιάκομπσεν

(0 λεπτά) Εκτοξεύεται ένας ICBM από τη Βόρεια Κορέα.
(19 λεπτά) Οι ΗΠΑ εκτοξεύουν 50 βαλλιστικούς πυραύλους σε στόχους στη Βόρεια Κορέα και δίνουν εντολή στα υποβρύχια να εκτοξεύσουν 32 επιπλέον πυραύλους.
(21 λεπτά) Το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Καλιφόρνιας γίνεται ακατοίκητο λόγω επίθεσης βαλλιστικού πυραύλου (SLBM) που εκτοξεύεται από υποβρύχιο της Βόρειας Κορέας στον πυρηνικό αντιδραστήρα Diablo Canyon.
(33 λεπτά) Η Ουάσιγκτον, μαζί με σχεδόν όλους τους 6 εκατομμύρια κατοίκους της, σκοτώνονται από την πρόσκρουση και την έκρηξη του βορειοκορεατικού ICBM.
(49 λεπτά) Φοβούμενη ότι δέχεται επίθεση από τους αμερικανικούς πυραύλους που κατευθύνονται προς τη Βόρεια Κορέα, η Ρωσία εκτοξεύει 1.000 πυραύλους σε αμερικανικούς στόχους. Με τον εντοπισμό αυτών, οι ΗΠΑ εξαπολύουν επίθεση ICBM και SLBM σε 975 ρωσικούς στόχους.
(51 λεπτά) Πιλότοι του ΝΑΤΟ εξαπολύουν εναέρια πυρηνική επίθεση εναντίον ρωσικών στόχων.
(52 λεπτά) Η Βόρεια Κορέα ουσιαστικά σβήνεται από τον χάρτη, μετά την πρόσκρουση και την έκρηξη 32 πυραύλων SLBM και 50 ICBM.
(57 λεπτά) Όλες οι χερσαίες στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ καταστρέφονται από ρωσικά SLBM.
(58 λεπτά) Μεγάλο μέρος της Ευρώπης καταστρέφεται από ρωσική επίθεση SLBM σε βάσεις του ΝΑΤΟ. (59 λεπτά) Οι ΗΠΑ εκτοξεύουν το υπόλοιπο του αποθέματός τους SLBM στη Ρωσία.
(72 λεπτά) 1.000 τοποθεσίες στις Ηνωμένες Πολιτείες χτυπιούνται από σοβιετικούς ICBM. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ΗΠΑ σκοτώνεται αμέσως και οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους έχουν ελάχιστα ή καθόλου μέσα επιβίωσης. Μια παρόμοια μοίρα πλήττει τη Ρωσία αρκετά λεπτά αργότερα.

Εν τω μεταξύ, στο 52ο λεπτό αυτού του Αρμαγεδδώνα, μια πυρηνική συσκευή εκρήγνυται στο διάστημα ψηλά πάνω από τις ΗΠΑ, Αυτή η έκρηξη καθιστά σχεδόν όλα τα συστήματα επικοινωνίας στις ηπειρωτικές ΗΠΑ εκτός λειτουργίας, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος των υποδομών της χώρας και προκαλώντας εκτεταμένες πλημμύρες και πυρκαγιές, περιπλέκοντας έτσι περαιτέρω τη ζωή των λίγων επιζώντων που έχουν απομείνει.

Είτε κάποιος βρίσκει το συγκεκριμένο σενάριο που περιγράφει η Γιάκομπσεν εύλογο είτε όχι, είναι σαφές ότι οποιαδήποτε μεγάλη πυρηνική αντιπαράθεση θα είχε αποκαλυπτικές συνέπειες. Όπως είπε ο Σοβιετικός πρόεδρος Νικίτα Χρουστσόφ λίγο μετά την κρίση των πυραύλων της Κούβας, σε μια τέτοια κατάσταση, «οι επιζώντες θα ζήλευαν τους νεκρούς».

Οι στρατιωτικοί αναλυτές προετοιμάζονται για σενάρια όπως αυτό τουλάχιστον από το 1960, όταν πραγματοποιήθηκε η πρώτη ολοκληρωμένη άσκηση σχεδιασμού πυρηνικού πολέμου στις ΗΠΑ.

Όπως περιγράφει η Γιάκομπσεν το 1949, οι ειδικοί υπολόγισαν ότι μόλις 200 βόμβες του είδους που κατέστρεψαν τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι θα ήταν αρκετά για να εξαλείψουν ουσιαστικά τη Σοβιετική Ένωση.

Αλλά παρά το γεγονός αυτό, τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι Σοβιετικοί συνέχισαν να συσσωρεύουν όπλα. Μέχρι το 1967, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ είχαν περίπου 30.000 πυρηνικές και θερμοπυρηνικές κεφαλές η καθεμία. Ενώ το οπλοστάσιό τους έχει έκτοτε μειωθεί, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν πάνω από 1.700 κεφαλές σε κατάσταση συναγερμού. Η Ρωσία έχει μόνο ελαφρώς λιγότερα. Και οι δύο χώρες έχουν αποθηκεύσει πάνω από 3.000 επιπλέον πυρηνικά όπλα και είναι διαθέσιμα για χρήση.

Τα τελευταία 79 χρόνια, ζούμε κάτω από το δαμόκλειο σπαθί της αμοιβαίας εξασφαλισμένης καταστροφής (MAD), τη βάση της σύγχρονης πυρηνικής αποτροπής. (σ.σ πολιτικό δόγμα του Ψυχρού Πολέμου, σύμφωνα με το οποίο αν οι χώρες που έχουν πυρηνικά όπλα, τα χρησιμοποιήσουν, θα καταστραφούν).

Υποστηρίζεται ότι δεδομένου ότι οποιαδήποτε πράξη πυρηνικής επίθεσης θα οδηγούσε στην εξόντωση του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου, κανένας ηγέτης με έχων σώας τας φρένας δεν θα ξεκινούσε ένα πρώτο χτύπημα.

Το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού κοινού πιστεύει ότι η ΗΠΑ έχει παραιτηθεί από την προαιρετική πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων. Αλλά ενώ πολλοί προεδρικοί υποψήφιοι έχουν υποσχεθεί να το πράξουν, κανείς δεν το έχει κάνει ποτέ επίσημη πολιτική.

Ο Κράους συχνά αναρωτιέται γιατί οι επιτυχημένοι προεδρικοί υποψήφιοι αλλάζουν «τροπάριο» μόλις μπουν στο Οβάλ Γραφείο. Υποψιάζεται ότι οι στρατηγοί που συμβουλεύουν τον Πρόεδρο και τον Υπουργό Άμυνας έχουν ζήσει με την ιδέα της προειδοποίησης καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους και δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι ένας πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε να επιτρέψει σε ένα πυρηνικό όπλο να εκραγεί σε αμερικανικό έδαφος χωρίς να έχει ήδη ξεκινήσει μια απάντηση.

Δεδομένου ότι οι περισσότεροι πρόεδροι δεν έχουν εμπειρία με τον σχεδιασμό πολεμικών παιχνιδιών – και οι Δημοκρατικοί πρόεδροι, ειδικότερα, συχνά ανησυχούν για το αν θα φανούν «μαλακοί» στην άμυνα – επηρεάζονται εύκολα από τους στρατιωτικούς συμβούλους τους.

Η εξωφρενική αύξηση των πυρηνικών οπλοστασίων είναι ένα παράδειγμα του γνωστού σεναρίου θεωρίας παιγνίων που ονομάζεται «Το δίλημμα του φυλακισμένου», στο οποίο δύο κρατούμενοι, οι οποίοι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, υποκινούνται από δυσπιστία για να κάνουν επιλογές που δεν είναι προς το συμφέρον κανενός από τα δύο μέρη. Ομοίως, κάθε μία από τις υπερδυνάμεις υποθέτει ότι ο αντίπαλός της θα αποθηκεύσει όλο και περισσότερα πυρηνικά όπλα, οπότε φαίνεται λογικό να αποθηκεύουν περισσότερες οι ίδιες.

Υπάρχει μια απλή διέξοδος από αυτό το δίλημμα. Σε αντίθεση με το παράδειγμα της θεωρίας παιγνίων, οι κρατούμενοι εδώ μπορούν να μιλήσουν μεταξύ τους και, μέσω της διπλωματίας, μπορούν να καταλήξουν από κοινού σε μια στρατηγική win-win.

Το πρόβλημα είναι ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου επικοινωνίες από την είτε μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ είτε μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ για στρατηγικά πυρηνικά ζητήματα. Οι κίνδυνοι που προκύπτουν είναι σαφείς – ειδικά αυτή τη στιγμή, με τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, τις εντάσεις μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν και την καταστροφή στη Μέση Ανατολή.

Το αμερικανικό κοινό έχει παραπληροφορηθεί σχετικά με τη σοβαρότητα αυτής της απειλής λόγω μιας ψευδούς αφήγησης σχετικά με την άμυνα κατά των βαλλιστικών πυραύλων (ABM). Έχοντας δει την πρόσφατη επιτυχία του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενάντια στους συμβατικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από το Ιράν, πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι οι ΗΠΑ έχουν ένα λειτουργικό σύστημα ABM (ένας ψευδής ισχυρισμός που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Τζορτζ Μπους γύρω στο 2004).

Οι ΗΠΑ δε το διαθέτουν – παρά το γεγονός ότι έχουν δαπανήσει σχεδόν 176 δισεκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο σύστημα. Όπως τονίζει η Γιάκομπσεν στο βιβλίο της, έχουμε μόνο 44 αναχαιτιστικά ABM στη θέση τους.

Για τη βιομηχανία όπλων, ωστόσο, τα πυρηνικά όπλα -όσο τρομακτικά κι αν είναι- είναι το δώρο που συνεχίζει να δίνει. Ο αμυντικός προϋπολογισμός της κυβέρνησης Μπάιντεν ύψους 850 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2025 διαθέτει 69 δισεκατομμύρια δολάρια για επιχειρήσεις πυρηνικών όπλων και εκσυγχρονισμό. Σχέδια για 400 νέους ICBM, νέα πυρηνικά υποβρύχια και βομβαρδιστικά και αναβαθμίσεις σε υπάρχουσες κεφαλές βρίσκονται επί του παρόντος στα σκαριά, με προβλεπόμενο κόστος τριών τετάρτων ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων κατά την επόμενη δεκαετία. Το MAD δεν είναι αρκετά τρελό, φαίνεται. Εργολάβοι άμυνας, λομπίστες και δεξιά Think Tank ανησυχούν ότι 1.700 πυρηνικά όπλα.

O Κράους αισθάνεται περήφανος που ανέλαβε το τιμόνι της ομάδας που ιδρύθηκε το 1947 από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ για να προειδοποιήσει τον κόσμο για τους κινδύνους των πυρηνικών όπλων, εν μέρει μέσω της ετήσιας ρύθμισης του ρολογιού της Ημέρας της Κρίσεως.

Αλλά, δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Ίσως το νέο βιβλίο της Γιάκομπσεν, που σύμφωνα με πληροφορίες σύντομα θα προσαρμοστεί για τη μεγάλη οθόνη, μπορεί να φέρει τους ανθρώπους στα συγκαλά τους.

Τα τελευταία 79 χρόνια, είμαστε τυχεροί, αλλά η τύχη μας μπορεί να μην κρατήσει για πάντα. Ακόμη και μια απλή εκτόξευση ICBM θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πόλεμο που τερματίζει απότομα πάνω από 400.000 χρόνια σύγχρονης εξέλιξης των ανθρωποειδών, αφήνοντας ελάχιστα ή καθόλου ίχνη της ανθρώπινης ύπαρξης και των άλλων τεχνολογικών επιτευγμάτων μας – όλα σε λιγότερο χρόνο από ό, τι χρειάστηκε για να γραφτεί αυτό το κείμενο.

Πηγή: Quillette.com