Περιεχόμενα
Το πλεκτό Fair Isle, μια παραδοσιακή πλέξη που προέρχεται από τις ακτές της Σκωτίας, είναι βασικό στοιχείο της γκαρνταρόμπας για περισσότερα από 100 χρόνια -κρατώντας ζεστούς όλους, από τον ψαρά του 18ου αιώνα μέχρι τον Μικ Τζάγκερ.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι μάρκες πολυτελείας Ralph Lauren, Thom Browne, Chanel, Celine, Balenciaga, Raf Simons, Versace και Dries van Noten δημιούργησαν όλες τη δική τους εκδοχή και την ανέβασαν στην πασαρέλα.
Η σχεδιάστρια Molly Goddard με έδρα το Λονδίνο έχει δημιουργήσει το προσωπικό της μοτίβο, κάτι σαν μια ανεπίσημη υπογραφή, φροντίζοντας να συνδυάσει ένα δομημένο πλεκτό σε στιλ Fair Isle με μια φουσκωτή τούλινη φούστα σχεδόν σε κάθε συλλογή.
Με λίγα λόγια, έχει εξελιχθεί σε ένα χειμωνιάτικο κλασικό πουλόβερ που αποτελεί διαχρονικά μόδα για όσους βρίσκονται στο βόρειο ημισφαίριο.
Παίρνοντας το όνομά του από το νησί Fair Isle -βρίσκεται στο αρχιπέλαγος Shetland, περίπου 100 μίλια μακριά από τη βορειοανατολική ακτή της Σκωτίας- η τεχνική του πλεξίματος ξεκίνησε για πρώτη φορά στα καπέλα των ψαράδων τον 18ο και τον 19ο αιώνα (τα αγαπημένα μας πουλόβερ ήρθαν πολύ αργότερα).
Το μοτίβο των δύο κλώνων δεν ήταν μόνο καλλιτεχνικό, αλλά έκανε τα ψηλά, κωνικού σχήματος καπέλα επιπλέον ζεστά, διπλασιάζοντας την υφασμάτινη μάζα. Συχνά διέθεταν και πλεκτή εσωτερική επένδυση.
Το τυπικό πλεκτό Fair Isle ακολουθεί ένα σχέδιο «OXO», όπου ένα γεωμετρικό «O» ακολουθείται από ένα «X» και επαναλαμβάνεται σε όλο το ένδυμα.
Ορισμένες πλέκτριες γεμίζουν το σχήμα «O» με σύμβολα όπως σταυρούς, νιφάδες χιονιού ή μια κεντρική κουκκίδα που ονομάζεται «μάτι της χήνας». Αυτό που τα ξεχωρίζει από άλλα αλιευτικά ρούχα εργασίας είναι η ζωηρή χρωματική παλέτα.
«Χρησιμοποιούσαν μπλε, κόκκινο, κίτρινο, ένα φυσικό λευκό και ένα φυσικό καφέ, που ονομαζόταν μαύρο Shetland», λέει στο CNN η Δρ Κάρολ Κρίστιανσεν, η επιμελήτρια και υπεύθυνη κοινοτικών μουσείων στο Μουσείο Κλωστοϋφαντουργίας Shetland -όπου διατίθεται μια μεγάλη συλλογή από κομμάτια που χρονολογούνται από το μακρινό παρελθόν, όπως για παράδειγμα από το 1850.
«Η ιδέα ήταν ότι οι κυβερνήτες φορούσαν φωτεινότερα χρώματα, ώστε να φαίνονται πιο εύκολα, είτε από τη στεριά είτε από άλλα σκάφη».
Fair Isle: Πώς από ρούχο εργασίας έγινε σύμβολο μόδας
Πώς όμως τα λειτουργικά ρούχα εργασίας έγιναν ένα από τα πιο ανθεκτικά σχέδια της μόδας;
«Άρχισαν να γίνονται τουριστικό αντικείμενο», εξηγεί η Δρ Κρίστενσεν. Τον 19ο αιώνα, ψαράδες από τη Νορβηγία και την Ολλανδία ήρθαν στην περιοχή για να δουλέψουν και να ψαρέψουν ρέγγα -μια προσοδοφόρα καλοκαιρινή επιχείρηση- στα νερά του Σέτλαντ.
Τα αστεία μικρά πολύχρωμα καπέλα που φορούσαν οι εργάτες του Fair Isle θεωρήθηκαν πρωτότυπα, γοητευτικά και το τέλειο αναμνηστικό για τους επισκέπτες Ολλανδούς ψαράδες να φέρουν επιστρέφοντας στο σπίτι τους.
Μέχρι το 1870, το Σέτλαντ διέθετε τακτικό σκάφος και ταχυδρομική υπηρεσία, γεγονός που ενίσχυσε την επέκταση του εμπορίου και του τουρισμού.
Σύντομα η περιοχή έγινε προορισμός διακοπών για ένθερμους κυνηγούς ή σκοπευτές πουλιών που, όπως και οι Ολλανδοί κυβερνήτες, μπορούσαν να πάρουν πίσω μαζί τους ένα κομμάτι του Fair Isle.
Καθώς η ζήτηση αυξανόταν, τόσο αυξανόταν το εμπόριο. Ξαφνικά το σχέδιο ήταν διαθέσιμο σε κάλτσες, γάντια, κασκόλ και τελικά κατασκευάστηκαν και πουλόβερ.
Η εμφάνιση έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1920, όταν ένα πορτρέτο του τότε Πρίγκιπα Εδουάρδου από τον Sir Henry Lander ζωγραφίστηκε το 1923 και ενίσχυσε τη σχέση του σχεδιασμού με την αθλητική συμπεριφορά.
Φρεσκοφορεμένο από τον βρετανό βασιλιά στο γήπεδο του γκολφ, με το χαρακτηριστικό λαιμό Fair Isle και συνδυασμένο με επίπεδο καπέλο ταρτάν, εκτοξεύθηκε αμέσως σε mainstream style κομμάτι.
Ήρθε ακριβώς την στιγμή που άλλαζε και το γυναικείο στυλ. Τα πιο χαλαρά, πιο άνετα ρούχα επισκίαζαν τον περιοριστικό χαρακτήρα των κορσέδων και των μεσοφοριών, χάρη σε σχεδιαστές όπως ο Paul Poiret και η Gabrielle Chanel (η τελευταία ήταν οπαδός του Fair Isle η ίδια, καθώς είχε φωτογραφηθεί με μια ζακέτα με γιακά, με το χαρακτηριστικό μοτίβο «OXO» το 1910).
Οι γυναίκες φορούσαν παρόμοιες ζακέτες, πουλόβερ -συχνά τις έπλεκαν μόνες τους, αν η ραπτική ήταν απρόσιτη- και πλισέ φούστες μέχρι το γόνατο.
Το Fair Isle μετατράπηκε γρήγορα σε σύμβολο της οικογένειας, όταν στις δεκαετίες του 1940 και του 1950 έγινε η κορώνα των βιβλίων με σχέδια γυναικείων πλεκτών.
Οι μητέρες σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έπλεκαν μόνο για τον εαυτό τους ένα κομμάτι, αλλά και για το σύζυγό τους και, χρησιμοποιώντας το νήμα που περίσσεψε, για τα παιδιά τους επίσης.
Ξαφνικά ολόκληρες μονάδες της πυρηνικής οικογένειας ντύθηκαν με το ταιριαστό Fair Isle -καθιστώντας το μια οπτική συντομογραφία για ιδέες παράδοσης, συμβάσεων και υγιεινής ζωής που οι σύγχρονοι σχεδιαστές εξακολουθούν να χρησιμοποιούν για να προκαλούν νοσταλγία σήμερα.
«Νομίζω ότι οτιδήποτε έχει την αίσθηση του τόπου και του χρόνου, δίνει όμως στους ανθρώπους την αίσθηση ότι ανήκουν», δήλωσε η σχεδιάστρια πλεκτών Emma Brooks για τη βρετανική εταιρεία Toast σε μια συνέντευξη μέσω του Zoom.
Fair Isle: Η διαμάχη της Chanel με τη Shetland Mati Ventrillon
Τα πλεκτά Fair Isle αποτελούν σταθερό πυλώνα των συλλογών Φθινόπωρο-Χειμώνα της επωνυμίας, οι οποίοι συνεργάζονται με ένα εξειδικευμένο εργοστάσιο στη Σκωτία και συχνά συνεργάζονται με τοπικούς σκωτσέζικα κλωστοϋφαντουργία.
Ενώ το σχέδιο δεν απέκτησε ποτέ επίσημα εμπορικό σήμα, υπάρχει μια ποιότητα κληρονομιάς σε ένα παραδοσιακό Fair Isle που είναι δύσκολο να αντιγραφεί -παρότι επιχειρείται συχνά.
Το 2015, η Chanel αναβίωσε τη σχέση της με το μοτίβο σε μια συλλογή Metier d’Arts στη Ρώμη (μια συλλογή αφιερωμένη στον εορτασμό της χειροτεχνίας των ατελιέ τους). Τα πλεκτά πυροδότησαν διαμάχη αφού η ανεξάρτητη εταιρεία Shetland Mati Ventrillon ισχυρίστηκε ότι η Chanel αντέγραψε τα σχέδιά της αφού ο οίκος μόδας επισκέφτηκε το στούντιό της για έρευνα.
Η Chanel ζήτησε «συγγνώμη» και πίστωσε στον Ventrillon τον σχεδιασμό χρησιμοποιώντας το γεγονόες ως μάρκετινγκ για την προώθηση του σόου.
Η Μπρουκς γνωρίζει πολύ καλά την πολιτιστική ευαισθησία της χειροτεχνίας και επισκέφτηκε ακόμη και τη Δρ Κρίστιανσεν στο Μουσείο Κλωστοϋφαντουργίας Shetland το 2019 για να αναζητήσει σχεδιαστική έμπνευση για την επόμενη συλλογή του Toast, κατασκευασμένη με νήμα Shetland.
«Είναι σημαντικό να είμαστε ευαίσθητοι στο γεγονός ότι ορισμένα μοτίβα είναι πολύ παραδοσιακά και με τη σφραγίδα συγκεκριμένης περιοχής», είπε η Μπρουκς.
«Αυτό που με εξέπληξε σχετικά (με το αρχείο Shetland Textile) ήταν το εύρος όσον αφορά τις χρωματικές παλέτες.
Νομίζω ότι λόγω αυτού που βλέπετε στα ιστορικά βιβλία του Fair Isle, περίμενα πιο σιωπηλά χρώματα. Αλλά υπήρχε μια πραγματική έκταση και μια αίσθηση σχεδίων που άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου και (οι πλέκτριες αναμειγνύουν) την παράδοση με ένα εντελώς διαφορετικό στυλ».
Σήμερα, η Δρ Κρίστιανσεν πιστεύει ότι το σήμα κατατεθέν της τέχνης του Fair Isle είναι σχεδόν αδύνατο. «Υπήρξαν προσπάθειες, αλλά είναι δύσκολο αφού ποτέ δεν φτάσαμε μέχρι τον προσδιορισμό θέσης», είπε.
Υπάρχουν επίσης ζητήματα εκτροφής βοοειδών, που σημαίνει ότι δεν είναι όλα τα πλεκτά Fair Isle που δημιουργούνται στο Shetland με μαλλί από πρόβατα Shetland.
«Γίνεται πολύ περίπλοκο», εξήγησε. «Είναι κρίμα γιατί τώρα είναι μάλλον πολύ αργά. Το Fair Isle φοριέται σε όλο τον κόσμο, είναι παγκόσμια μόδα».
Με πληροφορίες από CNN
Φωτογραφίες: Shutterstock
