Περιεχόμενα
Το codpiece, ένα ξεκάθαρα ανδρικό αξεσουάρ, φτιάχτηκε για να ενισχύσει την αρρενωπότητα, ωστόσο κάποια στιγμή η μόδα ξεφούσκωσε, ακριβώς όπως και το… περιεχόμενό του σε κάποιες περιπτώσεις. Η ιστορία του είναι περίεργη και αποκαλυπτική…
Κάποια στιγμή γύρω στο 1536, ο Χανς Χόλμπαϊν ο Νεότερος έφτιαχνε τον καβάλο του Ερρίκου Η’.
Με ένα λεπτό πινέλο στο χέρι του και μια παλέτα ακουαρέλας δίπλα του, ο αριστούχος καλλιτέχνης έκανε τον κόπο να δώσει στο περίτεχνα διακοσμημένο εξόγκωμα του πελάτη του τη δέουσα σημασία.
Στο σκίτσο που προκύπτει -ένα προπαρασκευαστικό σχέδιο πλήρους μεγέθους για μια τοιχογραφία που κάποτε κάλυπτε έναν ολόκληρο τοίχο στο παλάτι Whitehall στο Λονδίνο- ο βασιλιάς είναι, όπως λέγεται συχνά, μεγαλοπρεπής, αρρενωπός και… προικισμένος.
Τα πόδια του Ερρίκου VIII είναι τοποθετημένα σταθερά μεταξύ τους, με τα δύο χέρια να ακουμπούν υποδηλωτικά κάτω από τη μέση του, κρατώντας αντικείμενα που φαίνεται να κατευθύνουν τον θεατή προς τα γεννητικά του όργανα που έχουν τραγελαφικές αναλογίες.
Σύμφωνα με μια σύγχρονη αφήγηση, ο τελικός πίνακας άφησε τους θεατές να αισθάνονται «ντροπιασμένοι» με κάποιο τρόπο.
Για μια σύντομη στιγμή στην Αναγέννηση, ανάμεσα στην εφεύρεση του μικροσκοπίου, της τυπογραφικής μηχανής και των μολυβιών -μαζί με άλλες τεχνολογίες που υποστηρίζουν τη σύγχρονη κοινωνία- οι άνδρες της ανώτερης τάξης ήταν μάλλον απασχολημένοι με την κατασκευή μιας άλλης καινοτομίας: του codpiece.
«Τα παλάτια για πέη»
Αυτά τα «όμορφα προσωπικά παλάτια για πέη», όπως τα έχει αποκαλέσει ένας συγγραφέας, αποτελούνταν από τσέπες από ύφασμα που φοριόνταν πάνω από τον καβάλο και γεμίζονταν για να σχηματίσουν μια παράξενη σειρά από υποβλητικά σχήματα: σπείρες, σφαίρες και λουκάνικα που κατσαρώνουν προς τα πάνω. Κάποιοι είχαν ακόμη και πρόσωπα πάνω τους.
Αυτή ήταν μια σπάνια ευκαιρία για τους άντρες να δώσουν στις κάτω περιοχές τους μια λάμψη και πολλοί επέλεξαν για την κατασκευή αυτού του αξεσουάρ πολυτελή υφάσματα, όπως μετάξι, βελούδο και σατέν, διακοσμημένα με κοσμήματα, χρυσό και -την απόλυτη επίδειξη φαλλοκρατικής γονιμότητας!!!– χαριτωμένα φιογκάκια.
Αλλά σε τι χρησίμευαν τα codpieces; Και γιατί εξαφανίστηκαν;
Η χρησιμότητα του codpiece
Αρχικά, κατασκευάστηκαν από χάλυβα και προστέθηκαν στην πανοπλία, για να βοηθήσουν στην προστασία της γονιμότητας των ιπποτών στο πεδίο της μάχης. Σύντομα όμως παρουσίασαν μια τακτοποιημένη λύση για ένα αμήχανο καθημερινό πρόβλημα.
Μέχρι τα τέλη του 15ου αιώνα, ήταν σύνηθες για τους άνδρες να φορούν μακρύ χιτώνα ή διπλό – ουσιαστικά, φόρεμα -με λάστιχο (καλσόν) στα πόδια τους. Μετά άλλαξε η μόδα.
Το ύψος του χιτώνα σταδιακά ανέβηκε και τελικά οι χιτώνες έγιναν τόσο κοντοί που δεν κάλυπταν πλέον τον καβάλο. Αυτό ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνο, γιατί τα «καλσόν» που φορούσαν τότε -ήταν κάλτσες ουσιαστικά- άφηναν πλέον κενά και αυτό ήταν κάπως… αποκαλυπτικό. (Καταλαβαίνετε τι εννοώ!)
«Οπότε, βασικά, θα έβαζες το ένα πόδι σε έναν σωλήνα και μετά θα έκανες το ίδιο και με το άλλο πόδι», λέει στο BBC η Victoria Bartels, ιστορικός της πρώιμης σύγχρονης Ιταλίας στο Κέντρο του Πανεπιστημίου των Συρακουσών στη Φλωρεντία της Ιταλίας.
Με τις μοντέρνες νέες κομμένες εκδόσεις κάλτσας αφηνόταν ένα μεγάλο κενό και έτσι «μια περιοχή έπρεπε να καλυφθεί», συμπληρώνει.
Το πρόβλημα επισημάνθηκε σε μια ιδιαίτερα γραφική περιγραφή στο μεσαιωνικό ποίημα The Canterbury Tales.
«Αλίμονο, μερικά από αυτά δείχνουν το εξόγκωμα του σχήματός τους, και τα φρικτά πρησμένα μέλη, που φαίνεται σαν την ασθένεια της κήλης», παραπονιέται ένας χαρακτήρας γνωστός ως «το πρόσωπο» στον πρόλογο της ιστορίας.
Τα κενά οδήγησαν σε ηθικό πανικό, με τους ιερείς να ανησυχούν ότι το νέο στυλ θα αποδεικνυόταν ακαταμάχητο στους «σοδομίτες» και θα οδηγούσε στη διαφθορά νεαρών ανδρών. Έτσι παρουσιάστηκε η ανάγκη για να «εφευρεθούν» τα codpieces που οι άνδρες τα τίμησαν με το παραπάνω!
Μία μόδα με… υπονοούμενα – Η εμφάνιση των codpieces
Τα πρώτα codpieces ήταν χαλαρά τρίγωνα από ύφασμα που χρησιμοποιήθηκαν για να καλύπτουν τα ανοίγματα μεταξύ κάθε σωλήνα. Αλλά δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για τους άνδρες ώστε να εκμεταλλευτούν πλήρως αυτά τα νέα ρούχα και να αρχίσουν να τα γεμίζουν.
Μέσα σε μερικές δεκαετίες, αυτά τα χαλαρά πτερύγια είχαν μεταμορφωθεί σε φαλλικά αντικείμενα τερατωδών διαστάσεων.
Οι πρώιμοι μοντέρνοι λοθάριοι τα γέμιζαν με τρίχες αλόγου, ύφασμα και άχυρο, μερικές φορές κρύβοντας μέσα χρήσιμα αντικείμενα, όπως μαντήλια και χρήματα.
Ο Bartels έχει συναντήσει ακόμη και αφηγήσεις για τη χρήση τους για την αποθήκευση ποτ πουρί, αν και αυτές ήταν σατιρικές.
Από τους δρόμους της Φλωρεντίας, όπου ήταν γνωστοί ως sacco, μέχρι το Παρίσι, όπου τους αποκαλούσαν braguettes, νεαροί άνδρες τριγυρνούσαν με τα προσθετικά γεννητικά τους όργανα, τραβώντας το μάτι προς τα κάτω όπου κι αν πήγαιναν. Αυτό που είχε ξεκινήσει ως συσκευή σεμνότητας, χρησιμοποιούταν τώρα για το αντίθετο αποτέλεσμα.
Ο συμβολισμός αυτών των «πακέτων» που προεξέχουν δεν εξαφανίστηκε την περίοδο της Αναγέννησης.
Η ίδια η λέξη «codpiece» προέρχεται από τα παλιά αγγλικά «cod», που σημαίνει «όσχεο», ενώ ένα σατιρικό κείμενο που βρήκε ο Bartels συνέκρινε την προστασία που πρόσφεραν -ειδικά στην πανοπλία- με αυτή που παρέχουν τα κελύφη των ξηρών καρπών και των σπόρων και έτσι αυτές οι «braguettes naturelles» βοήθησαν να διασφαλιστεί η διάδοση της επόμενης γενιάς.
Ο Ερρίκος VIII, του οποίου τα αναπαραγωγικά δεινά τον οδήγησαν να εφεύρει έναν νέο κλάδο του Χριστιανισμού, χρησιμοποίησε περιβόητα τους εικονιστικούς συνειρμούς του κόκκου για το μέγιστο αποτέλεσμα.
Η τοιχογραφία στο παλάτι Whitehall καταστράφηκε σε πυρκαγιά, αλλά το αρχικό σχέδιο επέζησε και άλλοι ενθαρρύνθηκαν να το αντιγράψουν. Κατά συνέπεια, ο διακοσμητικός καβάλος του βασιλιά ζει σε δεκάδες πίνακες μέχρι σήμερα, καθησυχάζοντας όσους το βλέπουν ότι είναι κάτι παραπάνω από ικανός να δημιουργήσει κληρονόμο.
Ακόμη και 200 χρόνια μετά τον θάνατό του, οι θαυμαστές μπορούσαν να επισκεφθούν το άγαλμα του Ερρίκου Η’ και να θαυμάσουν τη γονιμότητά του, στον Πύργο του Λονδίνου.
Ένα ζωγραφισμένο ξύλινο ομοίωμα ήρθε εκεί με ριχτές υφασμάτινες ρόμπες και έναν μυστικό μηχανισμό που αποκάλυπτε έναν αιωρούμενο σάκο.
«Αν πιέσετε ένα σημείο στο πάτωμα με τα πόδια σας, θα δείτε κάτι εκπληκτικό σε σχέση με αυτό το σχήμα, αλλά δεν θα πω περισσότερα», έγραψε ένας επισκέπτης, σύμφωνα με το βιβλίο Thrust: A Spasmodic Pictorial History of the Codpiece στο Τέχνη. Οι γυναίκες από την άλλη κολλούσαν καρφίτσες με την ελπίδα ότι θα τις βοηθούσε να κάνουν παιδιά.
Εκείνη την εποχή, τέτοιες θρασύδειλες επιδείξεις αρρενωπότητας δεν ήταν ασυνήθιστες. Στην μπροστινή πύλη από σφυρήλατο σίδερο στο παρεκκλήσι Cappella Colleoni στο Περγαμόντο της Ιταλίας, που χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, βρίσκεται το οικόσημο Colleoni -και πάνω του υπάρχουν τρία σχήματα που μοιάζουν με κόμμα.
Πρόκειται για όρχεις, που πιστεύεται ότι συμπεριλήφθηκαν ως επίδειξη δύναμης φαλλοκρατών και λόγω της ομοιότητας του οικογενειακού ονόματος με τη λέξη για αυτούς, coglioni.
Σατιρίζοντας τα μεγαλοπρεπή καλύμματα πέους ή αλλιώς codpieces
Οι άντρες χρησιμοποίησαν επίσης τα νέα τους στολίδια στον καβάλο για να προβάλουν στρατιωτική ανδρεία. Πρώτον, υπήρχε το γεγονός ότι μερικές φορές προστέθηκαν στη θωράκιση κουμπιά.
Αλλά ο Bartels εξηγεί ότι η άνοδος του κομματιού συνέπεσε επίσης με τους Ιταλικούς Πολέμους, στους οποίους μισθοφόροι από τη Βόρεια Ευρώπη πήγαν στη μάχη για λογαριασμό της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας.
Ένα πλεονέκτημα εργασίας που έλαβαν οι στρατιώτες ήταν μια εξαίρεση από τους Sumptuary Laws –κανονισμούς που καθόριζαν πόσο πολυτελείς επιτρεπόταν να είναι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες– και άδραξαν αυτήν την αριστοκρατική ευκαιρία.
«Είναι σούπερ μία flashy λεπτομέρεια στην εικόνα τους… Φορούν αυτά τα τεράστια codpieces», λέει ο Bartels. Αυτό σφυρηλάτησε έναν ακόμη δεσμό μεταξύ του κομματιού και της στρατιωτικής κουλτούρας.
Ακόμη και για τους συγχρόνους τους, ωστόσο, αυτές οι φανερές και αποφασιστικές επιδείξεις αρρενωπότητας ήταν συχνά το επίκεντρο μεγάλης γελοιοποίησης.
Όπως γράφει ο ιστορικός Will Fisher στο βιβλίο Materializing Gender in Early Modern English Literature and Culture, οι σατιρικοί ενθουσιάζουν το κοινό τους με υποβλητικές σκηνές στις οποίες φαίνεται ότι ένας χαρακτήρας πρόκειται να αποκαλύψει τα γεννητικά του όργανα… πριν βγάλει κάτι απροσδόκητο, όπως ένα πορτοκάλι.
Άλλα ασυνήθιστα αντικείμενα που βρέθηκαν σε φανταστικά κομμάτια ήταν «μπαλάντες, μπουκάλια, χαρτοπετσέτες, πιστόλια, μαλλιά, ακόμη και φακούς όρασης».
Η παρακμή του… προικισμένου ανδρισμού – Μόδα ήταν και πέρασε
Ήδη από τα τέλη του 16ου αιώνα, το codpiece ήταν ήδη σε παρακμή -και οι πηγές αρχίζουν να το αναφέρουν ως εκτός μόδας, λέει ο Bartels.
Παραδόξως, λίγο πριν εξαφανιστούν αυτές οι συσσωρεύσεις, άρχισαν να συρρικνώνονται σε ελάχιστες αναλογίες.
«Αρχίζεις να βλέπεις αυτή την άλλη τάση της μόδας που ονομάζεται Peascod», λέει ο Bartels. Αυτά τα φουσκωμένα και μεγεθυμένα προσθετικά φορέθηκαν πάνω από ένα πουκάμισο, και προεξείχαν. «Φαίνεται γελοίο στα σύγχρονα μάτια», όπως λέει.
Συχνά συνοδευόταν από μαξιλάρι ή ακόμα και βράκα σαν φούστα, και ο συνδυασμός ανταγωνιζόταν άνετα σε γελοιότητα το codpiece, αφού και στις δύο περιπτώσεις επρόκειτο για προσθετικά γεννητικά όργανα, σημειώνει.
Σήμερα σώζονται ελάχιστα codpieces. Αυτά που έχουν απομείνει περιλαμβάνουν τα μεταλλικά εξογκώματα στα οπλοστάσια, ένα σετ από μάλλινα και βελούδινα που ανήκαν σε έναν Σουηδό κόμη και τους γιους του και ένα συρτάρι στο Μουσείο του Λονδίνου -αρχικά μάλιστα ταξινομήθηκαν ως επιθέματα ώμου από έναν βικτωριανό επιμελητή, σύμφωνα με την ιστορικό Lucy Worsley.
Εκτός από αυτό, μπορούμε μόνο να δούμε το πριαπικό μεγαλείο αυτού του χαμένου ενδύματος μέσα από πίνακες και γλυπτά της εποχής.
Ωστόσο, αν και τα αυθεντικά αναγεννησιακά codpieces είναι πλέον σπάνια, ο ενθουσιασμός του κοινού για αυτά δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς.
Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ροκ συγκροτήματα όπως οι Jethro Tull και οι Kiss άρχισαν να προκαλούν δέος στο κοινό τους με εκδόσεις λεοπάρ, δερμάτινες, μεταλλικές καρφίτσες και δαιμονόμορφες εκδόσεις -οι τελευταίοι είχαν ακόμη και τη δική τους μοδίστρα- μέχρι που διαλύθηκαν πέρυσι.
Τα Codpieces επιστρέφουν επίσης στην υψηλή μόδα -μέρος της τάσης «Tudor power dressing» και σε ιστορικές τηλεοπτικές σειρές, συμπεριλαμβανομένου του Wolf Hall. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα: οι σύγχρονοι παραγωγοί δεν μπορούν να κάνουν τόσο μεγάλα codpieces σαν εκείνα του παρελθόντος.
Με πληροφορίες από BBC, New Yorker
