Όταν μιλάμε για τη γήρανση, υποθέτουμε ότι η γνωστική λειτουργία χειροτερεύει καθώς μεγαλώνουμε. Οι σκέψεις μας μπορεί να επιβραδύνουν ή να μπερδευτούν ή μπορεί να αρχίσουμε να ξεχνάμε πράγματα, όπως το όνομα του καθηγητή αγγλικών στο γυμνάσιο ή τι θέλαμε να αγοράσουμε στο παντοπωλείο.
Αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους.
Εδώ και λίγο περισσότερο από μια δεκαετία, οι επιστήμονες μελετούν μια υποομάδα ανθρώπων που αποκαλούν «σούπερ-ηλικιωμένους» (super-agers). Τα άτομα αυτά είναι ηλικίας 80 ετών και άνω, αλλά έχουν την ικανότητα μνήμης ενός ατόμου 20 έως 30 χρόνια νεότερου.
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neuroscience βοηθά να ρίξει φως στο τι είναι τόσο ιδιαίτερο στον εγκέφαλο των «σούπερ-ηλικιωμένων». Το σημαντικότερο συμπέρασμα, σε συνδυασμό με μια συνοδευτική μελέτη που κυκλοφόρησε πέρυσι για την ίδια ομάδα ατόμων, είναι ότι οι εγκέφαλοί τους έχουν λιγότερη ατροφία από ό,τι οι εγκέφαλοι των συνομηλίκων τους.
Οι περισσότερες έρευνες σχετικά με τη γήρανση και τη μνήμη επικεντρώνονται στην άλλη πλευρά της εξίσωσης – άτομα που αναπτύσσουν άνοια στα τελευταία τους χρόνια. Αλλά, «αν μιλάμε συνεχώς για το τι πάει στραβά στη γήρανση, δεν καταγράφουμε το πλήρες φάσμα του τι συμβαίνει στον ηλικιωμένο ενήλικο πληθυσμό», δήλωσε η Έμιλι Ρογκάλσκι, καθηγήτρια νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, η οποία δημοσίευσε μία από τις πρώτες μελέτες για τους υπερήλικες το 2012.
Μία μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neuroscience βοηθά να ριχτεί φως στο τι είναι τόσο ξεχωριστό για τους εγκεφάλους των υπερ-ηλικιωμένων. Το συμπέρασμα, σε συνδυασμό με μια συνοδευτική μελέτη που βγήκε πέρυσι στην ίδια ομάδα ατόμων, είναι ότι ο εγκέφαλός τους έχει λιγότερη ατροφία από τους συνομηλίκους τους.
Η έρευνα διεξήχθη σε 119 ογδοντάρηδες από την Ισπανία: 64 σούπερ-ηλικιωμένους και 55 ηλικιωμένους με φυσιολογικές για την ηλικία τους ικανότητες μνήμης. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν πολλαπλά τεστ που αξιολογούσαν τη μνήμη τους, τις κινητικές και λεκτικές τους δεξιότητες, υποβλήθηκαν σε εγκεφαλικές τομογραφίες και αιμοληψίες και απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής και τις συμπεριφορές τους.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι «σούπερ-ηλικιωμένοι» είχαν μεγαλύτερο όγκο στις περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για τη μνήμη, κυρίως στον ιππόκαμπο και στον ενδορινικό φλοιό. Είχαν επίσης καλύτερα διατηρημένη συνδεσιμότητα μεταξύ των περιοχών στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη νόηση. Τόσο οι «σούπερ-ηλικιωμένοι» όσο και η ομάδα αναφοράς παρουσίασαν ελάχιστα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλό τους.
Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζονται από την έρευνα της Εμιλι Ρογκάλσκι, καθηγήτριας Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, η οποία δημοσίευσε μία από τις πρώτες μελέτες για τους «σούπερ-ηλικιωμένους» το 2012, η οποία έδειξε ότι οι εγκέφαλοι των «σούπερ-ηλικιωμένων» έμοιαζαν περισσότερο με τους εγκεφάλους των 50χρονων ή 60χρονων, παρά με τους 80χρονους συνομηλίκους τους.
Δεν υπάρχουν ακριβείς αριθμοί σχετικά με το πόσοι «σούπερ-ηλικιωμένοι» υπάρχουν ανάμεσά μας, αλλά η δρ. Ρογκάλσκι δήλωσε ότι είναι «σχετικά σπάνιοι».
Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν πώς γίνεται κάποιος «σούπερ-ηλικιωμένος», αν και υπήρχαν μερικές διαφορές στην υγεία και τον τρόπο ζωής μεταξύ των δύο ομάδων στην ισπανική μελέτη. Πιο συγκεκριμένα, οι «σούπερ-ηλικιωμένοι» είχαν ελαφρώς καλύτερη σωματική υγεία, τόσο όσον αφορά την αρτηριακή πίεση όσο και τον μεταβολισμό της γλυκόζης, και είχαν καλύτερες επιδόσεις σε ένα τεστ κινητικότητας. Ανέφεραν επίσης καλύτερη ψυχική υγεία.
Αλλά συνολικά, δήλωσε ο Δρ Μπράιαν Στρέιντζ , καθηγητής Κλινικής Νευροεπιστήμης στο Πολυτεχνείο της Μαδρίτης, επικεφαλής των μελετών, υπήρχαν πολλές ομοιότητες μεταξύ των «σούπερ-ηλικιωμένων» και των κανονικών ηλικιωμένων.
Σύμφωνα με την Τέσα Χάρισον, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Μπέρκλεϊ, η οποία συνεργάστηκε με τη Δρα Ρογκάλσκι στην πρώτη σχετική μελέτη στο Σικάγο, οι «σούπερ-ηλικιωμένοι» έχουν πιθανώς «κάποιο είδος τυχερής προδιάθεσης ή κάποιο μηχανισμό αντίστασης στον εγκέφαλο σε μοριακό επίπεδο που δεν κατανοούμε ακόμη», που πιθανώς σχετίζεται με τα γονίδιά τους.
Αν και δεν υπάρχει συνταγή για να γίνετε super-ager, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι, γενικά, η υγιεινή διατροφή, η διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας, ο επαρκής ύπνος και η διατήρηση των κοινωνικών συνδέσεων είναι σημαντικά για την υγιή γήρανση του εγκεφάλου.
Πηγή: New York Times
Photo Credit: Shutterstock
