Προσπαθείτε να μείνετε για πάντα νέοι; Είναι ένας δημοφιλής στόχος: Η αγορά αντιγήρανσης, αξίας 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2032. Για να «εξορκίσουν» τα γηρατειά, οι άνθρωποι βάζουν κρέμες που θα μειώσουν τις ρυτίδες τους, καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής και σηκώνουν βάρη, μεταξύ άλλων παρεμβάσεων.
Αν και η γήρανση συχνά απεικονίζεται ως ένα πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί, είναι κάτι πιο περίπλοκο από ό, τι νομίζετε. Σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις, δεν υπάρχει σαφές βιολογικό σημείο καμπής που να σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη μέση ηλικία στην ύστερη ζωή, λέει ο Έρικ Βερντίν, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου Έρευνας Μπακ για τη γήρανση στην Καλιφόρνια.
«Υπάρχει μια απίστευτη μεταβλητότητα μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων», λέει ο Βερντίν, ο οποίος προτιμά τη χρήση της βιολογικής ηλικίας κάποιου – που είναι πόσο χρονών είναι τα κύτταρα και οι ιστοί σας – και όχι τη χρονολογική ηλικία του, που είναι ο αριθμός των ετών που είστε ζωντανοί.
Αυτή η πεποίθηση έχει αρχίσει να ανατρέπει το status quo: Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychology and Aging δείχνει ότι η ηλικία στην οποία κάποιος θεωρείται ηλικιωμένος μετατοπίζεται.
Οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένοι σήμερα αισθάνονται νεότεροι από ό, τι οι παρόμοιοι ηλικιωμένοι πριν από 10 έως 20 χρόνια, σύμφωνα με τη μελέτη με επικεφαλής τον Μάρκους Βετστέινερ, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Χούμπολτ στο Βερολίνο της Γερμανίας.
Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, γεγονός που εξηγεί εν μέρει αυτή την τάση. Αλλά τα ευρήματα μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζουν ζοφερές απόψεις για τη γήρανση, ιδιαίτερα στο δυτικό ημισφαίριο.
«Οι άνθρωποι αναβάλλουν τα γηρατειά καθώς δεν θέλουν να εισέλθουν σε αυτή τη μάλλον ανεπιθύμητη φάση ζωής», ανέφεραν ο Βετστέινερ και οι συνάδελφοί του σε ένα email στο National Geographic.
Η ιστορία του γήρατος
Για μεγάλο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, η ικανότητα ενός ατόμου να ολοκληρώνει εργασίες ή να συνεισφέρει στην οικογένεια και την κοινότητά του διαμόρφωσε την αντίληψη του γήρατος.
Σε όλο το δυτικό ημισφαίριο στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η συνταξιοδότηση σηματοδότησε όταν η εστίαση μετατοπίστηκε στη χρονολογική ηλικία ενός ατόμου, όχι στις ικανότητές του.
Ο μέσος Αμερικανός συνταξιοδοτείται στα 62, που είναι περίπου η εποχή που οι περισσότεροι αξιωματούχοι και κυβερνήσεις θεωρούν ένα άτομο ηλικιωμένο. Το εύρος από 60 έως 65 παρέμεινε σχετικά σταθερό με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και όταν η διάρκεια ζωής επεκτάθηκε και οι άνθρωποι βίωσαν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές.
Γενικά, η γήρανση είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για τις περισσότερες μη μεταδοτικές ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και το Αλτσχάιμερ. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα περάσουν ένα σημαντικό μέρος της ζωής τους επηρεασμένοι από συνθήκες όπως αυτές. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, σχεδόν το 95% των ενηλίκων άνω των 60 ετών στις ΗΠΑ έχουν τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση, ενώ σχεδόν το 80% έχουν δύο ή περισσότερες.
Ωστόσο, η χρονολογική ηλικία μπορεί να μην είναι ένας καλός δείκτης για τον ορισμό του γήρατος, λέει η νέα μελέτη. Αντίθετα, τα άτομα μπορεί να εισέλθουν σε μεγάλη ηλικία σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις.
Και είναι αλήθεια ότι κανείς δεν θέλει να γεράσει, ειδικά καθώς τα στερεότυπα γήρανσης έχουν γίνει πιο αρνητικά τα τελευταία 200 χρόνια – τροφοδοτώντας αυτό που ορισμένοι αποκαλούν παγκόσμια κρίση ηλικιακού ρατσισμού.
Ο ηλικιακός ρατσισμός, ο οποίος μπορεί να είναι τόσο λεπτός όσο η πρόσληψη ενός πιο νεαρού υποψηφίου ή τόσο κραυγαλέος όσο η έλλειψη σεβασμού, οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση, κακή υγεία και ακόμη και πρόωρο θάνατο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η Μπέκα Λέβι, καθηγήτρια επιδημιολογίας και ψυχολογίας στο Γέιλ, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη, έχει περάσει μεγάλο μέρος της καριέρας της ξετυλίγοντας τις επιπτώσεις των ηλικιακών πεποιθήσεων, τις οποίες περιγράφει λεπτομερώς στο βιβλίο της, Breaking the Age Code.
«Οι πιο αρνητικές πεποιθήσεις για την ηλικία μπορούν να οδηγήσουν σε χειρότερη σωματική, ψυχική και γνωστική υγεία», λέει η Λέβι, ενώ οι θετικές επισπεύδουν την καλύτερη υγεία. Μία από τις αναλύσεις της Λέβι εκτιμά ότι ένα ετήσιο κόστος ηλικιακού ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες ανέρχεται συνολικά σε 63 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Η γήρανση χρωματίζεται από τον πολιτισμό», λέει ο Βερντίν. «Στον δυτικό κόσμο, η νεολαία εκτιμάται, αλλά στους ανατολικούς πολιτισμούς όπως η Κίνα και η Κορέα, η γήρανση συνδέεται με τη σοφία και θεωρείται αρετή».
Πότε αρχίζει το γήρας;
Τον τελευταίο αιώνα, το επιστημονικό ενδιαφέρον για τη γήρανση έχει αυξηθεί. Οι επενδυτές και οι κυβερνητικοί χρηματοδότες έχουν ρίξει δισεκατομμύρια στην έρευνα μακροζωίας, οδηγώντας σε νέες ιδέες για τη διαδικασία γήρανσης.
Τα κύτταρα μπορούν τώρα να επαναπρογραμματιστούν για να αποκαταστήσουν τη νεανική λειτουργία. Τα νέα φάρμακα μπορούν να εξαλείψουν τα γηρασμένα κύτταρα που οδηγούν σε φλεγμονή. Διαιτητικές παρεμβάσεις όπως η διαλείπουσα νηστεία και ο θερμιδικός περιορισμός έχουν δείξει τη δυνατότητα παράτασης της ζωής.
Παρά την πρόοδο αυτή, οι επιστήμονες εξακολουθούν να διαφωνούν για το τι είναι η γήρανση και πότε αρχίζει.
Πρώτον, δεν υπάρχει οριστικός τρόπος μέτρησης. Το σώμα μας μπορεί να γερνάει γρηγορότερα ή πιο αργά ανάλογα με το τι έχει συμβεί κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Ορισμένα σημαντικά γεγονότα, όπως στρεσογόνοι παράγοντες ή χρόνιες ασθένειες, μπορούν να μας κάνουν να γερνάμε «γρηγορότερα», επιταχύνοντας έτσι τη βιολογική μας ηλικία.
Ενώ ορισμένα φυσιολογικά φαινόμενα, όπως η εφηβεία και η εμμηνόπαυση, σηματοδοτούν ορόσημα κατά μήκος της πορείας της ζωής, το γήρας δεν ορίζεται από καθολικούς δείκτες. Η γήρανση είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση βλαβών και εκφυλισμού σε φυσιολογικές οδούς. Αυτή η κλιμακωτή επιδείνωση τελικά διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων και των ιστών.
Τα τελευταία 30 χρόνια, οι επιστήμονες έχουν αναζητήσει ξεχωριστές μετρήσεις που αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια τη βιολογική ηλικία ενός ατόμου. Ορισμένοι παράγοντες όπως η φυσική ικανότητα, τα προφίλ λιπιδίων και η βλάβη του DNA έχουν επισημανθεί ως πιθανοί βιοδείκτες. Αλλά επί του παρόντος, δεν υπάρχει ακόμα χρυσό πρότυπο εργαλείο για την αξιολόγηση της υγιούς γήρανσης.
«Η γήρανση δεν είναι κάτι που συμβαίνει απότομα», λέει ο Βερντίν. «Είναι ένα συνεχές, το οποίο καθιστά δύσκολο τον ορισμό».
Διερεύνηση των υπερήλικων
Ωστόσο, ο καθένας γερνάει διαφορετικά, και μερικοί ζουν πολύ και ζουν πολύ καλά. Αυτοί οι λεγόμενοι «υπερήλικες», οι οποίοι παραμένουν σχετικά νέοι και υγιείς πολύ μετά την ηλικία των 70 ετών, έχουν γοητεύσει τους επιστήμονες.
Μελετώντας τους, ο Βερντίν και άλλοι ερευνητές γήρανσης ελπίζουν να αυξήσουν την υγεία των μη υπερηλικιωμένων ή το χρονικό διάστημα που ζουν χωρίς χρόνιες ασθένειες.
Μέχρι το 2050, 1 στους 3 ανθρώπους στον κόσμο θα είναι 60 ετών και άνω, μια δημογραφική αλλαγή που καθιστά αυτή την έρευνα πιο πιεστική από ποτέ.
«Ελπίζω ότι η δουλειά μας θα μας επιτρέψει να δώσουμε στους ανθρώπους επιπλέον χρόνια υγιούς ζωής», λέει ο Βερντίν, «και ως εκ τούτου να αλλάξουμε τις αντιλήψεις του κοινού και να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται λιγότερο αρνητικοί για τη δική τους γήρανση».
Πηγή: National Geographic
Photo Credit: Shutterstock
