Την περίοδος της Σαρακοστής και ειδικά τη Μεγάλη Εβδομάδα η νηστεία έρχεται σε πρώτο πλάνο στην Ελλάδα. Η οικειοθελής αποχή από συγκεκριμένα φαγητά για διάφορες χρονικές περιόδους έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη θρησκεία (και την εγκράτεια που πρέπει να πηγάζει απ’ αυτήν), αλλά ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι την επιλέγουν για να χάσουν κιλά, να βελτιώσουν την υγεία τους και να ζήσουν περισσότερο. Αυτό το τελευταίο, η μακροζωία, δεν εξηγείται μόνο μεταφυσικά, αλλά και επιστημονικά.
Η διαλειμματική νηστεία, όπως αποκαλείται η δίαιτα που περιορίζει τις τροφές σε συγκεκριμένα σημεία της ημέρας και αποκλείει άλλες διά… ροπάλου, είναι πια η πιο δημοφιλής δίαιτα παγκοσμίως. Αυτό αποδεικνύει έρευνα του International Food Information Council Foundation (IFICF). Αν δεν πείθεσαι από τα επιστημονικά, υπάρχει και η Google: Οι αναζητήσεις για τις μορφές νηστείας κατατάσσονται στις κορυφαίες διατροφικές αναζητήσεις, κοινώς χτυπάνε κόκκινο. Διάσημοι όπως η Χάλι Μπέρι και ο Χιου Τζάκμαν επαινούν τη νηστεία, που τους βοηθά να δείχνουν, να αισθάνονται και ακόμη και να κοιμούνται καλύτερα.
H νηστεία, όπως είναι γνωστό, ήταν μέρος της ζωής στους αρχαίους πολιτισμούς. Πολλές θρησκείες σήμερα διατηρούν κάποια μορφή της ιεροτελεστίας. Υπάρχουν, όμως, και επιστήμονες θιασώτες της νηστείας, όπως ο Βάλτερ Λόνγκο. Ή καλύτερα ο «νηστεύων ευαγγελιστής», όπως τον αποκαλούν στις ΗΠΑ. Ο Λόνγκο, διευθυντής του Ινστιτούτου Μακροζωίας του USC και Καθηγητής Γεροντολογίας στο USC Leonard Davis School, έχει καταλήξει ότι οι δίαιτες που μοιάζουν με νηστεία δεν βελτιώνουν απλώς την υγεία, αλλά προσθέτουν και χρόνια ζωής. Θεωρείται ο κύριος υπεύθυνος που ένας στους 10 ανθρώπους σήμερα ακολουθεί δίαιτα νηστείας.
Ο Λόνγκο, ο οποίος έχει ανάμεσα στα άλλα και διδακτορικό στη βιοχημεία, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του σύγχρονου κινήματος της νηστείας για περισσότερα από 20 χρόνια. Το έργο του για τη μακροζωία προέκυψε από προηγούμενα ευρήματα σχετικά με τα τρόφιμα που έδειχναν ότι η μείωση των θερμίδων χωρίς υποσιτισμό επέκτεινε τη διάρκεια της υγιούς ζωής και μείωσε τον καρκίνο και άλλες ασθένειες σε ζωικά μοντέλα. Αλλά αυτές οι μελέτες για τη μακροζωία έχουν αμφισβητηθεί, όχι τόσο για την αποτελεσματικότητά τους, αλλά για το κατά πόσο μπορεί κάποιος να τις ακολουθήσει εφ’ όρου ζωής.
Η έρευνα του Λόνγκο τον οδήγησε να μελετήσει τη γενετική της γήρανσης. Τα πρώτα του πειράματα έδειξαν ότι τα κύτταραδεν είχαν θρεπτικά συστατικά ζούσαν περισσότερο και ήταν πιο ανθεκτικά στο στρες. Το 2008 ο Λόνγκο διαπίστωσε από τα πειράματά του για τη μακροζωία ότι η νηστεία για δύο ημέρες προστατεύει τα υγιή κύτταρα από την τοξικότητα της χημειοθεραπείας, ενώ τα καρκινικά κύτταρα παρέμειναν ευαίσθητα.
Αυτά τα αποτελέσματα άνοιξαν την πόρτα σε έναν νέο τρόπο σκέψης σχετικά με τις θεραπείες του καρκίνου, έναν τρόπο που θωρακίζει τα υγιή κύτταρα για να επιτρέψει μια πιο ισχυρή επίθεση στα καρκινικά. Κι όχι μόνο αυτό: Οδήγησαν επίσης στη δημιουργία της πρώτης δίαιτας που μιμείται τη νηστεία.
Στην αρχή δεν ήταν αποδεκτά όλα αυτά. Ούτε οι γιατροί ήθελαν να νηστέψουν οι ασθενείς τους, ούτε οι ίδιοι οι ασθενείς να απέχουν από την τροφή. Αλλά ο Λόνγκο δεν πτοήθηκε: Απέδειξε κλινικά ότι οι σύντομοι κύκλοι περιοδικών διατροφών που μιμούνται τη νηστεία (FMD) έχουν μια σειρά από ευεργετικά αποτελέσματα στη γήρανση και στους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο, διαβήτη, καρδιακές παθήσεις και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία. Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν φέρει αισιόδοξα αποτελέσματα για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας και της νόσου του Crohn.
Νηστεία για μακροζωία και θεραπεία
Ο Λόνγκο ίδρυσε την L-Nutra, μια εταιρεία διατροφικής τεχνολογίας. Η εταιρεία συλλέγει κλινικά δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες και στοχεύει να κερδίσει μια μέρα την έγκριση του FDA (αμερικανικού οργανισμού υγείας) για τη χρήση της δίαιτας ως τρόπο θεραπείας ασθενειών. Αν γίνει αυτό, θα ακολουθήσει και ο υπόλοιπος κόσμος.
Ο ίδιος ο γιατρός λέει ότι εφαρμόζει πρώτος τις μεθόδους αυτές για τη μακροζωία κι ελπίζει να ζήσει μέχρι τα 120 τουλάχιστον! Θεωρεί ότι μια δίαιτα νηστείας L-Nutra που λέγεται Prolon, φτιαγμένη για σχετικά υγιείς ανθρώπους και παρέχει κατά μέσο όρο 900 θερμίδες την ημέρα, μπορεί να βοηθήσει σε αυτήν την επαναφορά, ακόμα κι αν γίνεται κατά μέσο όρο μόνο τρεις φορές το χρόνο.
Φυσικά, ο γιατρός δίνει και συστάσεις για το τι και πόσο να τρώει όταν δεν νηστεύει. Στο πρόσφατο βιβλίο του The Longevity Diet, υποστηρίζει την τήρηση μιας δίαιτας που υποστηρίζεται από την επιστήμη και παρατηρείται στους περισσότερους μακρόβιους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο, η οποία είναι κυρίως φυτική, χαμηλή σε πρωτεΐνες και πλούσια σε ακόρεστα λίπη και σύνθετους υδατάνθρακες. Με λίγα λόγια, η μακροζωία κρύβεται στα σωστά τρόφιμα και στις σωστές ποσότητες.
Αν είναι έτσι, γιατί πολλές φορές η διαλειμματική νηστεία δεν έχει αποτέλεσμα; Κατά τον Λοόνγκο, το 95% από αυτούς που νηστεύουν, το κάνουν λάθος. Χρειάζονται ακόμα περισσότερες δοκιμές, πειράματα και μελέτες.
Μια δοκιμή π.χ. που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας εξετάζει αν η διαλειμματική νηστεία είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική εναλλακτική λύση σε πιο τυπικές μεθόδους ελέγχου του βάρους, όπως ο θερμιδικός περιορισμός. Μια άλλη μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση (NIA) δοκιμάζει μια δίαιτα διαλειμματικής νηστείας σε παχύσαρκα άτομα ηλικίας 55 έως 70 ετών με αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι έρευνες δεν θα απαντήσουν σε όλα τα ερωτήματα, αλλά θα δώσουν πολύτιμα στοιχεία για τη μακροζωία.
Το κυριότερο προσόν που πρέπει να έχει κάποιος για να ακολουθήσει δίαιτα νηστείας με στόχο τη μακροζωία είναι να μην βιάζεται. Ο Λόνγκο προτείνει στην αρχή να μειώσουμε την πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης κατά 40% ή να κάνουμε σε μια δίαιτα που μιμείται τη νηστεία για συνολικά μόλις 15 ημέρες το χρόνο. Δεν χρειάζεται, δηλαδή, να αλλάξουν τελείως οι συνήθειές μας, αλλά να βάζουμε στην καθημερινότητά μας κάθε τόσο μικρές αλλαγές.
** Με πληροφορίες από New York Times.
