Είναι αναμφίβολα η δημοφιλέστερη πλατφόρμα παγκοσμίως. Ορίζει τα trends, αναδεικνύει ανθρώπους, μεγεθύνει καριέρες. Για πολλούς είναι η πλατφόρμα που θα κυριαρχήσει ακόμα περισσότερο στην επόμενη πενταετία, μέχρι να βρεθεί κάτι καινούργιο. Κι όμως, το TikTok δεν είναι ένας αλώβητος γίγαντας.

Τους τελευταίους μήνες, στο πλαίσιο της διπλωματικής ανησυχίας που υπάρχει σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική για την Κίνα και τη στάση της ως προς τον πόλεμο και τη Ρωσία, το TikTok βλέπει ένα συνασπισμένο μπλοκ να υψώνει σιγά σιγά νέα τείχη εις βάρος του.

ΗΠΑ, Ευρώπη και Καναδάς έχουν κινήσει τις διαδικασίες για να εμποδίσουν την πρόσβαση των πολιτών τους στο TikTok, αλλά και του TikTok στην τεχνολογική τους αγορά.

Το TikTok, ως γνωστόν, ανήκει στην κινέζικη εταιρεία ByteDance και προσφάτως είχε υπάρξει και μια συζήτηση σε επίπεδο αξιωματούχων στην Ευρώπη και την Αμερική, για τα δεδομένα που συλλέγει το TikTok από τους χρήστες, ιδίως όταν αυτοί κατέχουν πόστα σε κυβερνήσεις, αλλά και για το πόσο ευάλωτο είναι σε deepfake αναρτήσεις.

Αυτό είναι που οδήγησε τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και την Βρετανία, να απαγορεύσουν τη χρήση της πλατφόρμας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε δημόσιους θεσμούς.

Την ώρα που ο Σι Ζινπίνγκ ετοιμάζεται να ταξιδέψει για τη Ρωσία, κάνοντας μια άφατη μεν, ξεκάθαρη δε δήλωση στήριξης προς τον Πούτιν και τον πόλεμο που ξεκίνησε πριν 13 μήνες, στη Δυσή αναζητούν τρόπους να κόψουν τα μονοπάτια άντλησης δεδομένων στην μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, η οποία έχει και το πρόγραμμα Belt And Road Initiative που αναπτύσσει στην βορειοανατολική Ευρώπη.

Στις ΗΠΑ, δόθηκε εντολή από τον Λευκό Οίκο προς τους ομοσπονδιακούς πράκτορες να καταργήσουν εντός 30 ημερών την εφαρμογή του TikTok από κυβερνητικές συσκευές, ενώ το ίδιο έκανε και ο Τζάστιν Τριντό στον Καναδά.

Η αρμόδια Επιτροπή του Λευκού Οίκου, στις αρχές Μαρτίου, έκανε ένα ακόμα πιο επιθετικό βήμα, ψηφίζοντας στην προώθηση νομοθεσίας που επιτρέπει στον Πρόεδρο Μπάιντεν να απαγορέψει τη χρήση του TikTok από κάθε πολίτη και κάθε συσκευή.

Γιατί ξεκίνησε αυτός ο «πόλεμος» στο TikTok

Η Κίνα είναι ο λόγος. Πολιτικοί και νομοθέτες στην Αμερική και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, έχουν εκφράσει επανειλημμένως την ανησυχία τους για το πώς διαχειρίζεται η ByteDance τα δεδομένα των χρηστών που συλλέγει. Στο κινεζικό δίκαιο υπάρχουν νόμοι που επιτρέπουν στην κυβέρνηση του Ζινπίνγκ να ζητήσει κρυφά τα δεδομένα που έχει η εταιρεία στην διάθεσή της, χωρίς καν να χρειαστεί κάποια νομική διαδικασία.

Από την ByteDance έχουν επίσης πολλάκις αρνηθεί τέτοια κατηγορία, ότι διαμοιράζεται δεδομένα των χρηστών με το κράτος, αλλά δεν έχει πείσει για τις προθέσεις της.

Σε όλο τον πλανήτη υπάρχει ένας μίνι ξεσηκωμός απέναντι στο TikTok, με την Ινδία να έχει ρίξει ban στην πλατφόρμα από το τέλος του 2020, επικοινωνώντας ότι ανίχνευση 59 εφαρμογές κινεζικών εταιρειών, οι οποίες μετέδιδαν δεδομένα χρηστών σε servers εκτός Ινδίας.

Στις ΗΠΑ, από τον Νοέμβριο, σχεδόν οι μισές πολιτείες έχουν απαγορεύσει τη χρήση του TikTok σε κυβερνητικές συσκευές και σε κολλέγια, ενώ τα μέλη του Στρατού, του Πολεμικού Ναυτικού, της Πολεμικής Αεροπορίας και της Ακτοφυλακής, έχουν επίσης απαγορευτικό για μια τριετία.

Το πρόβλημα είναι πως η χρήση του TikTok δεν περιλαμβάνει και τις προσωπικές συσκευές των δημόσιων αξιωματούχων.

Αρκετά μέλη του Κογκρέσου επιδιώκουν να επεκτείνουν την απαγόρευση και σε προσωπικές συσκευές, με την Επιτροπή Διεθνών Υποθέσεων του Κογκρέσου να ψηφίζει στις αρχές του μήνα το προαναφερθέν διάταγμα.

Κάτι αντίστοιχο είχε κάνει νωρίτερα ο Ρεπουμπλικάνος Γερουσιαστής του Μιζούρι, Τζος Χόλι, που πρότεινε μια τροπολογία απαγόρευσης του TikTok για όλους τους Αμερικάνους. Μάλιστα, με την τροπολογία έθετε στο στόχαστρο όλες τις αντίστοιχες πλατφόρμες που έχουν τη ρίζα τους σε Κίνα, Ρωσία και Ιράν.

Στις ΗΠΑ, το TikTok βρίσκεται για αρκετά χρόνια σε μια διαδικασία συζητήσεων με το τμήμα ελέγχου και την Επιτροπή Ξένων Επενδύσεων, όπου καλείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα να απαντήσει σε ερωτήσεις για τη σχέση της με την κινέζικη κυβέρνηση. Τον περασμένο Αύγουστο μάλιστα, είχε καταθέσει ένα υπόμνημα 90 σελίδων στο οποίο εξηγούσε λεπτομερώς το πώς σκοπεύει να επιχειρεί εντός των ΗΠΑ σε σχέση με τα ζητήματα ασφαλείας. Από τότε, υποστηρίζουν οι επικεφαλής του, δεν έχει λάβει κάποια ενημέρωση.

Μπορεί να απαγορευτεί πλήρως το TikTok;

Ως προς τις ΗΠΑ, αλλά και την Ευρώπη, η πλήρης απαγόρευση θα αντιτίθετο στην ελευθερία και στα ατομικά δικαιώματα, παρόλο που και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να προβάλλουν μια μεγαλύτερη απειλή για το εκάστοτε έθνος και την Ένωση.

Το TikTok είναι αντικείμενο της δουλειάς σε μικρούς και μεγάλους οργανισμούς, με πολλούς ομίλους ενημέρωσης να έχουν βασίσει μέρος της οικονομικής τους στρατηγικής και επιβίωσης στο TikTok.

Σε μια δημοκρατία, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να βάλει φρένο στη χρήση μιας πλατφόρμας που προάγει την ελευθερία του λόγου και την ελεύθερη έκφραση, αν δεν υπάρχουν ξεκάθαρες αποδείξεις πως αποτελεί εθνικό κίνδυνο.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός νομοθετικού περιεχομένου που να επιτρέπει σε κάποια κυβέρνηση τέτοια παρέμβαση σε μια ιδιωτική συσκευή.

Υπάρχουν όμως πάντοτε άλλα μονοπάτια για να εξωθήσει μια κυβέρνηση την ίδια την δραστηριότητα της πλατφόρμας. Για παράδειγμα, η Apple και άλλες εταιρείες που έχουν app store, μπορούν να μπλοκάρουν το download εφαρμογών, χωρίς αυτό να αποτελεί παραβίαση της ελευθερίας. Μπορούν ακόμα και να αφαιρέσουν εφαρμογές που είναι ήδη εγκατεστημένες. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν ο εκάστοτε χρήστης κάνει αναβάθμιση της εφαρμογής.

Πώς αντιδρά το TikTok;

Οι υπεύθυνοι της πλατφόρμας κάνουν λόγο για θεατρινισμό και κατηγορούν τους Αμερικανούς νομοθέτες. «Ο πιο γρήγορος και ενδελεχής τρόπος να επικοινωνηθούν ανησυχίες σχετικά με την εθνική ασφάλεια γύρω από το TikTok είναι η Επιτροπή Ξένων Επενδύσεων να υιοθετήσει την συμφωνημένη πρόταση που έχουμε συζητήσει εδώ και δύο χρόνια», δήλωσε στους New York Times η Μπρουκ Ομπερβέτερ, εκπρόσωπος του TikTok.

Βλέποντας όλο αυτό το εχθρικό κλίμα, το TikTok επιχειρεί να προσεγγίσει διάφορα lobbies και think tanks για να γυρίσει την παρτίδα με το μέρος του.

Ένα τέτοιο think tank, μια ΜΚΟ Ψηφιακών Δικαιωμάτων για την ακρίβεια, ξεκίνησε εκστρατεία με μότο #DontBanTikTok για να μην υπάρξει μπαν, αλλά για να ανακατευθύνουν οι νομοθέτες την απαίτηση ώστε το TikTok να έχει πολύ αυστηρούς κανόνες ιδιωτικότητας και διαχείρισης δεδομένων που θα εναρμονίζονται με όλες τις εταιρείες στο Big Tech.

* Με πληροφορίες από New York Times